Bus met nieuw aangekomen asielzoekers vertrekt vanaf Ter Apel naar de 'wachtkamer' in Assen. Foto: Huisman Media
Het aanmeldcentrum in Ter Apel kan nauwelijks het hoofd bieden aan een instroom van 250 mensen per dag – voor een aanzienlijk deel alleenreizende kinderen. De staatssecretaris smeekt de burgemeesters van Nederland om acuut honderden extra opvangplekken te regelen. Het wordt een spannend weekend.
De bus vanuit Assen heeft Bushra (28) en Lela (26) uit Syrië net afgezet bij het aanmeldcentrum in Ter Apel. Met een kartonnen bekertje thee in de hand lopen de jonge vrouwen doelloos over het gras voor de kantoren van de Immigratie- en Naturalisatiedienst. ,,We wachten”, zeggen ze. ,,Op een afspraak met de politie, denken we. Maar we weten niets.”
Er moet nú iets gebeuren
Op het grasveld voor het aanmeldcentrum, daar waar vorige zomer honderden mensen buiten sliepen, lijkt het rustig. Geen lange rijen, geen chaotische taferelen. Toch is de rust schijn. Achter de hekken is de spanning in Ter Apel weer tot een hoogtepunt gestegen. Zo goed als alle 2000 plekken in het centrum zijn bezet, de opvang van alleenstaande minderjarige asielzoekers barst allang uit zijn voegen. De instroom is extreem hoog: op sommige dagen 250 mensen per dag.
Er moet nú iets gebeuren, anders staan asielzoekers dit weekend buiten. En erger nog, het zullen dit keer vooral alleenstaande minderjarigen zijn die aan hun lot worden overgelaten. Staatssecretaris Eric van der Burg van Asiel heeft daarom een noodkreet verzonden aan alle burgemeesters van Nederland. Op zaterdag zijn 450 extra bedden nodig, vanaf maandag 750.
Bushra en Lela kwamen afgelopen zondag aan in Nederland. Omdat de wachttijden voor registratie in Ter Apel lang zijn, werden ze eerst naar het ‘voorportaal’ in Assen gebracht: de opvanglocatie in de Expo-hal op het TT-circuit waar nog ongeregistreerde asielzoekers verblijven totdat de IND en vreemdelingenpolitie AVIM tijd hebben voor hun afspraak. ,,Iedereen was zo lief voor ons in Assen”, zegt Bushra.
Hier in Ter Apel is het voorlopig nog wachten. Dat het druk was in de asielopvang in Nederland wisten de Syrische vrouwen wel, maar dat het de komende dagen spannend is of er überhaupt bedden zijn is nieuw voor ze. ,,Echt? Alles is zo goed georganiseerd hier.”
Geen mensen buiten in Ter Apel
Burgemeester van Westerwolde Jaap Velema maakt zich grote zorgen over de komende tijd. Niet omdat hij buitenslapers in Ter Apel vreest. ,,De staatssecretaris heeft duidelijk gezegd dat er geen mensen meer buiten komen te liggen in Ter Apel en daar zal hij zich wel aan houden.” Zijn zorg zit in de kwaliteit van de opvang, en dan vooral voor de grote groep alleenstaande minderjarige asielzoekers die momenteel naar Ter Apel komt. ,,Je wilt er niet aan denken dat zij in de noodopvang terechtkomen.”
Woensdagavond bleek al dat de opvang voor alleenstaande minderjarige asielzoekers (amv’s) in Ter Apel overvol is: meer dan 300 jongeren waar eigenlijk maar plek is voor 55. Van de 450 bedden die vanaf zaterdag nodig zijn, zijn er 250 bestemd voor amv’s. Van de 750 plekken vanaf maandag gaat het om 300 amv-bedden.
,,We kunnen deze kinderen niet in de steek laten”, zegt Velema. ,,Ik hoop echt dat mijn collega’s in het land de politiek even laten voor wat het is en gewoon doen wat nodig is. Als alle gemeenten in Nederland 20 kinderen opvangen is er niets aan de hand.” Volgens Velema kan dat zelfs op zeer korte termijn. ,,Het kan in hotels, dat is te regelen. Maar die hotels hebben wel akkoord van de gemeente nodig.”
Het is Bushra en Lela ook opgevallen hoeveel kinderen hier alleen in Ter Apel zijn. ,,We zagen een kindje van 8 jaar oud. Helemaal alleen”, zegt Bushra. Het grootste deel van die amv’s komt uit Syrië. Lela: ,,Het is tekenend voor de slechte situatie in ons land. Ouders laten hun kinderen alleen vooruit gaan, om later hun familie hiernaartoe te halen. Die kinderen hebben geen toekomst daar. Wij hebben zelfs geen toekomst daar, en wij hebben gestudeerd.”
COA is door alle opties heen
Voor het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) is de drukte door de grote aantallen alleenstaande jongeren extra zwaar, zegt woordvoeder Jacqueline Engbers. ,,Die kinderen hebben meer van ons nodig. We moeten meer voor ze regelen, ze vragen meer begeleiding. Dat maakt het moeilijker.”
Het wordt dit weekend en volgende week heel spannend in Ter Apel, zegt Engbers. ,,Wij zijn door al onze opties heen. We hebben niets meer achter de hand. We zijn echt afhankelijk van wat de rest van het land ons nog kan bieden. Vandaar die noodkreet.”
Desnoods ongevraagd
Staatssecretaris Van der Burg heeft dit voorjaar toegezegd dat hij zal voorkomen dat er weer mensen buitenslapen in Ter Apel. In het uiterste geval, schrijft hij ook nu weer, zal hij asielzoekers desnoods ongevraagd onderbrengen in hotels in andere gemeenten, of de eisen van gemeenten negeren die bepaalde doelgroepen zoals veiligelanders of amv’s niet in de opvang willen.
In deze noodkreet geeft hij gemeenten een laatste kans om acuut opvangplekken te regelen en dit soort dwang te voorkomen. ,,Ik mag toch hopen”, zegt burgemeester Velema. ,,Dat mijn collega’s het daar niet op aan laten komen.” Toch heeft hij vrijdagmiddag nog geen signalen gekregen dat veel burgemeesters te hulp schieten. ,,Als ik ze spreek hoor ik veel medeleven, en excuses voor waarom ze niets kunnen doen. Daar ben ik wel klaar mee eerlijk gezegd.”
Een van de gemeenten die wel te hulp schiet is Amsterdam, waar een grote locatie (ongeveer 250 mensen) is geopend die net als Assen als zo’n ‘voorportaal’ voor Ter Apel kan dienen. Ook in Oudewater (75) en sinds vrijdag Rucphen (100) zijn locaties beschikbaar waar ongeregistreerde asielzoekers terecht kunnen.
‘Het leven is te kort om te wachten’
Bushra en Lela uit Syrië hebben geen idee waar ze vanavond zullen slapen. In Ter Apel? Een noodopvanglocatie elders in het land? Ze hebben geen idee. ,,Dit is allemaal nieuw voor ons. Moeilijk. Hoe we moeten slapen, hoe we moeten eten. We willen zo snel mogelijk weer studeren, de Nederlandse taal leren, onszelf ontwikkelen”, zegt Bushra.
Voorlopig wachten ze nog op de eerste stap: de registratie bij de vreemdelingenpolitie. Daarna volgt de asielprocedure die lang duurt, omdat de IND de grote aantallen niet aankan. Maar voor nu zijn de jonge Syrische vrouwen vooral blij dat ze in Nederland zijn. Via een telefoonapp zijn ze al begonnen met het leren van Nederlands. Lela: ,,Het leven is te kort om te wachten en niets te doen.”
