In Oude Pekela brandde een drugslab af, in Groningen hield een arrestatieteam iemand aan en drugsafval wordt overal in het Noorden steeds vaker aangetroffen. Foto's: Archief DVHN
Ontploffingen en doden: het aantal drugslabs in Noord-Nederland stijgt, de productie van drugs groeit en daarmee nemen ook de gevaren steeds meer toe. ,,Een grote zorg’’, zegt Sylvia te Wierik, sectorhoofd Dienst Regionale Recherche.
In de drie noordelijk provincies ontmantelde de politie vorig jaar elf labs waar synthetische drugs werden geproduceerd, een verdubbeling ten opzichte van een jaar eerder. Meerdere locaties werden ontdekt na een explosie, waarvan eentje met dodelijke afloop. ,,Dit wil je niet. Grotere labs, dat betekent meer chemische stoffen en dus grotere risico’s’’, legt Te Wierik uit.
De politie signaleert in haar jaaroverzicht van drugslocaties een verdere verschuiving van criminele drugsactiviteiten van zuid- en midden-Nederland naar het noorden. Eerder werden hier de meeste labs in Drenthe ontdekt, maar vorig jaar was Friesland koploper met vijf locaties, gevolgd door Groningen met vier.
De steeds grotere illegale chemische fabriekjes staan soms midden in een woonwijk. De politie maakt zich grote zorgen over de veiligheid van de omgeving, temeer omdat er lang niet altijd veilig wordt gewerkt. Drugslabs worden razendsnel opgebouwd met als doel om in korte tijd veel te produceren tegen zo laag mogelijke kosten. Er wordt geregeld verkast om de pakkans te verkleinen.
De forensisch coördinator van de politie is bij ontmantelingen betrokken. Iedere keer weer treffen zij en haar collega’s van LFO (Landelijke Faciliteit Ondersteuning Ontmantelen) ter plaatse een enorme chaos aan. ,,Het is vaak vies en chemicaliën liggen soms open en bloot naast elkaar. Jerrycans hebben negen van de tien keer geen etiket, terwijl verkeerde combinaties kunnen leiden tot ontploffingen of giftige dampen’’, vertelt Sonja, wier achternaam niet in de publiciteit mag in verband met haar werk.
Bij een inval doet de brandweer eerst metingen voordat de forensisch specialisten de plaats delict op gaan voor sporenonderzoek. Stevig schoeisel is geen overbodige luxe op veel plekken. ,,Er ligt soms zoveel drab op de vloer dat schoenzolen van gympen wegbranden.’’
Doden en gewonden
De politie vermoedt dat meer onkundige mensen in de labs werken, waardoor het risico op ongelukken toeneemt. In 2020 zijn in Nederland veel criminelen uit de drugswereld ingerekend. De politie hackte belangrijke misdaadcommunicatiemiddelen en kon zo maandenlang meeluisteren met geheim gewaande gesprekken. ,,We hebben toen een groot aantal sleutelfiguren zoals drugskoks en ketelbouwers opgepakt. Vermoedelijk nemen de criminele organisaties achter de drugslabs op veel plekken genoegen met mensen die wat betreft het productieproces minder kennis en ervaring hebben’’, verklaart Te Wierik.
Hoe het vreselijk mis kan gaan, bleek bij de ontploffing van een drugslab in Haule in juni vorig jaar. Een betrokkene overleefde de klap niet, een tweede man raakte zwaargewond. De locatie was groter dan de politie-eenheid Noord-Nederland gewend was.
In Kiel-Windeweer werd een dode man gevonden in een drugslab in ruste en in Oude Pekela knalde in een woonbuurt een fabriekje uit elkaar. Te Wierik: ,,Je moet er niet aan denken wat daar kunnen misgaan. Niet alleen de veiligheid van de criminelen zelf, maar ook die van omwonenden is in het geding.”
Landelijk trof de politie vorig jaar 83 locaties aan waar synthetische drugs werden geproduceerd, een stijging van 20 procent. Na het recordjaar 2020 volgde in 2021 een scherpe daling. Het vermoeden bestaat dat de markt zich binnen een jaar heeft hersteld van de bemoeienis van de politie en dat de productie onverminderd doorgaat, nu dus ook steeds vaker in Noord-Nederland, en met steeds meer ernstige incidenten.
Voor de opsporing van drugslabs is het belangrijk dat mensen verdachte situaties melden bij de politie. ,,Een chemische geur, afgeplakte ramen en deuren, verdachte personen die op vreemde tijden rondrijden met busjes’‘, aldus Sylvia te Wierik, sectorhoofd Dienst Regionale Recherche. Het aanpakken van de synthetische drugswereld en de ondermijning die daarbij hoort, heeft grote prioriteit omdat de gevaren zo groot zijn.”
Minder hennepkwekerijen ontdekt
Het aantal opgerolde hennepkwekerijen daalt al jaren omdat de politie daar veel minder op focust dan op synthetische drugs. In 2022 waren dat er in Noord-Nederland 131, tegen 436 in 2018.
In Nederland werden vorig jaar 22 locaties ontdekt met heroïne en cocaïne, vooral in de Randstad.
