Directeur Dick Takkebos bij de nieuwe warmtecentrale van WarmteStad. Foto: Jan Buwalda
Klimaatminister Rob Jetten wil dat de overheid de baas wordt over het duurzame warmtenet. In Groningen is dat al zo. Directeur Dick Takkebos van WarmteStad ziet de logica van Jettens voorstel in, maar snapt ook dat zijn commerciële collega’s ontstemd zijn.
Energiereuzen Vattenfall en Eneco schetsten vorige week meteen een inktzwart beeld: er komt niks van de warmtetransitie terecht als gemeentes er de regie over moeten voeren. Zij zouden niet de kennis en kunde hebben om de duurzame warmtenetten aan te leggen, waarop nog ruim een miljoen Nederlandse huishoudens moeten worden aangesloten.
Groningen doet al jaren wat minister Jetten voorstelt
De ondergrondse buizen van zo’n warmtenet vervoeren water dat verwarmd wordt door een warmtepomp of met de restwarmte van een datacenter. Commerciële bedrijven zijn druk bezig met warmtenetten, maar veel daarvan gaat op pauze nu Jetten aangekondigd heeft dat de netten over zeven jaar in meerderheid publiek eigendom moeten zijn. Vattenfall en Eneco hebben geen zin om te investeren in een leidingnetwerk dat ze straks voor meer dan de helft aan de overheid moeten overdragen.
,,Best begrijpelijk’’, reageert Takkebos. ,,Ze hebben op dit moment weinig duidelijkheid, maar dragen wel alle risico’s. Tegelijk: de constructie die de minister voorstelt, biedt hen nog genoeg mogelijkheden om geld te verdienen.’’
Het idee van Jetten is in feite precies wat Groningen al jaren doet. WarmteStad is in 2017 opgericht door de gemeente en het Waterbedrijf Groningen, die gezamenlijk aandeelhouder zijn. Het bedrijf voorziet inmiddels 7000 huishoudens van warmte; dat worden er 12.000.
‘Logisch dat infrastructuur in handen van de gemeenschap komt’
Dat heeft wat vallen en opstaan gekost, erkent Takkebos. ,,Qua bedrijfsproces zijn er paralellen met het Waterbedrijf, maar warmte is een totaal ander product dan water. Kennis daarover zit niet automatisch in het DNA van een gemeente, dat hebben we ons eigen moeten maken. Daar heeft de energiebranche een punt: zij hebben die kennis natuurlijk allang.’’
Toch is het op de lange termijn beter als gemeentes zelf over hun warmtenetten gaan, vindt Takkebos. ,,De hamvraag is: vind je warmte een nutsvoorziening, een basisbehoefte? En wie moet er dan verantwoordelijk voor zijn? Als je infrastructuur aanlegt voor vijftig jaar, vind ik het logisch dat die in handen van de gemeenschap komt.’’
Juist omdat WarmteStad onder regie van de gemeente samenwerkt met andere partijen - zoals woningcorporaties, wijkverenigingen en energiecoöperatie Grunneger Power - krijgt een wijk uiteindelijk meer dan alleen een nieuw warmtenet. ,,Voor zo’n net moet de hele straat op de schop Je kunt dan meteen andere dingen oppakken: klimaatadaptatie, herinrichting, vergroenen.’’
‘Als het eigenlijk niet uit kan, kijken wij hoe het tóch lukt’
Bovendien: een publiek bedrijf betrekt makkelijker ook de onrendabele klanten. Zo heeft WarmteStad vorig jaar 16 van de 25 bungalows aan De Lariks in Selwerd aangesloten. ,,Daar maak je zulke hoge kosten voor, dat het bedrijfseconomisch niet helemaal uit kan’’, stelt Takkebos. ,,Wij kijken in zo’n geval samen met onze partners hoe het tóch lukt.’’
Om zo snel mogelijk meters te maken met duurzame warmtenetten, moeten energiebedrijven en overheden zoveel mogelijk samenwerken, denkt Takkebos. ,,In de energietransitie is voor iedereen meer dan genoeg te doen. Volgens mij komen we er best uit als we duidelijke afspraken maken over wie welke rol krijgt, en wat de bedrijven terugkrijgen.’’
Bij vragen kan er altijd even met WarmteStad gebeld worden. ,,De blik van de sector is sowieso al een tijd op Groningen gericht’’, merkt Takkebos. ,,We hebben het onorthodox aangepakt en daardoor zijn we nu een heel eind. Daar mogen we best trots op zijn.’’
