Paula Lambeck gaat van Kunstpunt Groningen naar het COA. Een opvallende 'move'? Ook een autonome VVD'er kan niets liever willen dan kwetsbare mensen helpen
Paula Lambeck vertrekt gaat Kunstpunt Groningen naar het COA. Bij Kunstpunt voelen ze nu het gemis al. Foto: Corné Sparidaens
Haar carrière overziend, denk je: huh? Zo veel? En wat een sprongen. Paula Lambeck is bijna vijf jaar directeur van Kunstpunt Groningen geweest. Ze wordt regiomanager bij het COA. ,,Ik heb een wat merkwaardig profiel.”
Na het gesprek, wanneer Paula Lambeck vrolijk als zo vaak naar haar werkkamer terug beent, komt buiten op de Trompsingel net Jeanine de Boer aangelopen, projectleider kunstuitleen bij Kunstpunt Groningen. ,,Iedereen bij ons was van slag toen Paula vertelde dat ze zou vertrekken. Er zijn tranen weggeveegd.”
Lambeck (48) had het bij de aankondiging van haar vertrek ook knap moeilijk, heeft ze daarvoor aan het begin van het interview gezegd. Het waren vijf mooie jaren. Ze begint op 1 december bij het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA), waar ze regiomanager bijzondere opvang wordt voor Groningen, Drenthe en Friesland . ,,Ik heb na mijn besluit wel eens bij mezelf gedacht: waar begin ik in hemelsnaam aan? Ik ga dit zo ontzettend missen.”
Ze vertrekt niet zozeer, ze gaat ergens heen
Zodra ze dat sentiment kan wegduwen, voelt Lambeck het waarom van die stap dondersgoed. Ze vertelt er gepassioneerd over, in nu nog haar kantoor. Het zit op de bovenverdieping van het ruime en lichte pand van Kunstpunt, dat aanleunt tegen De Oosterpoort. Kunstpunt is op affiches in de stad terug te lezen als .TSNUK, waarmee de instelling wil aangeven dat je op verschillende manieren tegen kunst kunt aankijken. Voor Lambecks komst heette de instelling nog CBK (Centrum Beeldende Kunst). Ze wijzigde de naam in 2021. ,,Het stof moest er af.”
Met haar overgang naar het COA volgt Paula Lambeck haar hart. Dat hart wil mensen helpen in kwetsbare posities. Zoals Lambeck in het verleden al deed. Ze vertrekt dus niet zozeer, ze gaat ergens heen.
'Ik miste de seizoenen'. Foto: Corné Sparidaens
Zwemles aan kinderen met een beperking
Lambeck begeleidde jaren geleden ama’s, alleenstaande minderjarige asielzoekers. De laatste ‘a’ in die afkorting is verruild voor de ‘v’ van vreemdeling. Als een van de twee noordelijke regiomanagers richt zij zich ook straks weer specifiek op amv’s. ,,Jonge mensen, zonder familie, vaak met een trauma. Ik begeleidde ze indertijd in Rotterdam als voogd, in schoolzaken, sport, juridische kwesties. Het is ongelofelijk hoeveel veerkracht je dan ziet.”
Als twintiger gaf ze in de Verenigde Staten al zwemles aan kinderen met een beperking. Ze had de opleiding sociaal pedagogische hulpverlening (sph) doorlopen. Naast haar werk in Rotterdam studeerde ze bestuurskunde aan de Erasmus Universiteit, gericht op het politieke en sociaal/juridische domein. ,,Ik wilde de samenleving vanuit een andere hoek bekijken.”
Vluchtelingen bijstaan, kunst, vegetariër, VVD...
Met die bagage belandde ze als beleidsmedewerker veiligheid op het ministerie van Binnenlandse Zaken. Tot ze klaar was met de Randstad. ,,Elke dag drommen mensen die ik vanuit het station en de parkeergarage van het Malieveld Den Haag binnen zag slenteren... Ik miste de ruimte. Ik miste de seizoenen.”
Die seizoenen kende Lambeck van Zuidlaren, waar ze vandaan komt. ,,Zéker ga ik dinsdagmiddag naar de Zuidlaardermarkt! Volgens traditie erwtensoep eten. Vegetarisch.”
Wacht even. Vluchtelingen op weg helpen, vegetariër, kunst: in de clichéwaarneming belandt zo iemand al snel in de linkse hoek. Nee dus. Lambeck is VVD’er. Ze lacht. ,,Ik heb een wat merkwaardig profiel.” Ze was tot in 2016 twee jaar wethouder in Haren, tot ze aftrad omdat ze evenals de raadsfractie van de VVD vóór de gemeentelijke samenvoeging met Groningen was.
'Leuk hoor, decentraliseren. Maar geef dan wel de middelen mee'. Foto: Corné Sparidaens
‘Ik kan goed sturen. Een afwijking zie ik al snel’
,,Het verhaal ging rond dat ik die fusie helemaal niet wilde. Onzin. Het was echt mijn eigen besluit. Ik ben niet per se voor dergelijke fusies, maar ik had financiën in mijn portefeuille, ik kende Harens positie, en wist dat we het in ons eentje heel moeilijk zouden krijgen.” Een begroting kan ze goed ‘lezen’, een vereiste in zowel Haren als bij Kunstpunt. ,,Ik ben geen rekenkundig wonder, maar kan wel goed sturen. Een afwijking zie ik snel. ‘Wat zit daar?’ Cijfers liegen nooit.”
Inmiddels wordt het voor Groningen de komende jaren moeilijk. Gemeenten en provincies hebben veel op hun bordje. ,,Kijk naar de jeugdzorg. Leuk hoor, als landelijke overheid de taken decentraliseert, maar geef dan wel de middelen mee.”
Als VVD’er heeft ze het wel eens lastig. Met zichzelf, beaamt ze. Ze is momenteel niet meer dan slapend lid. ,,Dat is omdat ik vind dat je als directeur van gesubsidieerde instelling als Kunstpunt niet aan een partij verbonden moet zijn.” Aan de beginselen twijfelt ze niet. ,,Ze hebben me wel eens richting D66 willen sturen. Maar als ik dan verdiep, nee, ik ben echt wel heel erg liberaal. Ik hecht aan autonomie in het maken van keuzes. Hoewel de VVD en ik het niet altijd met elkaar eens zijn.”
Meer voor elkaar doen, maar niet dat pamperen
Want Lambeck ziet hoeveel mensen het moeilijk hebben. ,,We moeten meer voor elkaar doen. Dat wringt met het liberale uitgangspunt, dat klopt. In een conflict moeten we in plaats van straffen veel eerder naar de ontstaanskant van het probleem kijken. Ik kan aan de andere kant heel slecht tegen dat eeuwige pamperen. Dan zie ik om twaalf uur ‘s nachts een tv-boodschap over helpen met huiswerk en denk ik: voor wie maak je zoiets, op dit moment van de avond. Hou op!”
Haar hang naar autonomie kan zomaar leiden tot recalcitrantie, zodra Lambeck de onzin van een maatregel meent te zien. ,,Die avondklok in de coronaperiode! Niemand gaat mij vertellen dat ik in mijn huis moet blijven.” Na korte twijfel: ,,Nou ja, ik kan het nu wel zeggen toch? We bezochten in die periode zo nu en dan vrienden in de buurt, tegen de regels in. Dan gingen we snel van boom naar boom. Om niet te worden gesnapt. Haha! Heel kinderachtig misschien, maar veel pret. Sorry hoor, binnenblijven zeker. En dat in de ruimte van Glimmen.”
Een boek in haar vrije tijd. Niet lezen, schrijven. Foto: Corné Sparidaens
Tussendoor ook nog schrijvend aan een roman
Daar woont Lambeck. Van daaruit was ze vóór haar wethouderschap raadsgriffier in Haren, en daarna in Assen, in de lijn van haar afstudeerscriptie. ,,Een mooie positie, als adviseur van de gemeenteraad in de driehoek burgemeester, gemeentesecretaris, griffier. Van alle kanten weten wat er speelt, met je poten in de klei en veel kunnen betekenen. Constructief zijn, de raad comfort bieden.”
Als afgezwaaid wethouder werd ze directie- en bestuurssecretaris bij de Veiligheidsregio. Zijn we de tel al kwijt? Ze grinnikt: ,,Vrienden van me zeiden: wij werken nog steeds bij het UWV en jij hebt je vijfde baan er al opzitten.” Ze had daar alleen wat minder plezier in haar werk. ,,Ik wilde zelf aan de knoppen zitten.”
Die knoppen vond ze bij (toen nog) het CBK Groningen. Tussen neus en lippen door moeten we nog wel even een zijpad op, dat ze met liefde bewandelt. ,,Ik schrijf. Een roman.” Waarom zou dit nog moeten verbazen, met de energie die Lambeck uitstraalt. Het wordt met de minuut van het gesprek duidelijker waarom de Kunstpunt-medewerkers haar vertrek betreuren.
‘Je moet in een flow raken’
Ze wordt bij het schrijven begeleid door auteur Josha Zwaan. ,,Nog niet rijp voor publicatie hoor. Maar het is heerlijk om te doen, hoewel best zwaar naast een fulltime baan en drie kinderen van 10, 14 en 18. Ik kan niet op elk moment van de dag zomaar beginnen. Soms ga ik naar Rotterdam, naar Hotel New York, om daar te schrijven. Geweldig, zo’n historische plek. Daar hou ik van. Je moet in een flow raken. Ook pak ik vaak op zaterdag mijn laptop. Mijn personages werk ik uit op papier.”
Ze schrijft over de periode na de Tweede Wereldoorlog. ,,Fascinerende tijd. Ken je Edgar Hilsenrath? Een Duits/Joodse schrijver die veel over de Holocaust schreef. Schitterend. Vroeger las ik Nicci French, zulk werk, maar ik heb niet meer zozeer de behoefte aan een scherp plot.”
'Kunstpunt is een fijne organisatie met geweldige mensen'. Foto: Corné Sparidaens
‘Kunst leert je dat ook een andere mening mogelijk is’
Kwetsbaren helpen en kunst, zijn er raakvlakken? ,,Cultuur is een sector die zijn plek zwaar moet bevechten. En ik zie wat kunst doet. Wat het belang is. Als je merkt hoe leerlingen bezig zijn, fantastisch. Ze leren dankzij kunst dat een andere mening dan die van hen ook mogelijk is, dat je dingen anders kunt zien, anders kunt observeren. En daar dan samen een gesprek over. Kunst geeft inzicht in elkaars denken.”
De verzelfstandiging van Kunstpunt is een grote stap geweest. ,,Fondsen aanvragen is makkelijker dan wanneer je onderdeel bent van een gemeente.” Daarnaast heeft ze Kunstpunt zien groeien als knooppunt, met een focus op talentontwikkeling. ,,Met meer ruimte voor experiment. Heel belangrijk. En met verdieping van het educatieprogramma. Het is echt een fijne organisatie met geweldige mensen. Wist je dat we iemand hebben die rondfietst om te bekijken hoe de kunst in de openbare ruimte erbij staat? En foto’s maakt? Het contact met Stadsbeheer voor het onderhoud is super. De gemeente is sowieso goed bezig. Kijk naar het stationsgebied, naar het Zuiderpark.
Zorgvuldig toewerken naar een slavernijmonument
Als actuele kwestie komt er binnenkort een advies van het college van B en W over het slavernijmonument. ,,Een gevoelige kwestie, met veranderende perspectieven. Je moet niet te gehaast willen zijn. Neem de tijd, voer gesprekken, doe onderzoek, kijk naar ingewikkelde vragen. Moet er één monument komen? Of toch twee, een voor de tot slaaf gemaakten door de Oost-Indische en een voor die door de West-Indische Compagnie? Het ene na het andere thema valt over je heen. Uiteindelijk gaat het om erkenning. Wat we hebben geleerd is om niet over, maar met betrokkenen te beslissen.”
Lambeck is zelf klant bij Kunstpunt, bij de kunstuitleen. ,,Soms hebben we iets een paar maanden thuis, maar ook wel voor drie jaar. Zoals Baum van Armando, prachtig, vooral met dat verhaal erbij, verwijzend naar de kracht en kwetsbaarheid in de oorlog. Ik heb nu ook een groot abstract doek, heel donker. Dat moet snel weg, vinden de anderen thuis.” Valt het over ze heen? ,,Ja, ik denk dat dat de goeie uitdrukking is.” Ze houdt daarnaast van fotografie. ,,Mounir Raji vind ik geweldig.”
Er gaat straks veel koffie doorheen
En dan nu naar het COA. ,,Ik zal altijd kiezen voor de politieke/maatschappelijke kant. Commercie trekt me niet.” Haar standplaats wordt Ter Apel. ,,Maar daar zal ik ook vaak níet zijn. Ik ga op pad, naar de locaties, naar de locatiemanagers. Een sterk netwerk aanleggen is heel belangrijk. Er zullen veel koppen koffie langskomen.”
In Ter Apel zal ze met eigen ogen de gevolgen van het non-beleid in de opvang zien. Verderop wil de gemeente Westerwolde al naar de rechter stappen om de overheid te dwingen tot stappen om de druk van asielzoekers te verminderen en hun positie minder kwetsbaar te maken. ,,Het is allemaal vele malen drukker geworden dan in de tijd dat ik ama’s begeleidde. Om iets wat betreft de opvang voor elkaar te krijgen moet de wetgeving veranderen.”
En veranderen, de kwetsbaren helpen, dat is wat ze wil. Op trap naar boven in het pand, voorafgaand aan het gesprek, zei projectleider kunstuitleen Erica Scheper al wat haar collega Jeanine de Boer erna buiten op de Trompsingel zou zeggen over Petra Lambecks vertrek. ,,Voor ons is het heel jammer.”
