We beseffen niet half wat voor torenhoge energierekeningen ons te wachten staan, zegt expert Erik Spriensma uit Drenthe. 'We gaan af op een totale systeemcrisis'

Normaal gesproken helpt adviseur Erik Spriensma uit Nietap vooral zakelijke klanten bij hun vragen over energie-inkoop en verduurzaming. Maar een kennis vroeg om hulp bij het energiecontract van z’n 90-jarige moeder, en Spriensma is de beroerdste niet.

,,Haar zoon had de nieuwe voorschotberekening meegenomen. Die mevrouw gaat van nog geen 200 euro naar 750 euro in de maand’’, vertelt hij. ,,En dit is een alleenstaande dame die van een AOW-uitkering leeft. Daarvan is ze straks dus 60 procent kwijt aan energie. Ik maak me echt zorgen over het najaar en de winter. We gaan af op een totale systeemcrisis.’’

Want het vergaat straks bijna iedereen zoals deze dame, maar niemand lijkt er nog bij stil te staan, ziet Spriensma. Met zijn adviesbureau Het Snoer Om helpt hij vooral bedrijven en overheidsorganisaties bij hun energie-inkoop. ,,Straks lopen contracten af en komt er een enorme prijsstijging over ons heen’’, zegt hij. ,,Het verbaast me hoe langzaam dat besef doorsijpelt bij de maatschappij en de politiek.’’

Hoe kan dat? Spriensma weet het niet precies. ,,Misschien zit iedereen nu te veel in zomervakantiemodus om zich druk te maken over de winter. Sowieso hebben mensen lang gedacht: die gekte op de energiemarkt is maar tijdelijk, we zien over een paar maanden wel weer.’’

Dat valt vies tegen. Door het besluit om kolencentrales (en op termijn ook het Groningengasveld) te sluiten, én doordat de grote energiebedrijven allemaal in buitenlandse handen zijn, is Nederland in feite overgeleverd aan de internationale energiemarkt, legt Spriensma uit. En die wordt weer gedomineerd door de oorlog in Oekraïne.

,,Daarom durf ik niks te zeggen over een verwachting of een raming’’, zegt Spriensma. ,,Eén uitspraak van Poetin kan je nota verdubbelen. Het kan in de winter zomaar nog een keer over de kop gaan.’’

Er is nog een reden dat de meeste mensen niet goed in de gaten hebben wat ze te wachten staat. ,,Veel mensen hebben tussen de oren zitten dat ze het goedkoopst uit zijn met een variabel contract. Maar in dat variabele tarief zit altijd een half jaar vertraging ten opzichte van de groothandelsprijzen’’, legt Spriensma uit.

De meeste recente stijgingen moeten dus nog landen in de consumentenprijzen. ,,Als consument betaal je altijd een voorschot dat gebaseerd is op het verleden. Maar je krijgt straks een jaarafrekening gebaseerd op je daadwerkelijke verbruik, en dan schrik je je waarschijnlijk een ongeluk.’’

Daar komt nog bij dat energie niet het enige is dat steeds duurder wordt. Is er iets dat je kunt doen om niet in de problemen te komen? ,,Verminder je verbruik, trek ‘s winters een extra warme trui aan in plaats van te stoken. En houd hier minstens tot 2025 rekening mee in je budget. Dat is eigenlijk het enige’’, zegt Spriensma. Daarnaast, mocht je daar de middelen voor hebben: isoleer en verduurzaam je huis. ,,Helaas is dat nou juist moeilijk voor de groep die het risico loopt om in de energiearmoede te belanden.’’