Twee jaar geleden werd de gaswinningslocatie in Ten Post, die deel uitmaakt van het Groningenveld, ontmanteld. Foto: Archief/Kees van de Veen
Als de nood aan de man is, moet de NAM extra gas winnen uit het Groningenveld. Dat geluid klinkt steeds harder, maar bestuurders houden voet bij stuk.
Gezien de mondiale schaarste aan gas vindt Martien Visser het een ‘logische gedachte’ dat er deze winter een paar miljard kuub extra gas uit het Groningenveld wordt gewonnen, boven op de 3,9 miljard kuub die zijn afgesproken. Er zit volgens de lector energietransitie aan de Hanzehogeschool Groningen weinig anders op. ,,De schaarste drijft de prijzen voorlopig nog verder omhoog. Of je moet de vraag naar gas verlagen door energievretende bedrijven als Aldel en ESD-SIC in Farmsum te sluiten, of je moet - als import niet mogelijk is - zelf meer gas produceren.’’
Het kabinet heeft plechtig gezworen de gaswinning per 1 oktober 2022 terug te schroeven naar nul. Alleen een paar putten mogen wellicht tot 2028 openblijven zodat we tijdens een Elfstedentocht-winter toch voldoende kunnen stoken.
‘We laten 200 miljard euro schieten’
Dat besluit staat ineens vanuit diverse kanten onder druk. Zo grijpt het politieke kennisinstituut The Hague Centre for Strategic Research van Rob de Wijk het moment aan om ons te waarschuwen dat we niet te afhankelijk moeten worden van Poetin en Russisch gas.
Machiel Mulder, hoogleraar energie-economie aan de Rijksuniversiteit Groningen, heeft om een andere reden graag dat er gas blijft gewonnen uit het Groningenveld. Er zit nog 500 miljard kuub gas in. ,,We laten 200 miljard euro schieten. Je kunt makkelijk tot 12 miljard kuub gas winnen zonder verhoging van het veiligheidsrisico, zo heeft het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) becijferd.’’
‘Er was te weinig aandacht voor alternatieven’
De energiedeskundigen stellen vast dat de politiek te traag heeft ingespeeld op de gevolgen van het dichtdraaien van de gaskraan. Visser: ,,In korte tijd hebben we de gaswinning teruggebracht van 40-50 miljard kuub naar 3,9 miljard kuub gas. Stilletjes rekenden we erop dat Rusland ons meer vloeibaar gas zou leveren. Dat was onnadenkend.’’
Ook Mulder constateert dat de vermindering snel is gegaan, ‘hoewel volgens sommigen nog veel te langzaam’. ,,Er was inderdaad te weinig aandacht voor alternatieven. Aan het aspect dat je ook energie nodig hebt voor de economie werd voorbijgegaan.’’
‘Vloeibaar gas gaan naar Azië en niet naar ons’
Zelf heeft hij naar eigen zeggen al vroeg gewaarschuwd dat het Groninger gasveld niet zo maar uit het systeem kan worden gehaald, omdat het een belangrijke rol vervult in Noordwest-Europa. Toch hebben de gigantische prijsstijgingen hem zelf ook verrast. ,,De gasprijzen in Azië zijn nog hoger dan bij ons. Daarom gaat vloeibaar gas overal ter wereld naar Azië en niet naar Europa.’’
Mocht het er inderdaad op uitdraaien dat we ‘in geval van nood’ de gaskraan tijdelijk verder moeten opendraaien, dan stelt Visser er wel een voorwaarde aan. ,,Mensen moet schadeloos worden gesteld. Als het een paar miljard euro oplevert, dan moet je het verdelen onder de Groninger bevolking.’’
‘Groningers ruimhartig compenseren voor extra gaswinning’
Mulder vindt het voorstel van Visser ‘niet realistisch’. Lang geleden is immers wettelijk vastgelegd dat alles wat onder de grond zit toebehoort aan de Nederlandse staat. Hij heeft een ander idee: ,,Als je in tijden van krapte meer gas wint, dan verdient de staat meer geld. Wetende dat het kan leiden tot een hoger risico op aardbevingen, dan moet je het gebruiken om de Groningers ruimhartig en niet te ingewikkeld te compenseren.’’
Hoe graag de hoogleraar het ook zou willen, hij denkt niet dat het nodig is. Hoewel de bergingen half leeg zijn, ligt er komende winter voor huishoudelijk gebruik nog genoeg gas opgeslagen. Voor veel bedrijven, die net als burgers langetermijncontracten voor gas hebben afgesloten, zal het evenmin de doodsteek zijn. ,,Ik zie het niet zo somber in. Het zal in ieder geval gebruikers prikkelen minder gas te gebruiken. Dat zal ook de prijs drukken. De schaarste is tijdelijk.’’
Gedeputeerde Tjeerd van Dekken: ‘Afspraak is afspraak’
Is het kabinetsbesluit in beton gegoten? Gedeputeerde Tjeerd van Dekken (PvdA) laat er - evenals burgemeester Gerard Beukema (PvdA) van Eemsdelta eerder al - geen misverstand over bestaan. ,,Het is heel simpel: afspraak is afspraak. De gaswinning gaat terug naar nul in 2022. De veiligheid van onze inwoners staat voorop. We hebben maandag binnen 24 uur drie bevingen gehad. Groningen kan het gasprobleem voor Nederland niet oplossen.’’
De hoge gasprijzen kun je volgens Van Dekken niet koppelen aan het kabinetsbesluit om te stoppen met de gaswinning. ,,De energiemarkt fluctueert wel vaker. Bij Aldel en ESD is het soms op en af. Daar heb je andere compensatieregelingen voor. Daar moet het gesprek in Den Haag over gaan. Niet over een verhoging van de gaswinning.‘’
