Darmkanker bij jonge mensen neemt toe. Patiënten trekken vaak laat aan de bel en ook huisartsen schatten de klachten niet altijd op waarde. Artsen in het UMCG roepen op scherp te zijn op de symptomen.
Hij was al een jaar lang erg moe. Na het eten kreeg de man (38) steevast last van buikpijn. Na een maand of zes begon hij ook bloed in zijn ontlasting te zien. De huisarts zette hem op een dieet van extra vezelrijk voedsel, maar het maakte de klachten niet minder. Uit een bloedtest kwam bloedarmoede naar voren, waarna een doorverwijzing voor een coloscopie volgde: een kijkonderzoek in de dikke darm.
Een half uur na het onderzoek riep de arts hem in zijn spreekkamer en viel direct met de deur in huis: ,,U heeft darmkanker.”
Twintigers, dertigers en veertigers
Darmkanker is bepaald geen oudemensenziekte meer. Vroeger kwam het vooral voor bij 60-plussers en iets vaker bij mannen dan bij vrouwen. Artsen zien al jaren steeds meer patiënten van onder de 50 jaar – en soms nog veel jonger. ,,We kennen hier gevallen van patiënten van in de twintig”, zegt internist-oncoloog Derk Jan de Groot van het UMCG.
Zo jong is nog altijd een uitzondering. Maar van dertigers en veertigers met een primaire tumor in de dikke darm kijken ze in het UMCG niet meer op. ,,Het neemt toe, absoluut”, zegt ook buikchirurg Arthur Wijsmuller, gespecialiseerd in het opereren van de dikke darm. Op basis van de jaarlijkse toename van het aantal gevallen, verwachten artsen van het Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis in Amsterdam dat over vijf jaar 20 procent van de darmkankerpatiënten jonger dan 50 is.
Er zijn sterke aanwijzingen dat ons veranderende voedingspatroon de oorzaak is van de stijging. Zeer bewerkt eten lijkt een boosdoener te zijn. Overgewicht en weinig bewegen vergroten nog eens de kans op darmkanker. Al zijn er ook genoeg niet-obese patiënten.
Coloscopie
Jaarlijks krijgen in Nederland zo’n 12.000 mensen de diagnose darmkanker. Een flink deel van hen wordt opgespoord dankzij het bevolkingsonderzoek naar deze ziekte. Mannen en vrouwen van tussen de 55 en 75 jaar krijgen om het jaar een uitnodiging om deel te nemen. Ze moeten ontlasting opsturen en als er sporen van bloed gevonden worden, volgt een uitnodiging voor een coloscopie.
Vaak is de reden voor het bloed iets relatief onschuldigs als aambeien of een bloedvatafwijking in de darmen. In een minderheid van de gevallen worden poliepen (het voorstadium van darmkanker) of een daadwerkelijke tumor gevonden. Op deze manier wordt darmkanker bij oudere mensen doorgaans behoorlijk vroeg ontdekt.
Bij jonge mensen is het beeld vaak heel anders. ,,De jonge patiënten die wij hier zien hebben vaak al een verder gevorderd stadium”, zegt chirurg Wijsmuller. De tumor heeft al kunnen groeien of er is sprake van uitzaaiingen naar andere organen.
Chemo en immuuntherapie
,,Aan de andere kant is het voordeel dat we bij jonge mensen vaak veel meer behandelmogelijkheden hebben”, zegt oncoloog De Groot. ,,Ze zijn meestal in goede conditie en hebben geen andere ziektes. Daardoor is er meer mogelijk wat betreft operaties, bestralingen, chemo’s en tegenwoordig ook steeds vaker immuuntherapie.”
De reden dat de darmkanker bij jonge mensen gemiddeld in een later stadium ontdekt wordt, is simpelweg dat er niet snel genoeg gedacht wordt aan de mogelijkheid. Niet door de patiënt zelf en ook niet door de huisarts, zoals in het voorbeeld waar dit stuk mee begon. ,,Ik zal nooit zeggen dat een huisarts het niet goed gedaan heeft”, zegt Wijsmuller. De Groot is het met hem eens. ,,Als je maar een paar keer in je carrière met een ziektebeeld te maken krijgt, is het heel moeilijk om aan de juiste aandoening te denken.”
Zeven alarmsignalen
Het is precies waar de artsen voor pleiten: dat er ook bij jonge mensen bij bepaalde symptomen sneller aan de mogelijkheid van kanker wordt gedacht. ,,Dat geldt dan voor zowel de patiënt als de eerste lijn, waaronder de huisartsen”, zegt De Groot.
Bij darmkanker gelden zeven alarmsignalen waar je scherp op moet zijn: bloed of slijm in de ontlasting, een verandering in de ontlasting (vaker of minder vaak dan anders naar de wc moeten) of een andere structuur, buikpijnen en -krampen, ten onrechte het gevoel hebben dat je moet poepen, afvallen zonder duidelijke reden en vermoeidheid die niet overgaat.
Meestal hebben patiënten niet al deze symptomen, maar enkele. Wanneer je deze klachten langere tijd hebt, stap dan naar de huisarts, roepen De Groot en Wijsmuller op. Voorkomen is nog beter. Eet gezond en laat alcohol en dranken vol suiker zo veel mogelijk staan. En eet dus ook zo min mogelijk sterk bewerkt voedsel.
