Troepen van Prigozjin’s Wagner-leger zijn al halverwege Moskou nadat zijn huurlingen gebombardeerd zijn door het Russische leger. Poetin spreekt van verraad door Prigozjin. Wat gebeurt er opeens? Hans van Koningsbrugge hoogleraar Russische Geschiedenis en Politiek aan de Rijksuniversiteit Groningen reageert.
Hoe kwam Poetin op u over in zijn live tv-toespraak aan het Russische volk zaterdagmorgen om 9 uur onze tijd?
,,Poetin oogde vastberaden, hij straalde voor mij uit dat het nu make or break was voor hem. Je zag een heel andere stijl opeens dan zijn traditionele wijze van dictatoriaal leidinggeven, dan zweeft hij een beetje boven de partijen, houdt alles in de gaten en neemt beslissingen waar alle partijen zich in moeten kunnen vinden. Maar nu heeft hij heel stellig en definitief gekozen voor zijn defensieminister Sergej Sjojgoe en legerchef Valeri Gerasimov. En dat betekent dat Wagner-baas Prigozjin het niet kan overleven. Wat Poetin betreft.”
De baas van het huurlingenleger van de Wagner-Groep, Jevgeny Prigozjin, rebelleert naar het zich laat aanzien met zijn naar eigen zeggen 25.000 huurlingen omdat zijn manschappen in Oekraïne zouden zijn aangevallen door Russische luchtmacht en daarbij zouden veel doden zijn gevallen. De Russische strijdkrachten ontkennen dat Prigozjin werd aangevallen.
,,Rostov is al heel snel in handen gevallen van het Wagner-leger. Wat dat betekent voor Moskou? De troepen van Prigozjin zijn al halverwege de Russische hoofdstad. De situatie doet me denken aan Napoleon uit Elba. Ook die kreeg nadat hij uit ballingschap ontsnapte van dat eilandje, duizend volgelingen achter hem aan. Hij trok op naar Parijs en heroverde de Tuilerieën - en dat allemaal zonder een schot te lossen. Ik sluit niet uit dat gewone Russische militairen zich bij Prigozjin aansluiten. De man is een held in Rusland. En het is niet ondenkbaar dat Prigozjin met zijn troepen Moskou bereikt en dat er in de straten van de stad gevechten uitbreken.”
Daar zijn toch nog wel aan Poetin getrouwe troepen?
,,Ja, maar stel, je bent nu een Russische soldaat? Dan ga je echt niet tegen de troepen van Prigozjin vechten. Dat zijn de beste militairen die er zijn, dat heeft Wagner wel bewezen. Ze hebben ook al drie Russische legerhelikopters uit de lucht geschoten toen ze werden aangevallen.”
Ruslanddeskundige Hans van Koningsbrugge. Foto: Peter Wassing
Zou het kunnen dat Prigozjin ziet dat Rusland de oorlog verliest en dat hij daar nu op voorsorteert?
,,Dat scenario is ook mogelijk. In een van zijn laatste speeches haalde Prigozjin zo’n beetje alle gedrochten van de Russische propaganda onderuit die de oorlog tegen Oekraïne moesten rechtvaardigen. Prigozjin zegt nu dat de NAVO en Oekraïne geen oorlog met Rusland wilden beginnen, en dat Oekraïne nooit burgerdoelen in Rusland heeft aangevallen. Alleen al die uitspraken van hem zijn hoogverraad.”
Wat heeft Oekraïne hier aan?
,,Deze situatie is natuurlijk niet in het voordeel van de Russen, omdat Oekraïne met een tegenoffensief bezig is. Maar of er op de langere termijn voordeel voor Oekraïne in zit, valt nog te betwijfelen. Als Prigozjin wint en hij het Russische leger omvormt naar de wijze waarop hij zijn Wagner-huurlingen leger heeft georganiseerd, dan wordt het een veel beter leger. De logge manier zoals de staat het leger organiseerde staat in schril contrast met de wijze waarop Prigozjin het op private principes geschoolde Wagnerleger organiseert.”
U volgt het dit weekeind uiteraard, wat voorspelt u?
,,Wat er nu gaat gebeuren, wie wint? Ik weet het echt niet. Maar het is spannend. En het is onvoorstelbaar. En ja, van dit soort ontwikkelingen gaat mijn hart inderdaad sneller kloppen. Solovjov, een invloedrijke en vooral de meest bekende tv commentator haalde zelfs de bijbel al aan: ‘In een verdeeld koninkrijk wordt het nooit wat’. En vergeet niet wat ze in Rusland nu toch door gaan krijgen. Kyiv zouden ze in drie dagen veroveren en nu is er een oorlog al anderhalf jaar gaande en lijkt er een staatsgreep bezig door Prigozjin. Je moet niet onderschatten wat dat met gewone Russen doet, die man is wel een held.”