Het huis van de familie Luitjens in Loppersum wordt een monumentaal pand. Foto: Anjo de Haan
Het karakteristieke huis van Eisse en Nicolette Luitjens in Loppersum wordt een gemeentelijk monument. Hun 19de eeuwse woning kent een rijke geschiedenis met bijzondere bewoners. ,,Er kwamen mensen aan de deur die het plafond nog herkenden vanuit de tandartsstoel.’’
Hij weet het nog als de dag van gisteren. Toen Eisse Luitjens (69) in de jaren negentig in de tandartsstoel zat, kreeg hij een verrassend aanbod. Of hij het 19e-eeuwse pand in Loppersum niet van de tandarts wilde overnemen?
Met zijn vrouw Nicolette (65) was Luitjens op zoek naar hun eerste koopwoning. Het huis van de tandarts paste perfect bij hen. ,,Ik kende de tandarts al wat langer. Hij wist dat wij veel met oude panden hadden’’, zegt Luitjens.
Nog in gave staat
Een makkelijk huis was het niet, dat wist het echtpaar Luitjens, want het was groot en tochtig. Maar nog in gave staat. Ook vandaag de dag, zo blijkt als Luitjens een rondje door zijn woning maakt. Het pand wordt een gemeentelijk monument, het vierde in Loppersum.
Het huis van de familie Luitjens in Loppersum wordt een monumentaal pand. Foto: Anjo de Haan
De beeldbepalende buitenkant van het pand werd in de jaren negentig al als karakteristiek aangemerkt. De gemeente klopte jaren later bovendien aan of Eisse en Nicolette hun gehele huis geen monumentale status wilden toekennen. ,,Maar toen we de bevestiging kregen dat er dan van alles niet meer mocht, zagen we het niet zitten.’’
‘We willen het zo goed mogelijk behouden’
Nu komt die monumentale status er toch. Vorig jaar deed het stel een aanvraag. Daar hebben ze een duidelijke reden voor. Het pand wordt net als veel woningen in het aardbevingsgebied versterkt. ,,We willen het pand zo goed mogelijk behouden zoals het is, en in een monument mogen ze niet zomaar dingen weghalen en vervangen’’, zegt Luitjens.
Hij memoreert het gesprek met de tandarts terwijl hij in de voormalige praktijk staat, tegenwoordig een studeerruimte. De kamer is bekend onder Lopsters. ,,Er zijn hier een paar keer mensen aan de deur geweest die vroegen: ‘Mogen we even binnen kijken?’ Het plafond kenden ze nog, dat zagen ze vanuit de tandartsstoel’’, zegt Luitjens.
De kamer van de voormalige tandartspraktijk, waar mening dorpsbewoner vanuit de stoel het plafond mocht bewonderen. Foto: Anjo de Haan
‘Allemaal handwerk, dat maak je niet zomaar na’
Het ornament van papier-maché en de rijke versiering stammen uit het bouwjaar 1880, net als de schouw met ingebouwde spiegel in de gevel en de gekromde vensterbanken. ,,Het is op zich redelijk breekbaar, dus we maken alles voorzichtig schoon. Het zijn ook geen doorsnee kozijnen en vensterbank. Allemaal handwerk, dat maak je niet zomaar na.’’
Eisse Luitjens in de woonkamer van zijn huis in Loppersum, dat een gemeentelijk monument wordt. Foto: Anjo de Haan
Aron Banninga was als adviseur namens stichting Libau betrokken bij het toewijzen van de monumentale status aan het huis van de familie Luitjens. Daarbij stelde hij een ‘redengevende omschrijving’ op, een soort motivatie (zie kader).
Redengevende omschrijving
Bij de aanwijzing van monument wordt een redengevende omschrijving opgesteld waarom het pand monumentale waarde heeft. De omschrijving is zeer uitgebreid en bevat een complete beschrijving van het pand. ,,Tot aan het type dakpannen toe’’, zegt Banninga.
Ook bevat de omschrijving een waarderingsscore op basis van vijf criteria: cultuurhistorische, architectuurhistorische en stedenbouwkundige waarde, de authenticiteit en de zeldzaamheid. Volgens Banninga is de omschrijving van groot belang. ,,Het is de beschermlaag van het monument voor de toekomst.’’
Hond Senna voelt zich thuis in de woonkamer. Foto: Anjo de Haan
Bij het pand van Luitjens speelde het interieur een grote rol in de toewijzing, bevestigt Banninga. ,,Ze hebben nog heel waardevolle delen in het huis. Heel mooie rijk gedecoreerde plafonds, ronde zitvensterbanken, marmeren schouwen en complete luikenkasten. Dat vertelt iets over de rijkdom van de rentenierende boeren die het lieten bouwen. Niet uniek, maar wel redelijk zeldzaam in Eemsdelta.’’
Voormalig theehuisje
In het huis woonden behalve de tandarts meer notabelen. Luitjens wijst door de hal naar het ‘theehuis’ aan de voorkant van het pand. ,,Vlak na de oorlog zat hier notaris Bakker. Daar was zijn wachtkamer. Eigenlijk was de voordeur eerst daar’’, zegt Luitjens. Tussen de notaris en de tandarts woonde er een lector in het pand.
Het uitzicht op de tuin vanuit het voormalige theehuisje. Foto: Anjo de Haan
Volgens Banninga stond het huis in de jaren negentig op de nominatie om een rijksmonument te worden. ,,Je hebt rijksmonumenten die van binnen veel minder gaaf zijn. Het pand vertelt echt een verhaal over de regio. Het stond op de shortlist, maar is op het laatste moment toch afgevallen.’’
Voormalige bewoner tandarts Hofs bouwde de huidige trap. Foto: Anjo de Haan
‘Daaraan zie je dat het welgestelde mensen waren’
Luitjens loopt door de hal naar de westzijde, waar nu de woonkamer is. Houten luiken in plaats van gordijnen, kenmerkende versieringen op de kozijnen. Hij wijst opnieuw naar het plafond. ,,Dat prachtige ornament van gips met tortelduifjes komt ook uit 1880. Aan de rijke details zie je dat de eerste bewoners welgestelde mensen waren’’, zegt Luitjens, terwijl hij even een kaars rechtop zet in een kandelaar op de schouw.
In een huis met zo veel versieringen springt deze kamer met de duifjes er voor hem uit. ,,Alles is ons dierbaar, maar dit is de kers op de taart.’’
Het ornament met de tortelduifjes is wat Eisse Luitjens betreft het pronkstuk van zijn woning. Foto: Anjo de Haan
