Koen Schuiling kreeg 250 euro boete als strafbeschikking van het Openbaar Ministerie Oost-Nederland wegens seksueel aanstootgevend gedrag, maar hij ontkent: ,,Door medische situatie last van plotseling heftige buikpijn". Tekening: Petra Urban
Koen Schuiling is veroordeeld door de rechtbank Zwolle. Het staat volgens de politierechter vast dat de oud-burgemeester van Groningen met ontbloot bovenlichaam in zijn auto reed en masturbeerde. De rechter vond een verklaring van een vrachtwagenchauffeur die Schuiling in zijn auto zag overtuigend genoeg.
Dat kwam naar voren in de strafzaak tegen oud-burgemeester van Groningen Koen Schuiling. Die veroordeelde de 66-jarige Schuiling woensdag wegens schennispleging. De politierechter gaf aan dat ,,een geldboete van 250 euro passend is” voor het gedrag van de voormalig burgemeester.
Schuiling had de politierechter gevraagd te oordelen over de strafbeschikking die het Openbaar Ministerie Oost-Nederland hem had opgelegd wegens onzedelijk gedrag.
Volgens politie en justitie werd hij 25 maart vorig jaar gezien door een chauffeur van een melkvrachtauto, rijdend op de rijksweg A7 tussen Hoogezand en Groningen, masturberend achter het stuur van zijn rode Saab. Schuiling zette de binnenverlichting tijdens het inhalen van zijn auto aan zodat hij volgens de vrachtwagenchauffeur ,,extra goed zichtbaar was”.
De chauffeur en Schuiling stopten bij een afslag op de weg richting Bedum. Daar hebben ze kort een gesprek gevoerd. De trucker sprak de burgemeester aan: ‘Dit gedrag is niet normaal’.
De zaak kostte Schuiling zijn baan; de minister van Binnenlandse Zaken vond zijn positie onhoudbaar. Schuiling vertrok oktober vorig jaar.
Huidkleurig shirt van Koen Schuiling
De kwestie stond al op zitting in januari bij de rechtbank in Zwolle, maar een vormfout voorkwam dat de zaak inhoudelijk werd behandeld. Nu de zaak wel correct is doorverwezen van Groningen naar Zwolle kon de zaak alsnog doorgaan. Het onderzoek is geleid door het OM Oost-Nederland; vanwege zijn functie had Schuiling teveel connecties met politie en justitie in Noord-Nederland.
Schuiling stelde woensdag dat er geen sprake was van onzedelijk gedrag, maar dat hij een plots opkomende hevige buikpijn wegmasseerde. Naar eigen zeggen heeft Schuiling daar sinds 2022 last van. De pijnen zouden op onverwachte momenten opkomen en ,,als dolksteken” voelen.
Die bewuste avond had hij weer zo’n aanval, gaf hij in de rechtbank aan. ,,Ik reed een tijdje naast de vrachtwagen en voelde door diepe hoesten een ijzersmaak in de mond. Ik checkte of ik bloed opgaf”, aldus Schuiling die verklaarde een ,,huidkleurig” t-shirt aan te hebben gehad en wel erkende de broek los te hebben gehad. ,,Maar ik heb geen moment met ontbloot geslachtsdeel rondgereden. Het is een misverstand geweest, in combinatie met een huidkleurig T-shirt.”
Schuiling: Valse beschuldiging
Toch kreeg hij een strafbeschikking van justitie van 250 euro vanwege ‘onzedelijk gedrag’. Een ,,valse beschuldiging” en een ,,pijnlijk misverstand”, stelt de oud-burgemeester van Groningen. De officier van justitie gaf woensdag in de rechtbank aan dat Schuiling in eerste instantie de strafbeschikking direct wilde betalen. Daar kwam Schuiling, die toen nog burgemeester was, pas veel later op terug.
De politie had ook al eerder meldingen gekregen over de burgemeester van Groningen. Zo werd hij 4 oktober 2023 aangetroffen op een donker stukje parkeerplaats, terwijl Schuiling in zijn onderbroek en hemd zou zitten. Dat had Schuiling ook verklaard bij de politie, maar woensdag ontkende hij dit bij de rechter. Aanwezige vrachtwagenchauffeurs zouden de auto van de burgemeester van Groningen hebben geblokkeerd om te voorkomen dat hij weg zou rijden.
Ook vorig jaar februari was er een melding bij de politie binnengekomen over opvallende gedrag van de burgemeester op de openbare weg.
Die eerdere meldingen in het politiesysteem gaven volgens de ex-burgemeester onterecht kleur aan de beschuldiging dat hij zich schuldig zou hebben gemaakt aan openlijk seksueel gedrag. Volgens hem berusten alle drie zaken op een misverstand. In die twee andere twee zaken was hij overigens niet gedagvaard.
‘Geen reden valse verklaring van getuige’
De officier van justitie zette vraagtekens bij het belangrijkste verweer (,,medische situatie” en daardoor buikpijn) van Schuiling. Want Schuiling heeft een ziekenhuisbrief over een hartoperatie en een brief van de huisarts overlegd, maar daaruit blijkt ,,niets over hevige pijnklachten” bij de buik.
Het Openbaar Ministerie vindt de waarneming van de vrachtwagenchauffeur - in tegenstelling tot de advocaat van Schuiling - ook betrouwbaar. Volgens de officier van justitie legde de chauffeur niet alleen een gedetailleerde verklaring af, maar stopte zelfs om Schuiling aan te spreken op zijn gedrag. ,,Er is geen enkele reden voor de getuige om vals te verklaren”, zei de officier van justitie die aangaf dat de verklaring van de vrachtwagenchauffeur zelfs grotendeels wordt bevestigd door Schuiling.
Schuiling zei woensdag dat het niet om de boete van 250 euro gaat, maar dat hij niets heeft misdaan. ,,Ik begrijp het misverstand, neem mijn aandeel daar ook in, heb excuses gemaakt, maar ik wil gewoon niet iets in mijn schoenen geschoven krijgen wat ik niet heb gedaan”, zei hij in de rechtszaal.
De ex-burgemeester claimt dat hij door hoofdofficier van justitie Noord-Nederland Diederik Greive en politiechef Martin Sitalsing voor de bus is gegooid. Die meenden dat Schuiling als burgemeester niet open en integer handelde door niet onmiddellijk af te treden nadat hij een boete had gekregen wegens schennis der eerbaarheid.
Verstoorde verhoudingen met OM en politie
Greive en Sitalsing eisten dat Schuiling zijn baas – commissaris van de Koning René Paas – informeerde, omdat de verhoudingen ernstig waren verstoord. Schuiling zat in zijn rol als burgemeester regelmatig om tafel met hoofdofficier Greive en politiebaas Sitalsing.
De hele affaire was maandenlang breed bekend onder de hele Nederlandse bestuurlijke en politieke top. Het parket-generaal (de hoogste justitieleiding) en voorzitter Rinus Otte van het College van procureurs-generaal werden geïnformeerd door hoofdofficier van justitie Diederik Greive. Ook schreef Greive een uitgebreide brief over de verstoorde onderlinge verhoudingen met de voormalig burgemeester van Groningen.
De commissaris van de Koning informeerde de pas benoemde minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) Judith Uitermark over de veroordeling van de burgemeester van Groningen.
Uitermark, zelf oud-strafrechter, dwong Schuiling in de zomer af te treden, nog voordat de zaak onherroepelijk werd met een gerechtelijke uitspraak. Omdat het reces was, en Schuiling weinig openbare activiteiten had, werd hij niet onmiddellijk geschorst.
Schuiling vertelde de politierechter dat hij sowieso geen herbenoeming als burgemeester wilde. Dat hij afscheid nam is wel versneld doordat uitlekte wat hem was overkomen, maar dat het niet de hoofdreden was. Hij bleef erbij dat de asielcrisis in Ter Apel en de afwikkeling van de aardbevingsproblematiek in Groningen hem te zwaar werden.
Minister: Schuiling niet meer benoembaar
In een gesprek op 12 augustus vorig jaar op het ministerie van BZK benadrukte de minister dat Schuiling ,,onder de huidige omstandigheden” niet benoembaar was voor een tweede termijn. Bij dat gesprek werd gedreigd met schorsing. De minister suggereerde dat de burgemeester van Groningen door de affaire chantabel was.
Het ministerie van BZK verbood Schuiling vanwege de affaire om nog aanwezig te zijn bij het Veiligheidsberaad en andere landelijke topoverleggen. Uiteindelijk gingen alle partijen akkoord dat Schuiling bekend zou maken niet voor herbenoeming in aanmerking te willen komen en dat hij versneld zijn werk zou neerleggen, namelijk op 23 oktober vorig jaar.
In de weken voor de aankondiging van zijn vertrek drong Schuiling aan bij hoofdofficier van justitie Greive om nog eens naar de zaak te kijken, samen met de hoofdofficier in Oost-Nederland. Greive wilde zich niet branden aan de zaak.
‘Even de spanning ontladen’
Volgens Schuiling kreeg zijn zaak een ongekende dynamiek nadat het Openbaar Ministerie Oost-Nederland dit inkleurde door te spreken over ‘schennis van de eerbaarheid’. Schuiling verwijt daarnaast de hoogste OM-baas Rinus Otte, hoofdofficier van justitie Greive en politiechef Sitalsing ‘ernstig ondermijnend optreden’ door de hele affaire breed te delen binnen bestuurlijk Nederland. Het werk zou hem daardoor onmogelijk zijn gemaakt.
De affaire verzuurde de bestuurlijke verhoudingen in Noord-Nederland. De zaak is buiten Noord-Nederland beoordeeld, zodat politie en justitie niet kon worden verweten dat de kwestie in de doofpot werd gestopt door de politie- en justitieleiding met wie de burgemeester dagelijks contact had. ,,Dat zou een nog veel groter bestuurlijk schandaal zijn”, aldus een bron.
De burgemeester werd in Apeldoorn verhoord door de recherche. Daarbij zou hij zijn medicijngebruik hebben getoond, als onderbouwing van zijn verweer dat hij pijn in zijn buik had en een poging dat te bestrijden verkeerd is geïnterpreteerd. Volgens Schuiling waren de rechercheurs vooringenomen. Een van hen zou hebben gezegd: ‘Ach meneer, we krijgen zoveel van dit soort gevallen waarbij mannen na een lange dag even hun spanning moeten ontladen.’
Bij een eerste zitting in het paleis van justitie in Arnhem zou de zaaksofficier de burgemeester hebben toegebeten dat ‘als hij dacht hier te komen om te onderhandelen, ik (Schuiling, red.) het niet bij het rechte eind had’. Zij gaf Schuiling uiteindelijk de 250 euro boete.
