Top-ambtenaar Mark Dierikx van Economische Zaken hield belangrijke informatie achter voor toenmalig minister Henk Kamp over hoeveel de gaswinning in Groningen teruggeschroefd kon worden.
Dat kwam donderdag duidelijk naar voren bij de parlementaire enquêtecommissie gaswinning Groningen. Na de zware aardbeving bij Huizinge in augustus 2012 kreeg het ministerie informatie van zowel GasTerra als de GasUnie dat de gaswinning omlaag geschroefd kon worden. Uit die info kwam naar voren dat het mogelijk was om in 2013 terug te gaan naar 27 miljard kuub Gronings gas.
Die relevante informatie gaf Dierikx echter niet door aan minister Kamp. Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) adviseerde na Huizinge om de gaswinning vanwege de veiligheid van de inwoners van Groningen zo veel als mogelijk kon terug te brengen. Kamp deed dat niet. Sterker: er werd dat jaar het dubbele uit de bodem gewonnen.
Nieuwsbrief Naschokken
Wil je op de hoogte blijven van de parlementaire enquête? Schrijf je dan in voor onze DVHN-nieuwsbrief. Klik op deze link om je aan te melden.
Dierikx was van 2011 tot en met 2016 directeur-generaal energie van het ministerie van Economische Zaken. Als regeringsvertegenwoordiger was hij aanwezig bij vergaderingen van de Maatschap Groningen, waar ook EBN, Shell, ExxonMobil en de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) vertegenwoordigd waren. Hij werd donderdag samen met voormalig topman Dick Benschop van Shell Nederland verhoord door de enquêtecommissie.
December 2012 gingen Dierikx en Benschop akkoord met het businessplan van GasTerra, dat in 2013 48,9 miljard kuub gas wilde verkopen. Dierikx vond dat er eerst meer kennis moest komen over de risico’s van aardbevingen en de leveringszekerheid van gas, voordat de productie omlaag zou moeten. Benschop moest erkennen dat hij op dezelfde dag dat hij goedkeuring gaf aan het plan van GasTerra te horen had gekregen dat het SodM met een stevig veiligheidsalarm was gekomen. Benschop betreurt het achteraf dat hij niet voor het matigen van de gaswinning heeft gepleit. ,,Dat neem ik mijzelf kwalijk”, zei hij tegen de commissie.
Dierikx informeerde Kamp niet toen hij informatie van GasTerra kreeg dat het mogelijk was om zonder gevaar voor de leveringszekerheid minder gas te winnen. Eind februari 2013 wist top-ambtenaar Dierikx ook al dat de gaswinning richting de 53 miljard kuub zou koersen, een record-hoeveelheid en dat in het jaar na Huizinge. Maar minister Henk Kamp kreeg die info maanden later pas: begin mei. Volgens Dierikx vroeg Kamp toen om advies. Zijn topambtenaren vonden dat de minister niks moest doen, omdat er ,,onvoldoende feiten en kennis was om te besluiten tot productievermindering”. Kamp ging akkoord.
Ook de voorganger van Kamp, Maxime Verhagen, kreeg niet alle informatie van Dierikx. De analyse van SodM met de boodschap dat er nog zwaardere aardbevingen zouden kunnen komen, hield hij voor zichzelf en vertelde Verhagen daar niks over. ,,Die was hartstikke demissionair en nauwelijks nog aanwezig.’’ Daarnaast was er nog te weinig kennis en het ministerie wilde alleen op basis van feiten de gaskraan dichtdraaien. Het advies van SodM - nota bene onderdeel van het ministerie - was in de ogen van de topambtenaar ,,een opvatting”.
Vrijdag is het langverwachte eerste verhoor met toenmalig minister Henk Kamp (2012-2017). De commissie wil met hem vooral spreken over de jaren 2012 en 2013. Ook toenmalig minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem wordt vrijdag verwacht voor zijn verhoor onder ede.
President-directeur van Shell Dick Benschop vertelde donderdag tijdens zijn verhoor dat het zijn oprechte overtuiging was dat minder gas winnen niet zou helpen om zware aardbevingen tegen te gaan. Benschop vond in die tijd dat - ook na het alarmerende rapport van SodM - ,,niet teveel op de zaken vooruit moest worden gelopen.’’
In 2015 kreeg Benschop van een senior-adviseur van Shell een interne nota waarin de Shell-productiefilosofie Moeras zonder ankers wordt beschreven. In de nota staat onder meer dat ,,als productieverlaging gepresenteerd wordt als valide maatregel voor de veiligheid dan zit er geen stop op” en ,,als we doorgaan op de ingeslagen weg dan komt Groningen in 2023 op nul te staan”. Dat zou Shell tientallen miljarden euro’s kunnen kosten.
,,Dat vond ik toen achterhaald”, zegt Benschop nu over de memo die naar hem was gestuurd. ,,In 2012 had ik dat wel zo gezegd, want toen hadden we daar weinig inzicht in”. De Shell-baas doelt daarmee op de quote dat productieverlaging niet moet worden gepresenteerd als valide veiligheidsmaatregel. De memo heeft wat hem betreft voor de rest een hoog voorspellende waarde gekregen. ,,Alles wat u voor de rest voorleest is uiteindelijk gebeurd”.
Grote afwezige op donderdag was Joost van Roost, de voormalig CEO van Esso Nederland en oud-voorzitter van de Maatschap Groningen. Van Roost weigert domweg om naar zijn getuigenverhoor te komen. Hij staat in zijn recht omdat hij de Belgische nationaliteit heeft.
