Demonstratie van derdelanders in Den Haag Foto: ANP/Hollandse Hoogte/Arie Kievit
Derdelanders uit Oekraïne hebben na 4 maart geen recht meer op tijdelijke bescherming in Nederland. Verlaten zij het land, belanden ze in de illegaliteit of vragen ze asiel aan? Vijf vragen over derdelanders.
Wie zijn deze derdelanders die moeten vertrekken?
Vluchtelingen die in Oekraïne een tijdelijke verblijfsvergunning hadden en na de Russische inval zijn gevlucht naar Nederland. Het gaat in totaal om ongeveer 2540 personen uit landen als Marokko, Nigeria en Algerije. In eerste instantie vielen zij net als vluchtelingen met de Oekraïense nationaliteit onder de Richtlijn tijdelijke bescherming (RTB). Die geeft onder meer recht op opvang, zorg en toegang tot de arbeidsmarkt in Nederland. Staatsecretaris Van der Burg wilde dat recht voor derdelanders zonder permanente Oekraïense verblijfsvergunning of Oekraïense familieleden vorig jaar al intrekken, maar dat besluit is eerst uitgesteld en daarna aangevochten bij de Raad van State. Na 4 maart houdt het echt op.
Worden zij dan direct de Oekraïne-opvang uitgezet?
Waarschijnlijk niet. Na 4 maart krijgen ze van de overheid nog 28 dagen om het land te verlaten of eventueel asiel aan te vragen. In die vier weken mogen ze niet meer werken en hebben ze geen recht op zorg, maar gemeenten mogen ze nog wel opvang bieden en leefgeld geven. Een soort bed-bad-broodregeling. Gemeenten beslissen zelf of ze dat willen doen of niet.
Zal deze groep zich massaal gaan melden in het overvolle Ter Apel?
Die kans is klein. De Immigratie- en Naturalisatiedienst heeft vorig jaar alle derdelanders gevraagd wie van hen asiel wil aanvragen. Toen hebben 740 personen een aanvraag doorgezet. Na 4 maart hebben zij in principe recht op opvang door het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA). Maar omdat het COA vol zit, heeft het ministerie van Justitie en Veiligheid aan gemeenten gevraagd om derdelanders met een lopende asielaanvraag langer in de Oekraïne-opvang te laten blijven. Of gemeenten hier gehoor aan geven moet nog blijken. Niet alleen het COA zit vol, ook op de gemeentelijke Oekraïne-opvang is de druk hoog.
Wat gaan die andere tweeduizend derdelanders doen?
Dat is onduidelijk. Het kan zijn dat een deel van hen alsnog besluit asiel aan te vragen. Zij zullen dan wel naar Ter Apel moeten. De meeste derdelanders maken echter weinig kans op een asielvergunning omdat ze uit landen komen die door Nederland gezien worden als veilig. Derdelanders die willen terugkeren naar hun land van herkomst worden ondersteund door de Dienst Terugkeer & Vertrek. Ze krijgen een vliegticket en 5000 euro. Inmiddels zijn 760 personen onder deze regeling vertrokken. De verwachting is daarnaast dat een deel van de derdelanders zijn heil in andere Europese landen zal proberen te zoeken.
Blijven ze niet illegaal in Nederland?
Dat is de angst van Vluchtelingenwerk Nederland. Volgens een woordvoerder is er veel stress onder deze groep. Voor een deel gaat het om mensen die geen rechten meer hebben, geen kans maken op asiel en geen perspectief hebben in hun land van herkomst. Ze hebben geen plan B nu de tijdelijke bescherming vervalt. Daarom vreest Vluchtelingenwerk dat sommigen uit beeld zullen raken en in de illegaliteit verdwijnen. Of die angst terecht is, blijkt pas over pas over vier weken, na 2 april, als derdelanders die geen asiel aanvragen Nederland echt verlaten moeten hebben.
