Asielzoekers stappen in de bus voor het aanmeldcentrum in Ter Apel. Nu is het nog relatief rustig. Gevreesd wordt dat het binnen enkele weken anders is. Foto: Harry Tielman
Een nieuwe asielcrisis dreigt. Al binnen enkele weken wordt een tekort van een paar duizend opvangplekken verwacht. Daarna wordt het alleen maar erger. Ter Apel weet: bij ons komt alles samen. ‘Wij zijn moegestreden. Nu is het aan de politiek’
Of het haar verbaast? ,,Nee joh!” De teamleidster van het landelijke warenhuis in Ter Apel lacht hardop. ,,Er wordt toch totaal niet doorgepakt.”
Deze week verschijnen de alarmerende berichten in de media weer. ‘Nieuwe asielcrisis dreigt’. ‘Tekort van 38.000 opvangplekken verwacht’. ‘Nederland stevent af op ‘maatschappelijk ontwrichtende asielcrisis’. De vrees is dat al binnen enkele weken een paar duizend asielzoekers op straat staan, omdat grote opvanglocaties dichtgaan.
En de eerste straat waarop de nieuwe asielzoekers komen te liggen, is altijd in Ter Apel. Hoe dramatisch de gevolgen daarvan kunnen zijn, zag het dorp afgelopen zomer.
Dweilen met de kraan open
,,Gáán we weer”, is de reactie van de teamleidster die heel graag een keer haar verhaal wil doen - maar dan wel zonder haar naam en die van haar werkgever te vermelden. Al verrast het nieuws haar niet, het is wel om moedeloos van te worden. ,,Het is dweilen met de kraan open.”
Dat tweede aanmeldcentrum waar al jaren over wordt gesproken? Is er nog steeds niet. Een succesvolle aanpak van de overlast van veiligelanders waar het dorp al sinds 2016 mee kampt? Nog altijd niet gevonden. Ondertussen begint het gewoon opnieuw.
,,Het draagvlak verdwijnt. Zolang wij hier niet meer kunnen laten zien hoe mooi het ook kan zijn om mensen op te vangen, is er geen gemeente die zo’n aanmeldcentrum wil.”
De stemming verhardt
Ze zit aan de lunchtafel in het kleine personeelskeukentje. Met een schuin oog kijkt ze steeds omhoog, naar de beelden van 20 camera’s die in kleine vlakken op een beeldscherm te volgen zijn. Ziet jonge asielzoekers dralen door de zaak.
,,Het zijn er twee hè’, zegt ze tegen de beveiligers die even om de hoek komt kijken. Hij knikt. ,,Ja, hiernaast was net ook weer zo’n kansenparel binnen.”
De stemming in Ter Apel verhardt, zegt de teamleidster. Met zoveel winkeldiefstallen, zoveel politie op straat, al die beveiligers. ,,Het is niet meer gezellig, terwijl het eigenlijk zo’n leuk dorp is. Het is toch in- en intriest dat we hier in het winkelcentrum vijf beveiligers moeten hebben.”
Die beveiliging is opgeschroefd in de zomer. Directe aanleiding waren vier jongens van het azc die een heel arsenaal aan messen kochten. ,,Ze laten dan heel duidelijk merken dat ze niet van plan zijn om er broccoli mee te snijden. Terwijl je weet dat er daar buiten honderden mensen liggen.”
De beveiliger bekijkt camerabeelden van een warenhuis in Ter Apel. 'Het is toch in- en intriest dat we hier vijf beveiligers nodig hebben' Foto: Huisman Media
‘Gelukkig, er zijn ook goeie bij’
Asielopvang zou zo mooi kunnen zijn. Het brengt werkgelegenheid, diversiteit, geld. ,,In coronatijd hadden we een goeie samenwerking met het COA. Asielzoekers hielpen hier met het schoonmaken van de mandjes. Dat ging zo goed. Ik mis dat. Zelfs de grootste schreeuwers op social media rekenden een extra reep chocola af en gaven die aan een asielzoeker. Als je steeds dat negatieve meemaakt, is het een vreemd soort opluchting: gelukkig, er zijn ook goeie bij.”
Schrijnend voor die mensen
Bij de parkeerplaats voor het warenhuis staan twee jonge vrouwen in hun pauze te roken. Het nieuws van de verwachte nieuwe asielcrisis hadden ze nog niet gehoord - ‘dat volg ik niet’ - maar ze staan er ook niet van te kijken. ,,Schrijnend voor die mensen”, zegt de een. ,,Daar zijn ook moeders en kinderen bij.”
In het dorp zelf zien ze weinig van die opvangproblematiek, wel ervaren ze de overlast. ,,Je wordt nagefloten bijvoorbeeld. ‘Hee, chickie, chickie’. Nu ik zelf een kleine heb, begin ik me wel af te vragen: wil ik hier blijven wonen?”
Waarom laten we ze nog toe?
Het is dubbel, schetst een Ter Apeler die aan de beruchte hoofdroute van azc naar dorp woont. ,,Die mensen moeten ergens terecht, en ik heb er weinig last van. We mogen ons zelfs in de handen knijpen, want het asielcentrum is een hele grote werkgever. Aan de andere kant snap ik ook dat mensen zeggen: als we de opvang niet meer kunnen organiseren, waarom laten we ze dan nog toe? Je zou het probleem eigenlijk bij de bron moeten aanpakken: in de landen waar ze vandaan komen.”
Meestal beperkt de overlast voor hem zich tot blikjes in de tuin, maar in de zomer is wel een fiets uit de schuur gestolen. ,,Ik ben heel tolerant, maar als ik die dief had betrapt had ik hem, voordat ik de politie belde, wel een pak op zijn donder gegeven. Zo ben ik dan ook wel weer.”
Continu dat negatieve
Het burgerpreventieteam BPT staat alweer in de startblokken, weet de teamleidster van het warenhuis. ,,Als het niet van hogerhand wordt opgepakt, doen mensen het zelf.”
Het is niet eens zozeer de toename van winkeldiefstallen waar ze voor vreest als de asielcrisis straks weer uit de hand loopt. Dat gaat toch al jaren door. ,,Het is continu dat negatieve. De reacties. Het beeld in de media dat wij het hier niet goed regelen voor die mensen. Terwijl we doen wat we kunnen en wij het net zo schrijnend vinden.”
De hoop van de ondernemers in Ter Apel was vorig jaar nog gevestigd op de nieuwe staatssecretaris. Een aardige man die echt zijn best lijkt te doen. Maar nog altijd verandert er niets. ,,Hij levert ook niet. Wat hebben we van hem gekregen? Straatcoaches? Wij zijn moegestreden. Het moet nu van de politiek komen.”
Nieuwe asielcrisis dreigt
Als er niets gebeurt, komt het Centraal Orgaan opvang asielzoekers aan het einde van dit jaar 38.000 opvangplekken tekort. Op dit moment verblijven ruim 50.000 mensen in de opvang (waaronder 16.000) statushouders. Voor ongeveer 30.000 van hen zijn reguliere azc’s beschikbaar, de rest verblijft in noodopvang van het COA zelf of van gemeenten.
Veel van die noodopvanglocaties gaan de komende maanden dicht. Op korte termijn zijn dat bijvoorbeeld de asielboot in Velsen (1000 bedden) en het evenemententerrein in Biddinghuizen (1400). In februari en maart sluiten volgens achttien locaties waar 5000 asielzoekers verblijven.
Ondertussen gaat de vestiging van nieuwe, structurele opvangplekken moeizaam. De spreidingswet voor asielopvang ligt nog steeds niet in de Tweede Kamer, en die zou de verdeling onder gemeenten moeten regelen. De verwachting is dat de instroom ook in 2023 hoog zal zijn, met ongeveer 45.000 aseilzoekers. Het COA verwacht aan het einde van het jaar 75.000 plekken nodig te hebben.
