In de techniek en installatie is al enkele jaren een schreeuwend tekort aan arbeiudskrachten. Foto: ANP/Remko de Waal
Edwin Klomp van humanresourcesbureau ASBR in Hoogezand heeft het traditionele werven van personeel al lang geleden bij het grofvuil gezet. Een brief, een motivatie, een selectiegesprek? Oldskool. ,,Dat werkt echt niet meer.’’
De krapte op de arbeidsmarkt doet zich overal voelen. Winkels en horeca die openingstijden aanpassen. Maar wat te denken van de energiecrisis waarin we zitten. Het is mooi dat wordt opgeroepen je huis te verduurzamen en te isoleren. Maar dat schiet niet op als de vaklui om dat werk uit te voeren er niet zijn.
Dat er geen arbeidskrachten meer zijn, verrast Klomp niet. En naar zijn mening zou het niemand mogen verrassen. ,,We zien het al sinds het begin van deze eeuw aankomen. De babyboomers stroomden uit, een hele generatie koos voor een theoretische opleiding en vakmanschap verloor aan populariteit. En wat deden we? Nagenoeg niets.’’
In de internetbubbel rond de eeuwwisseling was er al iets van krapte merkbaar, maar dat waren specifieke beroepsgroepen. Vooral IT’ers waren gewild. Het gebeurde dat een IT’er die ergens een arbeidscontract tekende direct door kon naar de garage om daar op kosten van de nieuwe baas een auto uit te zoeken.
In de jaren erna ontstond steeds breder het idee dat er algehele krapte op de arbeidsmarkt zou ontstaan, zegt Klomp. ,,Er is toen al gezegd ‘we moeten iets doen, er vallen straks gaten, laten we mensen gaan opleiden’.’’
Nu gaat het hartstikke scheef
Maar dat gebeurde mondjesmaat. Reden? ,,We hebben onze ogen gesloten en de kredietcrisis die rond 2008 losbrak hielp niet. ,,Toen was er even geen pijn meer op de arbeidsmarkt.’’ Maar het effect werd uitgesteld en komt nu als een vlijmscherpe boemerang terug. Nadat de economie opleefde rond 2014 deed het probleem zich steeds sterker voelen. In 2019 waren in veel sectoren al te weinig mensen, bijvoorbeeld in de techniek en zorg. ,,Nu na de pandemie is de economie helemaal opgeveerd. En het gaat nu dus alsnog hartstikke scheef. Daar is geen hogere wiskunde voor nodig.’’
Het gaat zelfs zo scheef dat mensen lokken met een nieuwe auto amper nog soelaas biedt. ,,Alle gekkigheid is wel bedacht’’, zegt Klomp.
‘Gekkigheid’ is voor Klomp een positief bedoelde waardering voor alles wat werkgevers de laatste jaren hebben gedaan om hun bedrijf of kantoor aantrekkelijk te maken voor werknemers. Kantoortuinen maakten plaats voor groene oases met schommels en zitkussens, vijf dagen salaris voor vier dagen werken Het Groningse Voys introduceerde een werkomgeving zonder bazen. Een pingpongtafel is op elk kantoor net zo standaard als een printer. ,,Maar het is ondertussen slechts de basis. Net zoals thuiswerken en een gezonde werk-privébalans. Als je het niet biedt, doe je niet meer mee”.
Salaris komt daardoor in de huidige krapte toch weer op de eerste plaats, signaleert Klomp. Zeker in de technische sector. ,,Of er blanco cheques worden uitgeschreven? Nou, nou… Het is echt wel extreem soms. Mensen kunnen van alles vragen en ze krijgen het soms ook nog. Mensen van 23 jaar met een basissalaris boven de 4000 euro bruto, het gebeurt. In de techniek kun je echt wat vragen, helemaal als je dat kunt combineren met andere eigenschappen zoals goed kunnen organiseren en communiceren.’’
De werkgever is dus de klos? Hij moet eerst maar hopen dat hij werknemers kan binnenhalen, betaalt ze vorstelijk en moet dan vrezen dat zijn mensen overstappen naar een ander bedrijf omdat dat nog beter betaalt?
Edwin Klomp
,,Nou’’, zegt Klomp, ,,de werkgever moet wat anders bieden naast een salaris. Mensen willen zich kunnen ontwikkelen en perspectief zien in hun loopbaan. Een vast contract is niet meer van belang, een goed doortimmerd loopbaanplan en ruimte voor persoonlijke ontwikkeling zijn dat wel. Mensen willen ervaring opdoen, constant leren en ‘gewoon’ leuke projecten draaien. En, heel belangrijk, de jongere werknemer van nu wil betekenisvol werk doen, werk moet sociaal-maatschappelijk bijdragen en relevant zijn. Op verjaardagen willen mensen niet meer vertellen dat ze in de tabaks- of oliesector werken.’’
Doe het laagdrempelig
Maar eerst moet je mensen binnen zien te halen. Klomp is allang afgestapt van afwachten wie een brief stuurt en daar een selectie op loslaten. Je moet eropaf, is zijn devies. ,,En je moet het laagdrempelig houden. Eerst kennismaken, dan pas solliciteren. ‘Het nieuwe werven’ noemen we dat bij ASBR. En wij richten ons al heel lang op data-analyes om de doelgroep goed in kaart te krijgen en op sociale media om mensen te benaderen. Enkel vacatures publiceren werkt al jaren niet meer.’’
Een methode is bijvoorbeeld de open wervingsdag. Bij vele bedrijven in het Noorden en gevangenissen door heel Nederland bleek het een succesvol instrument. ,,Het is een soort persoonlijke missie geworden, die recht doet aan het serieus nemen van de sollicitant. Laat kandidaten eerst binnen kijken. Informeer ze en zet de deuren wagenwijd open. In het hele proces zet je dan vier stappen in een keer. Mensen die op zo’n dag afkomen, zijn namelijk gemotiveerd, ze zien het werk en leren collega’s kennen en ontdekken of de baan bij ze past. Dan heb je het als werkgever al gewonnen.’’
Het is een methode om mensen binnen te halen en je als werkgever op de kaart te zetten. In de toekomst is nog veel meer creativiteit nodig in het wervingsproces, denkt Klomp. ,,Kijk maar naar de demografie. We vergrijzen snel. De mensen raken op.’’
