Debatavond over bouwprojecten in Stad: 'Waar blijven de hangende tuinen van Babylon in Groningen? Hoe krijgen we het Forum groen? En het plein eromheen?'

Het was een avond vol smakelijke oneliners. Zoals deze, van voormalig PvdA-wethouder Willem Smink: ,,Een oud-bestuurder – ik zal de naam niet noemen – heeft ooit eens gezegd: als Groningen de universiteit niet had, was Groningen gewoon Meppel.’’

En deze, van Cor Wagenaar, hoogleraar stedenbouw en architectuur aan de Rijksuniversiteit Groningen: ,,Als je op de Grote Markt vergeet te remmen, zit je al heel snel in de heel groene provincie Drenthe. Je moet het stadshart niet opofferen aan groen.’’

De vraag was uit de zaal gekomen wanneer het Forum in Stad een groen gebouw wordt. ,,Waar blijven de hangende tuinen van Babylon? Hoe krijgen we dat ding groen? En het plein eromheen?’’ Een écht antwoord bleef uit.

Een stuk of vijftig mensen, hoofdzakelijk uit het vergrijsde deel van de samenleving, zaten in de Doopsgezinde kerk in de Oude Boteringestraat. De avond, georganiseerd door de Vrienden van de Stad Groningen, stelde centraal of het Forum en de nieuwe oostwand van de Grote Markt het gehoopte resultaat hadden opgeleverd.

Over het nut van het ‘terug naar voren schuiven’ van de oostwand en het verkleinen van de Grote Markt was iedereen het gauw eens. De enige juiste keuze die recht doet aan het verlangen om de gemaakte fouten uit de wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog te herstellen. De oostwand werd in de nadagen van WOII kapot geschoten en vervolgens zeventien meter ‘naar achteren’ gelegd. De invulling had diverser gekund (of niet: op die plek een nieuwe muziektempel bouwen bleek onmogelijk) en het hotel met de appartementen wellicht iets lager.

Hoogleraar stedenbouw Wagenaar, geen moeite met hoogbouw, hield een mini-college over de na-oorlogse periode en plaatste het Forum in een rij ‘iconische gebouwen’ in Stad: het Stadhuis, de Korenbeurs, het Groninger Museum.

Eric Neef, voorzitter van de Vrienden, hoefde oud-bestuurder Smink geen twee keer te vragen om iets te zeggen over het Forum. Hij toonde zich een enthousiast ambassadeur.

,,De opdracht was uiteindelijk: maak een nieuw gebouw dat voor iedereen is; hier voel ik me thuis, hier wil ik naar toe. En kijk om je heen. Mensen halen familie van heinde en verre om naar het Forum te gaan. De bezoekersaantallen overtreffen alle verwachtingen. Het Opera House in Sydney is tien keer over de kop gegaan. Het Forum is enkel duurder geworden om het gebouw aardbevingsbestendig te maken. En dat heeft de NAM betaald.’’

De PvdA’er kreeg in 2001 als lid van het Stadsbestuur ongenadig hard op zijn lazer tijdens het referendum over de herinrichting van de noordwand van de Grote Markt. Maar vier jaar later vierde hij een glorieuze overwinning met het referendum over de oostzijde, waarachter uiteindelijk het Forum is verrezen. De hoogte- en dieptepunten van die volksraadplegingen kwamen nog eens voorbij.

Stadsbouwmeester Niek Verdonk wreef Smink de uitslag van het referendum in 2001 nog eens weinig subtiel onder de neus. ,, Met Noord-Koreaanse cijfers terecht gewezen door de bevolking.’’

Net als Smink stak Verdonk de loftrompet over het Forum. ,,De eerste maanden na de opening hebben 1800 nieuwe abonnementen voor de bibliotheek opgeleverd. Een wereldprestatie! En als je er een keer bent, kom je vanzelf in aanraking met de andere ‘programma’s’ in het Forum. Het is zoveel meer dan alleen maar bibliotheek! Afgelopen zaterdag zag het er zwart van de mensen.’’

Erik Dorsman presenteert donderdag zijn lijvige boekwerk over de nieuwe oostwand. Met teksten, interviews, documenten en foto’s die 20 jaar stadsontwikkeling in beeld brengen. Later dit jaar volgt het boek over het Forum, met Verdonk. Hij ziet de toekomst van het Forum zonnig in, al kwam het er Gronings uit: ,,Door de geschiedenis heen zijn er heel veel typen gebouwen gemaakt. Met heel veel gebouwen kun je [qua invulling] niets, heel veel gebouwen kun je heel veel mee. Het heeft er de schijn van dat het met het Forum in ieder geval een beetje goed komt.’’

De enige kritiek kwam, los van wat kritische vragen uit het publiek, van Piet Pellenbarg, emeritus hoogleraar economische geografie aan de RUG en destijds betrokken bij de voorbereidings- en inspraakprocedure van het bouwproject. Hij zei: ,,Het Forum heeft geen nieuwe functie voor de binnenstad gekregen. De bibliotheek zat al in de binnenstad. Ik gun jullie het enthousiasme over het aantal mensen dat er komt. Maar ik ken de cijfers niet van wat ze daar uitgeven.’’ Uit de zaal riep iemand: ,,Ja! Het gaat om de exploitatie.’’

Dat sloot aan bij een voor de hand liggende vraag tijdens de aansluitende borrel. Waarom vond deze avond niet in het Forum zelf plaats? ,,Dat zal een centenkwestie zijn geweest’’, vermoedde Vrienden-voorzitter Neef.