Hoe inwoners in verzet kwamen tegen 'bulldozerpolitiek'. De film Tegenwind, het verdriet van de Veenkoloniën, laat zien hoe een energietransitie ontspoort
Op de voorgrond Jan Hendriks en Jan Nieboer (rechts), geheel rechts staat Lies Zondag. Foto: uit 'Tegenwind, het verdriet van de Veenkoloniën'
‘Tegenwind, het verdriet van de Veenkoloniën’ gaat over bulldozerpolitiek. En hoe verzet tegen de aanleg van grote windparken verhardt als je over mensen heen walst.
In het Groninger Forum is dinsdagavond een voorvertoning van de film van Moondocs en Human. Forum. Jan Nieboer, veroordeeld voor het versturen van dreigbrieven naar windmolenbouwers en Lies Zondag, voormalig voorzitter Platform Tegenwind N33, over de strijd tegen de komst van meer dan 100 windmolens van 210 meter hoog bij Meeden/Veendam en in de Drentse Monden en Oostermoer.
Wat vindt u van de film?
Nieboer: ,,Ik ben diep onder de indruk van de wijze waarop de makers de frustratie en het ervaren onrecht hebben laten zien. Het is een oprechte film over mensen die zichzelf zijn en geëmotioneerd praten over de overheid die hun rechten heeft misbruikt in een democratisch proces. Alle bestuurlijke en wettelijke instrumenten die de overheid ten dienste stonden, zijn gebruikt om over ons heen te denderen. Nu hoor je politici en wetenschappers zeggen dat de overheid het in de Veenkoloniën ander had moeten aanpakken, maar wat kopen we daar voor? Niets.’’
Zondag: ,,De problematiek wordt heel filmisch getoond, maar brengt geen oplossing. Volgens de makers zijn de windparken in de Veenkoloniën een metafoor voor de manier waarop de overheid met mensen omspringt en wat dat doet met mensenlevens. Ze hadden ook de aardbevingsproblematiek of de toeslagenaffaire kunnen nemen. Voor veel mensen is de komst van windparken geen gelopen race. Voor ons wel. Ze staan er en om ze weg te krijgen, moeten we nog steeds voor ieder ding naar de rechter. Ze weten dat ze over de schreef zijn gegaan, maar het beleid wordt niet aangepast.’’
Is het verzet gestaakt?
Zondag: ,,Nee, we hebben onze hoop gevestigd op het Europese recht. Er is in Nederland geen goede wetgeving die burgers beschermt. Het kan wel drie jaar duren voordat die is gecorrigeerd. Wij willen dat tot die tijd windmolens stil worden gezet.’’
Meneer Nieboer, u bent veroordeeld voor medeplichtigheid aan bedreiging van windmolenbouwers. Er zitten ook beelden in de film van uw aanhouding?
Nieboer: ,,Ze zijn opgenomen door bewakingscamera’s op het pand waar mijn bedrijf is gevestigd. Ze zijn nooit ergens vertoond. Ze zijn beschikbaar gesteld door de eigenaar van het bedrijfsgebouw. Een klein deel van de film gaat ook over de detentie van Jan en mij. Ook indrukwekkend zijn de opnamen van de bouw van de windmolens. Het is best confronterend.’’
Was het ook emotioneel om terug te zien?
Nieboer: ,,Voor mij wel. Ook de mensen die deze beelden nog nooit gezien hebben, waren onder de indruk. We zijn veroordeeld wegens het in gevaar brengen van de democratie. Dat is raar want het is de overheid die de democratie buitenspel heeft gezet. We zijn elf jaar lang compleet voor de gek gehouden.’’
Hoe dan?
Nieboer: ,,Bekijk de film en oordeel zelf. Je krijgt een indruk hoe onze democratie aan de achterkant werkt. Het is een scherm dat wordt geplaatst, maar in feite is het een dictatoriaal proces.’’
Komen er in de film ook mensen aan het woord die daar anders over denken?
Nieboer: ,,Deze mensen hebben aangegeven dat ze niet beschikbaar zijn.’’
Zondag: ,,De filmmakers zijn naar het ministerie van Economische Zaken en Klimaat gegaan. Daar zijn ze huiverig om naar de film te kijken. Er zitten daar mensen die nu toegeven dat in de Veenkoloniën alles fout is gegaan.’’
Waar heeft u de film voor het eerst gezien?
Nieboer: ,,Twee weken geleden in de watertoren van tegenstander Jan Hendriks (hij is net als Nieboer veroordeeld voor het versturen van dreigbrieven aan bedrijven die betrokken waren bij de aanleg van grote windparken, red). De watertoren Pekela was het centrale punt van de weerstand. We hebben de film daar bekeken met twaalf mensen. Degenen die er een rol in spelen, de cameraman, de interviewer en de regisseur.’’
Bent u dinsdagavond bij de première in het Forum?
Nieboer: ,,Ik schuif aan bij het debat op het podium, nadat de film is vertoond. Ik ben niet ingeënt en niet in staat om tijdig een test op te halen.’’
