Contactlenzen gaan vanuit Emmen de wereld over, met duizenden tegelijk

Harde lenzen, zachte lenzen, varifocale lenzen, extra grote lenzen, kinderlenzen, medische lenzen, myopie-remmende lenzen. Aan de Waanderweg in Emmen worden lenzen gemaakt in alle soorten en maten. Letterlijk. Duizenden per dag vinden hun weg over de hele wereld. En dat is bijna niet te geloven, als je weet hoe het proces van de productie van een lens in elkaar zit.

Mensenwerk is het voor een groot deel nog steeds. Menicon in Emmen telt 161 medewerkers. En daar komt niet zomaar verandering in. ,,We maken hier vooral speciale lenzen. Voor elk oog hebben we een oplossing’’, vertelt algemeen directeur Bart van der Linden. ,,Wat geautomatiseerd kan, automatiseren we natuurlijk. Maar onze producten zijn allemaal uniek, en dat maakt het mensenwerk.’’

Ogen verschillen nogal van elkaar. De één is bijziend, de ander verziend bijvoorbeeld. Het ene oog is ronder dan het ander, de omvang van de oogbol verschilt, net als die van de pupil. En dan heb je nog cilinderafwijkingen en nog veel meer. Een lens houdt rekening met al die ongelijkheden. ,,Daarom gaan wij pas produceren als een lens besteld is. Maximaal drie dagen later is het klaar. Negentig procent van wat we doen is maatwerk.’’

Menicon produceert niet alleen op bestelling voor de opticiens, maar ook in opdracht van medisch specialisten. ,,We hebben bijvoorbeeld de Time XL. Dat is een extra grote lens die gebruikt wordt na oogoperaties. De randen van de lens vallen dan niet op het kwetsbare gebied van het oog. Het is bovendien nog belangrijker dat er geen vuiltjes onderkomen en daar helpt deze lens bij.’’

In het nieuwe gebouw in Emmen gebeurt dat allemaal, verdeeld over twee verdiepingen. Beneden vindt het ambacht plaats, boven de controles. Die laatste zijn hard nodig. Een microscopisch kleine afwijking in het productieproces maakt dat een lens wordt afgekeurd. Meten, keuren en nog eens meten slokt een boel van de productietijd op.

Zo precies werken kan bijna alleen maar in een gebouw dat daar speciaal voor is ontworpen. In Emmen is de constructie er bijvoorbeeld op gericht om trillingen van treinen, vrachtwagens en meer volledig op te vangen. Alleen zo kunnen de snijmachines (draaibanken) hun uiterst precieze werk goed doen. Verschillende ruimtes zijn er waar schoon, schoner en schoonst gewerkt wordt. Pak aan, zakken om de schoenen. Stof is een grote vijand.

,,Het maken van een lens bestaat in wezen uit twee stappen’’, legt Van der Linden uit. ,,De ene stap is het slijpen van het materiaal zodat het doet wat het moet doen. De andere stap is ervoor zorgen dat de lens perfect op het oog van de eigenaar past.’’

Een lens ontstaat uit een klein stukje speciale kunststof. Die is vuilafstotend en zuurstofdoorlatend. Volgens de meetgegevens die opticiens, optometristen en oogartsen geven, snijdt de machine het kunststof exact op de maat van het oog waarop de lens zijn werk moet doen. Ultralicht polijsten is vervolgens essentieel voor het comfort. En daarna is het nameten geblazen. Tot duizendsten van een millimeter nauwkeurig moet de lens passen.

De volgende stap is het slijpen van de andere kant van de lens, zodat de juiste sterkte ontstaat. Ook daar is precisie waar het om gaat. De diamantbeiteltjes werken in termen van microns en nanometers. En ook daarna wordt er weer gepolijst, gecheckt en gedubbelcheckt. De juiste vloeistof komt er automatisch bij, de lens gaat in een blister, wordt geseald en op de goede plek gelegd voor transport.

Dat is niet iets wat iedereen zomaar kan. ,,We leiden onze mensen hier zelf op. Dat is een traject van een half jaar. Je moet met de machines weten om te gaan, snappen dat elke lens anders is en weten hoe belangrijk precisie is, dat je geen stap kunt overslaan om aan alle kwaliteitseisen van dit medische hulpmiddel te voldoen.’’

Menicon Emmen is de opvolger van NKL Contactlenzen dat in 1974 begon met de productie van harde contactlenzen. Bart van der Linden, die al sinds 1998 bij NKL/Menicon werkt, nam in 2012 samen met Peter Nijhuis de dagelijkse leiding over van Henk van Bruggen de voormalig eigenaar van NKL. Zes jaar eerder werd het Drentse bedrijf onderdeel van de Japanse lenzenreus Menicon. Sinds voorjaar 2022 is van der Linden algemeen directeur van de vestiging in Emmen.

Dat samengaan met Menicon levert grote voordelen, zegt Van der Linden. ,,We hebben meer armslag en we hebben ons aanbod flink kunnen uitbreiden. De markt waarin we nu opereren is wereldwijd. Heel veel van de lenzen die je overal vindt, zijn vrij standaard. Als je maatwerk wil, dan kom je al snel in Emmen uit. Óók als je in pakweg de VS woont. En in China timmeren we ook hard aan de weg.’’

Zoals ‘Emmen’ de Nachtlens uitvond, zo gaat nu veel aandacht naar een nieuw uniek product: een lens voor kinderen die ’s nachts helpt de achteruitgang van het oog te vertragen. Met de naam Menicon Bloom , lenzen die overigens voor een Amerikaanse multinational onder een andere naam worden gemaakt. ,, Menicon Bloom is er als daglens en als nachtlens. Kinderen met myopie, bijziendheid, ontwikkelen op latere leeftijd een steeds grotere afwijking. Door onze lenzen te dragen, wordt die ontwikkeling afgeremd.’’

De speciale lens is de kern van een heel behandelingsplan. Daar zitten tools, apps en andere software bij om opticiens te ondersteunen. ,,Die ondersteuning bieden we eigenlijk voor al onze lenzen. Opticiens die de meetgegevens van een klant invoeren in ons systeem, krijgen direct advies over welk type lens ze het best kunnen gebruiken. Een druk op de knop en de opdracht komt bij ons binnen.’’

En zo ligt de postkamer vol, elke dag weer, met duizenden pakketjes lenzen. Allemaal uniek, allemaal onderweg over de wereld, allemaal gemaakt in Emmen.