Directeur Naomi Mestrum van CIDI: 'Flinke toename van antisemitische incidenten'

,,Het is betreurenswaardig dat mensen de beslissing moeten nemen om Joodse herdenkingen te schrappen’’, zegt Naomi Mestrum, directeur van CIDI (Centrum Informatie Documentatie Israël).

Ze reageert op berichtgeving van DVHN over het niet doorgaan van meerdere Joodse herdenkingen in het Noorden. Tegen de achtergrond van de oplaaiende oorlog tussen Israël en Hamas hebben de organisaties er zelf een streep door gehaald. De stille tocht door Groningen op 5 november ter gelegenheid van de Kristallnacht wordt niet gelopen. Eveneens van de kalender geschrapt is de onthulling van tien struikelstenen in Coevorden. Ook een lezing gaat niet door. Stichting Synagoge Coevorden kan de veiligheid van de deelnemers niet garanderen. Om dezelfde reden laste de stichting Emmer Sjoel Sjemmesj een lezing in Emmen af.

Mestrum vindt het ‘heel erg jammer’ dat die overwegingen zijn gemaakt. ,,In een land als Nederland moet iedereen zich veilig en vrij kunnen voelen voor wie hij is en waarvoor hij staat.’’

Ze kan zich goed voorstellen dat zulke herdenkingen juist nu wel moeten doorgaan, ,,zodat we kunnen laten zien dat we een levende gemeenschap zijn’’. ,,Tegelijkertijd heeft de herdenking van de Kristallnacht of de onthulling van Stolpersteine, struikelstenen ter nagedachtenis van Holocaustslachtoffers, niets te maken met de oorlog tussen Israël en Hamas. Blijkbaar is de polarisatie dusdanig dat dit niet meer kan.’’

Eerder werd ook een lezing van de Irakese vluchteling Wahhab Hassoo, oprichter van de stichting NL Helpt Yezidi’s, in Herinneringscentrum Kamp Westerbork afgelast. Volgens woordvoerder Joost Tanasale van het herinneringscentrum werd de spreker bedreigd. ,,Dat staat los van het huidige conflict tussen Israël en de Palestijnen.’’

Ook Tanasale betreurt het dat er sinds de aanslagen van Hamas op 7 oktober en de reacties daarop van Israël Joodse herdenkingen worden geschrapt. ,,We begrijpen het wel, omdat het over veiligheid gaat; veiligheid moet altijd voorop staan. Bij zulke gebeurtenissen werken veel vrijwilligers. Die verdienen bescherming.’’

Het afgelasten van zo veel bijeenkomsten roept de vraag op hoe het is gesteld met het antisemitisme in Nederland. In het voorjaar publiceerde bureau Panteia een onderzoek naar antisemitisme onder scholieren, in opdracht van de Anne Frank Stichting. Uit een enquête onder docenten in het voortgezet onderwijs komt naar voren dat 42 procent van hen in het vorige schooljaar in de klas is geconfronteerd met antisemitische uitingen en het bagatelliseren van de Holocaust. Dat is een stijging vergeleken met een soortgelijk onderzoek tien jaar geleden, maar een daling afgezet tegen de 50 procent van 2004.

Antisemitisch gescheld en geschreeuw op scholen komt volgens de docenten het vaakst voor in relatie met het betaalde voetbal, met name waar het Ajax betreft. Daaraan maken vooral leerlingen met een westerse achtergrond zich schuldig. De spanningen in het Midden-Oosten vormen een andere voedingsbodem voor antisemitische uitingen. Die komen vooral op conto van scholieren met een Nederlands-Marokkaanse achtergrond. Jongens zijn oververtegenwoordigd en het gebeurt relatief het meest op vmbo-scholen.

Dat is een van de redenen dat het Herinneringscentrum de klas in gaat, zegt Tanasale. ,,De meeste Nederlanders denken vrij genuanceerd over de oorlog tussen Israël en Hamas, maar er is een groep voor wie dat niet geldt. De belangrijkste taak van het herinneringscentrum is educatie. Daarbij zetten wij vol in op de Holocaust. Dat is nog steeds keihard nodig.’’

Het CIDI komt volgens directeur Mestrum binnenkort met een update van een eigen onderzoek naar antisemitisme in Nederland. Er is een flinke toename aan incidenten op het moment dat er iets gebeurt in Israël. ,,Helaas is dat nu ook weer het geval. En dan hebben we alleen nog maar onderzoek gedaan naar gebeurtenissen in de echte wereld en niet online. Het is in- en intriest dat Joden in Nederland of waar ook ter wereld verantwoordelijk worden gezien voor de situatie in Israël.’’

Het Herinneringscentrum Westerbork ontvangt sinds de aanval van Hamas op Israël volgens Tanasale geen haatmail of andere negatieve uitingen met een antisemitische strekking. Het krijgt wel veel bezorgde reacties. ,,Van iedereen met wie wij in ons veld hebben te maken is dit wel gespreksonderwerp nummer 1.’’

Het betekent volgens hem niet dat alle activiteiten die te maken hebben met Joden voorlopig moeten worden opgeschort. Alle betrokkenen moeten wat hem betreft de radar aanzetten en zelf een afweging maken. ,,Tijdens plechtigheden wil je niet dat mensen vanaf de zijkant worden toegeschreeuwd. Dus ik begrijp dat zo’n stille tocht is geschrapt, terwijl de herdenking in de synagoge wel doorgaat.’’