Lelylijn kost 13,8 miljard euro en Nedersaksenlijn 1,7 miljard. Dat is veel duurder dan verwacht

Het maakt de aanleg van de Lelylijn een ,,hele uitdaging’’, zegt Chris Jansen (PVV), de nieuwe staatssecretaris van spoor, in een interview met deze krant.

Twee projectteams hebben in opdracht van het rijk en de regio onderzoek gedaan naar de spoorverbindingen Groningen-Amsterdam en Groningen-Twente. Om de plannen dit najaar door te zetten moet zicht zijn op driekwart van de verwachte kosten, stelt Jansen. Met de 3,4 miljard euro die nu is gereserveerd voor de Lelylijn, mist juist nog driekwart. En daarbij, waarschuwt Jansen, zijn nog miljarden nodig om de Lelylijn via Groningen de grens met Duitsland over te krijgen.

Voor de Nedersaksenlijn is tot nu toe ruim 85 miljoen euro vrijgemaakt voor het deel Veendam-Stadskanaal. Maar om het ontbrekende deel aan te leggen van Stadskanaal via Ter Apel naar Emmen en het hele traject Groningen-Twente geschikt te maken, is dus een veelvoud aan geld nodig.

Het projectteam Lelylijn onderzocht drie tracés, langs de snelwegen door Friesland, over de Drentse zandgronden en over de Afsluitdijk. Het voorkeurstracé van 13,8 miljard euro loopt van Groningen via Drachten, Heerenveen en Emmeloord naar Lelystad.

Er is een boortunnel in Groningen nodig, een verzonken tunnel onder het Ketelmeer bij Urk, een viaduct over het Tsjûkemar, een aquaduct bij Skarster Rien, en passages door de Natura2000-gebieden Van Oordt’s Merskens en het Leekstermeer. Bovendien moet de lijn Groningen en Heerenveen doorkruisen en daar zijn volgens Jansen geen gemakkelijke oplossingen voor te vinden. Voor die gemeenten wordt het ook ingrijpend en kostbaar.

De zuidelijke variant van de Lelylijn is goedkoper; 8,2 miljard euro. Dat tracé loopt over zandgronden, langs de Weerribben en het Drents-Friese Wold en vanaf Assen langs bestaand spoor. Over de zandgronden hoeft het spoor minder versterkt te worden dan door de veengebieden. Deze variant levert wel minder reistijdwinst en nieuwe reizigers op.

Een derde tracé loopt over de Afsluitdijk. Die is alleen het duurst, 17,2 miljard euro, en levert de minste reistijdwinst op en het laagste aantal extra reizigers.

Doortrekken van de Lelylijn van Groningen naar Bremen levert relatief weinig reizigers per dag op, zo’n 3000. Het opwaarderen van de huidige lijn Groningen-Bremen om aan Europese TenT-eisen te voldoen gaat 3,5 miljard euro extra kosten. Een snelle lijn naar Bremen (300 km/u) kost circa 18 miljard euro, waarvan 8 miljard in Nederland.

Daarbij moet het huidige spoor er vier jaar uit en levert de snelheidsverhoging van de lijn Groningen-Duitse grens extra trillingen en geluid op voor woningen langs de lijn (Hoogezand o.a.).

Volgens het ministerie is er qua internationaal vervoer meer potentie voor een verbinding Groningen-België. Richting Duitsland zou dan de al in gang gezette verbetering van de lijn naar Oldenburg, de Wunderlinie, beter nog verder opgekrikt kunnen worden.

De Nedersaksenlijn van Emmen, via Ter Apel en Veendam, naar Groningen, gaat 1,74 miljard euro kosten. Daarin zit enkel spoor tussen Veendam en Emmen zonder bovenleiding. Een duurdere variant met dubbelspoor kost 3 miljard euro.

Dit najaar bespreken rijk, regio en Tweede Kamer de plannen en wordt een knoop doorgehakt over het vervolg: een verdere verkenning van de plannen, zoals dat in bestuurlijke taal heet. Of stoppen, bij gebrek aan de gevraagde miljarden. Tot nu toe circuleerden voor de Lelylijn bedragen van 9 tot 12 miljard euro en voor de Nedersaksenlijn 1,3 miljard euro.