Max van den Berg wordt onder ede verhoord door Anne Kuik (r) Foto: ANP/Robin Utrecht
Premier Mark Rutte bleef nadrukkelijk aan de zijlijn staan terwijl de provincie Groningen hem vroeg om de regie te nemen in het gaswinningsdossier. Rutte hield de boot af en wees naar toenmalig minister en VVD-partijgenoot Henk Kamp.
Dat vertelde voormalig commissaris van de Koning(in) Max van den Berg (PvdA) maandagochtend aan de parlementaire enquêtecommissie gaswinning Groningen. Tijdens bestuurlijke overleggen met de minister-president in het Torentje toonde die zich volgens Van den Berg ‘inlevend’. ,,Rutte luisterde goed en dacht mee. Om er vervolgens niks mee te doen.”
Ook oud-burgemeester van Groningen en voorzitter van de Dialoogtafel Jacques Wallage en oud-GBB-voorzitter Jelle van der Knoop werden onder ede verhoord. De Dialoogtafel was het overleg tussen maatschappelijke organisaties en de verschillende overheden. De Groninger Bodem Beweging was ook deelnemer aan die overlegtafel.
Wat maandag opviel: met de verhoren van Van den Berg en Wallage werd voor het eerst een politiek sausje over de parlementaire enquête gegoten. En ging het voor het eerst echt over de rol van premier Mark Rutte (VVD). Volgens Van den Berg heeft hij meerdere malen aan Rutte gevraagd om meer de regie te pakken in het gaswinningsdossier, maar die wees naar zijn partijgenoot Kamp. ,,Ik heb toen gezegd: Dat kan toch niet? De premier gaat over dit hele veld van ministeries”, zegt Van den Berg die de gaswinning in Groningen ,,een grote nationale zaak” noemde die ook aandacht verdient van de premier.
De drie getuigen hadden allen moeite met hoe toenmalig minister Henk Kamp in het dossier stond. Zo gaf Jelle van der Knoop aan dat hij regelmatig met Kamp om tafel zat, maar dat de overleggen niks opleverden. ,,Als ik een vraag stelde aan minister Kamp kreeg ik alleen te horen: ik heb u gehoord. Punt. Geen enkele inhoudelijke reactie. Zo ging het overleg met de heer Kamp.”
Nieuwsbrief Naschokken
Wil je op de hoogte blijven van de parlementaire enquête? Schrijf je dan in voor onze DVHN-nieuwsbrief. Klik op deze link om je aan te melden.
Jacques Wallage had ook ,,een heel lelijk voorbeeld” over Kamp. Die had toegezegd dat de deelnemers van de Dialoogtafel over de 14 uitgezette onderzoeken van Kamp mochten meepraten. Vlak voor dat gesprek trok Kamp zijn steun in. ,,Wij moesten iedereen afbellen en er was veel boosheid. Sommige organisaties wilden hierdoor al gelijk weglopen bij de Dialoogtafel”, zei Wallage die vermoedt dat Kamp niet wilde dat er over de onderzoeken zou worden gepraat omdat de Dialoogtafel dan zou concluderen dat de gaswinning om veiligheidsredenen omlaag moest.
Kamp was onvermurwbaar
De minister wilde sowieso niet dat er aan de overlegtafel over de gaswinning werd gesproken terwijl het volgens Wallage juist over de veiligheid en het perspectief van de Groningers ging. Kamp was onvermurwbaar: hij droeg de ministeriele verantwoordelijkheid en niemand anders. Wallage vindt dat nog steeds een onterechte verwijzing. ,,Je legt verantwoording af aan de Tweede Kamer, maar dat betekent niet dat je in je eentje de baas bent. En je op die manier kunt afsluiten voor hele reële belangen”.
Jelle van der Knoop stipte ook de rol van de Tweede Kamer aan. Hij werd emotioneel toen hem gevraagd werd waar hij het meest teleurgesteld in was: de Tweede Kamer, zei hij. ,,Je ziet dat er een ramp staat te gebeuren. Dat je ziet dat de minister-president daar excuses voor aanbiedt en je laat het gewoon doorgaan als Tweede Kamer. Dat snap ik niet. Je kunt de ministers van alles verwijten, maar de Kamer hoort de minister te controleren. Van de Tweede Kamer mag je verwachten dat zij naast de burger gaat staan.”
NAM en Shell voegden teksten toe die nooit waren gezegd
Jacques Wallage kwam tijdens zijn verhoor nog met een bizar punt. NAM-directeur Bart van de Leemput toonde zich volgens de voorzitter van de Dialoogtafel een ,,creatieve en betrokken man”. Maar na de overleggen kregen de deelnemers aan de Dialoogtafel het verslag terug van de NAM en daar waren ,,allemaal zinnetjes en woorden aan toegevoegd die nooit waren uitgesproken. Dit heb ik nog nooit in mijn leven meegemaakt”, zei Wallage. Volgens hem had de afdeling Legal (de juristenafdeling van het gasbedrijf) van Shell het verslag bekeken en besloten dat er dingen in moesten komen te staan die Bart van de Leemput eigenlijk ,,had moeten zeggen”.