Edwin Valentijn van Planetarium in DOT geeft niet op. 'Wij horen bij de campus van RUG en UMCG'

Edwin Valentijn, creative director van DOT Live Planetarium, is opgelucht. Na enkele spannende weken, waarin vastgoedeigenaar Bos de situatie bijna uitzichtloos noemde, verlengde de gemeente Groningen het erfpachtcontract met een jaartje. De rust lijkt enigszins weergekeerd.

De afgelopen weken ging het vooral over de horeca in DOT. Zou de familie Bos na het plotselinge vertrek van de Vermaat Groep een nieuwe ondernemer vinden, die het pand voor ‘slechts’ drie jaar exploiteert? De verwachting is immers dat DOT in 2028 moet wijken voor de uitbreiding van de Healthy Ageing Campus van UMCG en RUG.

Al sinds de oprichting in 2014 houdt Valentijn het 3D-koepeltheater, dat destijds startte onder de naam Infoversum, in de benen. De sterrenkundige en bijzonder hoogleraar aan het Kapteyn Astronomisch Instituut van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) doet dit met een kleine groep en schrijft ieder jaar zwarte cijfers. ,,Dankzij de RUG die ons helpt en bokje staat als het nodig is. We hebben acht operators die de filmapparatuur bedienen.’’

Dit jaar trok DOT Live Planetarium al 17.000 bezoekers. Ze bezochten honderd events en wekelijkse astronomieshow en andere activiteiten zoals muziekevenementen, natuur- en art housefilms en private bijeenkomsten. ,,We tonen ook beelden van onze eigen Euclid satelliet en laten computersimulaties zien van de geboorte van het heelal.’’ De Europese ruimtetelescoop Euclid brengt de vorm en de verdeling van zo’n twee miljard sterrenstelsels in kaart. RUG huisvest, eveneens onder leiding van Valentijn, een datacentrum van Euclid.

Valentijn wordt wel de geestelijk vader van het Infoversum genoemd. Hij initieerde de plannen en de bouw van de bijzondere staalconstructie. Echter, het 3D-koepeltheater in een futuristisch jasje kon niet aan de financiële verwachtingen voldoen. Een jaar na de opening ging het Infoversum failliet. De gemeente Groningen kon fluiten naar terugbetaling van een lening van 2,5 miljoen. Rabobank ging voor 5 miljoen het schip in.

Het gebouw werd verkocht aan het echtpaar Bos, dat het de naam DOT gaf. Zij vonden DOT kort, zakelijk, internationaal, maar ook lief en schattig. DOT groeide uit tot een ‘eyecatcher’ van formaat. Met de vermelding bij ‘Lonely Planet’ en de aanduiding van ‘Grootste kerstbal ter wereld’ zette het Groningen op de kaart. Naast de kleurige woningen in de Reitdiephaven werd het één van de meest gefotografeerde objecten in de stad.

Valentijn deed er na het faillissement in 2015 het zwijgen toe. Het toenmalige gemeentebestuur verklaarde dat hij in de businesscase was uitgegaan van 260.000 bezoekers per jaar. Toen dat aantal volgens de wethouder bleef steken op 40.000 trok de gemeente de stekker uit het project en sprak van een luchtkasteel.

Nu zegt Valentijn dat die cijfers van de gemeente niet klopten. ,,Er kwamen op jaarbasis 84.000 mensen waar we 173.000 verwachtten om rond te draaien. Vandaar dat we destijds de gemeente voorlegden om de duur van het 13-jarige erfpachtcontract te verdubbelen, zodat we de aflossingen van leningen konden normaliseren en halveren. ’’

Hij gaat niet in op de vraag waarom het Infoversum, een project van 10 miljoen euro, zo snel op de fles ging. Wel erkent Valentijn dat er zaken fout zijn gegaan. Hij wil daar niets over kwijt. ,,Dat is op dit moment niet zo belangrijk. Ik kijk liever vooruit naar de kansen die er liggen. Het voortbestaan van DOT is voor ons belangrijk. Als planetarium werken we nauw samen met de horeca-exploitanten. Als we hier groepen ontvangen en voorstellingen geven, faciliteren zij dat met een hapje en een drankje.’’

Volgens Valentijn is de horeca een bepalende factor bij de voortzetting van DOT. Hij prijst de vastgoedeigenaar die drie jonge ondernemers bereid vindt de horeca over te nemen ,,We hopen op dezelfde voet door te gaan met de nieuwe uitbaters. Met de Vermaat Groep die 1 januari vertrekt, hebben we altijd goed zaken kunnen doen. Zonder horeca kan dit iconische gebouw niet bestaan.’’

Dat het erfpachtcontract met de gemeente op januari 2028 eindigt, zegt Valentijn niet zoveel. ,,Het lijkt er op dat een eventueel behoud van DOT geregeld moet worden door de gemeente met de RUG en UMCG. DOT is opgezet vanuit innovatieve BIG data projecten, en juist daar dienen zich met de opkomst van artificiële intelligentie (AI) nieuwe uitdagingen aan, zowel bij de RUG als bij Healthy Ageing. Valentijn voelt zich gesteund door de RUG dat het planetarium een warm hart toedraagt. ,,We zijn een culturele instelling die met minimale subsidies en een kleine bijdrage van de RUG kan rondkomen.’’

Valentijn is blij met de publieke steun die hij heeft ervaren in de discussie over sloop of behoud van DOT. ,,Er zijn politieke partijen als omwonenden die het niet vanzelfsprekend vinden als het gebouw verdwijnt.’’ Dat de wethouder sprak over een onderzoek naar verplaatsing, noemt hij bijzonder. ,,In principe zijn alle gebouwen verplaatsbaar, maar als ik naar de investering kijk, is mogelijk maar een beperkt deel van het gebouw recyclebaar. Je hebt het dan over een paar miljoen van de tien miljoen euro aan stichtingskosten. Verplaatsen zou dus kapitaalvernietiging zijn.’’

De wetenschapper denkt het planetarium te kunnen uitbouwen, maar die mogelijkheid moet hem dan wel door de RUG en het UMCG worden geboden. ,,Wij horen bij de campus en denken nog lang niet aan stoppen. We zijn in gesprek. Meer kan ik daar niet over zeggen.’’