Ruslandexpert Hans van Koningsbrugge Corné Sparidaens
Hans van Koningsbrugge, hoogleraar Russische Geschiedenis en Politiek aan de Rijksuniversiteit Groningen, geeft elke week zijn commentaar op de oorlog in Oekraïne. Vandaag aflevering 189.
„Ook in Oekraïne is een grote katholieke gemeenschap. Voor de Russische inval voelden veel Oekraïners zich verbonden met de patriarch van de orthodoxe kerk in Moskou. Daarna is de orthodoxe kerk van Kyiv onafhankelijk geworden en heeft men de banden met Kirill verbroken.
Los daarvan is er een uniatenkerk, die vooral aanhang heeft in het westen van Oekraïne. Deze heeft de orthodoxe riten, maar erkent de paus als hoofd. Dat is nog een overblijfsel uit de tijd dat het gebied onderdeel was van het Pools-Litouwse rijk. De geloofsgemeenschap heeft miljoenen leden. Het is dus geen sekte, maar een volwaardige kerk die verbonden is met Rome.
‘Beide orthodoxe en katholieke kerk wensen elkaar de hel toe’
Het is goed om te weten dat de katholieke en orthodoxe kerk elkaar in het jaar 1054 in de ban hebben gedaan. Beide geloofsgemeenschappen wensen elkaar letterlijk de hel toe. Daarna is een en ander wel bijgelegd, maar Moskou is altijd anti-Rome gebleven. Er is ook nog nooit een echte ontmoeting geweest tussen Kirill en de paus.
Wel tussen Poetin en de paus. De Russische president weet dat de paus heel invloedrijk is, ook in Amerika. Het is veelzeggend dat de Amerikaanse vicepresident JD Vance als een van de laatsten bij Franciscus op bezoek is geweest. Poetin zal hebben geredeneerd dat het nooit kwaad kan om de paus te bezoeken. Verder zijn de banden tussen Moskou en Rome heel slecht. De Russen verfoeien de uniaten, die in hun ogen ook nog eens Russisch gebied bezet houden.
‘Paus Franciscus heeft niet gezegd dat Rusland de agressor is’
Hoe heeft wijlen paus Franciscus zich opgesteld tegenover de Russische inval in Oekraïne? In het begin heeft hij Kirill voorgehouden dat hij zich niet moet gedragen als misdienaar van Poetin. Zelf heeft de paus het geweld in Oekraïne veroordeeld en gepleit voor het beëindigen van de oorlog, maar verder heeft hij zich op de vlakte gehouden. Hij heeft niet met zoveel woorden gezegd dat Rusland de agressor is. Dat wordt hem in Oekraïne best wel kwalijk genomen, met name door de uniaten.
In Oekraïne is er door velen gerouwd om het overlijden van Franciscus, maar er zat ook een smaakje aan. Hij had wel wat meer voor de Oekraïners mogen doen, is de overheersende mening.”
