Archeologen graven resten onbekend dorp op langs oude rivier De Hunze in Groningen. 'Je vindt niet elke dag een wierde'

Voor Erik Akkerman, archeoloog van de gemeente Groningen, smaakt het pas gestarte onderzoek bij de Gerrit Krolbrug naar meer. ,,We hebben aardewerk gevonden en slakmateriaal dat kan wijzen op ijzerproductie. Dat stamt uit de periode van een eeuw voor en 100 jaar na Christus. We denken dat langs de oude Hunzeloop meerdere boerderijen hebben gestaan. Iedereen was in die tijd boer.’’

Dat op deze plek werd geleefd, was tot een paar jaar geleden niet bekend. ,,Een oplettende burger zag bij een bouwput wat aardewerk en meldde zich bij de gemeente Groningen. Toen Rijkswaterstaat begon met de voorbereiding van werkzaamheden aan de Gerrit Krolbrug, was het tijd voor opgravingen. ,,We beginnen met vijf proefsleuven aan de noordkant van de brug. Mogelijk dat we ook aan de zuidkant gaan graven. Op die manier proberen we de grenzen van de wierde te bepalen. Benieuwd wat dat oplevert’’, zegt Akkerman.

,,Je vindt niet elke dag een wierde. Het zou zomaar eens een flinke lap kunnen zijn.’’ Het huidige Van Starkenborghkanaal is er in de jaren dertig dwars doorheen gegraven. Volgens de archeoloog zijn er destijds bij de aanleg van de nieuwe waterweg geen opgravingen gedaan. Aannemers hoefden daar geen rekening mee te houden. De wierde kan aan weerskanten van de Gerrit Krolbrug liggen. Akkerman sluit niet uit dat de nederzetting is verlaten. We weten niet waarom. Daarna is ze overstroomd. ,,Bij een wierde denk je aan een bult in het landschap, maar dat is hier niet zo. Je kunt hem niet zien. Er liggen kleipakketten op.’’

De archeoloog wil graag weten in hoeverre deze wierde de boorden van de meanderende Hunze heeft opgevuld. ,,Hebben we het over een lengte van honderd of tweehonderd meter? Daar is meer onderzoek voor nodig.’’ Akkerman legt uit hoe rond het jaar nul huizen werden gebouwd. ,,Ze staken houten palen in de grond. Daartussen kwam een vlechtwerk van wilgentakken. Daar smijt je dan klei tegenaan. We weten dat er in die tijd ook boerderijen werden gebouwd met een woonhuis en een stal voor koeien. Een boerderij uit die tijd hebben hier nog niet gevonden.’’

Woongebieden langs de Hunze dateren uit de IJzertijd en de Romeinse tijd. In de late Middeleeuwen stonden op dezelfde plekken steenhuizen, aldus Akkerman. ,,Dat wisten we, maar van die wierde waren we niet op de hoogte. We hadden wel een vermoeden. Dit biedt weer een nieuw inkijkje in het verleden van de omgeving uit die periode. Dat is de lol ervan.’’

Opdrachtgever voor het archeologisch onderzoek is Rijkswaterstaat, dat de komende jaren de Gerrit Krolbrug vernieuwt. De brug werd twee jaar geleden aangevaren. Minister Mark Harbers (VVD, Infrastructuur en Waterstaat) viel maandag met zijn neus in de boter. Hij wilde meer weten over de situatie rond de Gerrit Krolbrug en nam voor het eerst een kijkje op de loop- en fietsbrug. Luttele meters verderop kreeg hij het eerste aardewerk te zien dat uit de grond is gehaald. Akkerman gaf een toelichting. ,,Als gemeente Groningen zijn wij het bevoegd gezag. Ik moet zorgen dat de opgravingen netjes worden uitgevoerd.’’

De aanleg van mogelijk een tijdelijke brug en de komst van een nieuwe overgang over het Van Starkenborghkanaal neemt minstens vijf jaar in beslag. ,,De samenwerking met Rijkswaterstaat verloopt goed. Als je het goed plant levert archeologie geen vertraging op bij een bouwproject. Dat is hier het geval.’’

Akkerman durft nog niet te zeggen of dit een archeologische toplocatie is. ,,Sporen van deze wierde vind je al driekwart meter onder de grond. Over enkele maanden weten we meer. Of we al een naam voor dit onbekende dorp? Nou nee, misschien Wierde Gerrit Krol?’’