Staatssecretaris Chris Jansen: 'Aanleggen Lelylijn en Nedersaksenlijn wordt hels karwei'

Voor Chris Jansen, de nieuwe staatssecretaris openbaar vervoer en milieu, is er na het onderzoek naar de verschillende tracés voor de Lelylijn maar één favoriet: die langs de A6 en A7, van Lelystad naar Groningen. Het levert, volgens berekeningen, de meeste nieuwe reizigers op, zorgt voor de meeste nieuwe huizen en is gunstig voor de werkgelegenheid.

De optie over de Afsluitdijk bracht bij hem een glimlach op het gezicht. ,,Ik snap de keuze van de onderzoekers, om een deel van de discussie weg te halen, maar ik zou het niet doen. De hele Afsluitdijk moet over de kop en een groot gedeelte van de regio profiteert niet van het nieuwe spoor.’’

De derde optie, van Emmeloord naar Assen, ziet Jansen ook niet zitten. ,,Dan mis je essentiële stops, zoals Drachten, onderweg. Als je alles in ogenschouw neemt is de Lelylijn naast de A6, A7 en A32 de meest logische keuze.’’

,,Ik ben heel positief over alles wat er in het hoofdlijnenakkoord staat en is uitgewerkt in het regeerprogramma. Dus ook zeker de Lelylijn en de Nedersaksenlijn. Tegelijk ben ik ook pragmatisch en realistisch. Ik kijk ook naar wat mogelijk is. Waar loopt een project tegenaan? Wat zijn de kostenramingen? Uiteindelijk moet je goede afwegingen maken.’’

,,Ja. De Lelylijn wordt nu geraamd op 13,8 miljard euro, de Nedersaksenlijn op 1,7 miljard euro. We hebben veel te willen en te wensen, maar het geld is er niet. Voor de Lelylijn hebben we nu 3,4 miljard euro staan. Dan missen we ruim 10 miljard euro.’’

,,Nee, in die positie ben ik niet. We moeten als rijk nu eerst het gesprek gaan voeren met de regio, om alle resultaten te bespreken en te kijken wat de volgende stappen kunnen zijn. Daarbij zal ik ook vragen wat de regio kan bijdragen aan de Lelylijn.’’

,,Willen we de Lelylijn realiseren, dan is het duidelijk dat we meer zicht op de financiering moeten krijgen. Ik kijk naar de regio, maar misschien willen ook particuliere investeerders wel meedoen. Ik wil die mogelijkheid niet uitsluiten.’’

Dat doet denken aan plannen van Arriva, begin deze eeuw. In de discussie over de Zuiderzeelijn, de voorloper van de Lelylijn, mengde de treinvervoerder zich. Arriva wilde meedoen in de aanleg van een spoorlijn tussen Groningen, Drachten en Heerenveen, in ruil voor een jarenlang contract om op het spoor te mogen rijden.

Chris Jansen, eerder namens de PVV gedeputeerde in Flevoland, heeft zich nu aan de afspraken te houden met de NS, concessiehouder op het hoofdrailnet in Nederland. Tegen de tijd dat de Lelylijn er ligt, is dat contract afgelopen. Er zijn dan ook nog geen afspraken gemaakt over welke vervoerder op de Lelylijn mag rijden.

,,Ik wil eerst met de regio het hele verhaal bespreken. Ik moet ook horen wat zíj willen, hoe zij de toekomst van de Lelylijn en de Nedersaksenlijn zien. Hebben we dat plaatje compleet, dan kunnen we ook makkelijker met elkaar tot overeenstemming komen.’’

,,Dat kan, misschien wordt het wel twee keer ‘nee’. Dat kan óók. Uiteindelijk kijken we gewoon naar welke middelen we hebben en wat we ermee kunnen. Als ik beide plannen naast elkaar leg, zie ik bij de Nedersaksenlijn een lagere investering. Vanuit financieel oogpunt kun je die ‘makkelijker’ realiseren. Kijk je naar de impact, dan is de Nedersaksenlijn van voornamelijk regionaal belang. De Lelylijn kan voor heel Nederland een grote rol spelen. Die afweging moet je ook meenemen.’’

,,Dat hoeft zeker niet zo te zijn, als maar goed door de regio wordt gekeken naar wat de consequenties van de keuzes kunnen zijn. Misschien moet de regio nu ook gezamenlijk een besluit nemen: blijven we inzetten op beide spoorlijnen, willen we één van beide of komen we tot de conclusie dat het met beide niets wordt.’’

,,Dat laatste is niet mijn droomscenario. Hoe dan ook wil ik met tenminste één, het liefst met beide projecten een volgende stap zetten. Juist omdat ik de voordelen zie van betere ontsluiting tussen regio’s, met meer reizigers, meer huizen, meer werkgelegenheid.’’

,,Waar we als kabinet ook naar kijken: je kunt wel de hele Randstad vol blijven bouwen, maar daar lopen we ook tegen de problemen aan dat mensen amper in de trein kunnen zitten, of zo vanuit huis de file in rijden. Dan moet je, vind ik, slimmer kijken naar waar je extra woningbouw en extra werkgelegenheid creëert.’’

Dit najaar besluit het rijk samen met regionale overheden over het vervolg van beide projecten. Beide lijnen bevinden zich op de MIRT-ladder in de onderzoeksfase. Bestuurders willen beide plannen een stapje verder brengen, naar de ‘verkenningsfase’, zoals dat bij infrastructurele projecten heet. Voor de fase moet er zicht zijn op 75 procent van de benodigde kosten. Voor de Lelylijn en de Nedersaksenlijn is die drempel te hoog.

,,Wij worden veel geconfronteerd met tegenvallers op aanlegprojecten. Arbeid en grondstoffen worden duurder, veel projecten lopen daardoor uit hun budget. Als je realistisch wilt ramen, moet je de regels eigenlijk strenger maken. Maar doe je dat, draai je veel projecten de nek om.’’

,,Wij kunnen afwijken van de 75 procent-norm als we dat willen. We moeten dan wel een gegronde reden hebben. Het risico is wel dat als je dat doet voor de Lelylijn of de Nedersaksenlijn, of beide, anderen dan roepen: dan wij ook.’’

,,We moeten gewoon naar het totaalplaatje kijken. Wat kan de Lelylijn opleveren aan mogelijkheden, met nieuwe reizigers, meer werkgelegenheid, nieuwe woningen? Die is interessanter dan de Nedersaksenlijn. Alles heeft voors en tegens. Maar uiteindelijk moet het wel betaald worden.’’