Hoe ondernemer Anis (44) uit Meppel een vuist maakt tegen discriminatie. ‘Islamisering? Laat me niet lachen’

Anis Jadib windt zich er weer over op. Oud-sportverslaggever Jack van Gelder die in een talkshow reageerde op de snelwegbezetting door actievoerders van Extinction Rebellion (XR). ,,Daar moeten ze toch een keer met een tank overheen?’’, suggereerde Van Gelder, waarop de andere tafelgasten en het studiopubliek in lachen en applaus uitbarstten.

Zo niet Anis Jadib (44) uit Meppel. Hij wist niet wat hij zag. ,,Ik zit niet bij XR, maar waarom mag Van Gelder dit ongestraft op de nationale televisie roepen? Als ik dat zeg hè, moet jij eens opletten hoe snel ik van m’n bed word gelicht. En terecht. Dus ik heb aangifte tegen Jack van Gelder gedaan.’’

De uitspraak van Van Gelder is een van de talloze voorbeelden uit de dagelijkse praktijk die Jadib inspireren tot het maken van video’s. Daarin kaart hij de dubbele moraal aan die hij voortdurend voorbij ziet komen in de politiek, in de media, op straat, overal. Ingesleten discriminatie en ook bewuste discriminatie: het is overal, vindt hij.

Hij bedenkt wat hij erover kwijt wil, pakt z’n telefoon en maakt een video die hij, voorzien van een inleidende tekst, op TikTok, Instagram, Facebook en LinkedIn plaatst. Zijn duizenden volgers zijn goed voor ruim 2 miljoen views per maand.

,,Al waren het er dertig, ik blijf dit doen. Ik ga niet meer door hoepeltjes springen’’, zegt Jadib.

Hij begon er ruim anderhalf jaar geleden mee. De aanleiding? Zijn vier kinderen. Ze zijn tussen de 5 en 14 jaar en de oudsten begonnen vragen te stellen over het Minder-Marokkanen-filmpje van Geert Wilders. Ook al stamt dat uit 2014, het circuleert nog volop op internet, het vindt weerklank en instemming getuige de politieke stand van het land.

Waarom, vroegen zijn kinderen, komt er niemand voor ons op?

We doen niks fout, zeiden ze.

Anis Jadib kon ze geen antwoorden geven en besloot zelf voor ze op te komen.

Sindsdien stelt hij het probleem dat zijn kinderen en talloze anderen ervaren – de discriminatie, het meten met twee maten – aan de kaak, middels video’s die ook zijn kinderen zien. ,,Ik wapen ze mentaal voor de toekomst. Ik maak ze weerbaar. Mijn video’s zijn de bittere realiteit.’’ Een van z’n eerste video’s ging over Dilan Yeşilgöz die mensen die tegen de genocide in Gaza in opstand kwamen, probeerde monddood te maken. ,,Die zette ze weg als criminelen.’’

Anis Jadib is een kind van Marokkaanse ouders. Hij is geboren in Amsterdam, de stad die hij zag als een speeltuin, hij werd groot op straat. ,,De vechtersmentaliteit stond er boven overleggen.’’ Op de Louis Bouwmeesterschool in Nieuw-West zat hij met hij weet niet hoeveel culturen in de klas. ,,Het was elke pauze een culinair hoogstandje. Iedereen had iets speciaals mee in z’n broodtrommel.’’

Toen hij 10 was, verhuisde hij met z’n ouders naar Meppel. Een aardschok, zegt hij daarover. ,,Het was alsof ik op een andere planeet belandde. Ik had nog nooit zo veel witte kinderen gezien. En mijn achterstand was zo groot dat ik het tempo van mijn nieuwe school in Meppel niet kon bijhouden.’’

Voor het eerst maakte hij mee wat pesten was. Niet om zijn kleur, maar om zijn magere schoolprestaties. ,,Jennen, oud-Hollands pesten zeg maar. Kleineren en beledigen, elke dag. Ik liet het lopen, deelde hier en daar een waarschuwinkje uit en na 3 weken ging ik op een ochtend voor schooltijd naar m’n vader. Ik zei hem dat het mis kon gaan op school en legde hem uit wat er aan de hand was. ‘Los het maar op’, zei hij.’’

Die dag ging het zoals alle voorgaande dagen. Een propje tegen z’n hoofd, een tik in z’n nek, belediging hier, belediging daar. ,,Ik spaarde alles op. M’n handen jeukten’’, zegt Jadib.

In de pauze maakte hij korte metten met z’n kwelgeesten. ,,Ik wist hoe ik moest vechten. Hoe je iemand moest raken. Er was chaos en een bloedneus op het schoolplein. Het was een teringzooi. Ik moest naar de hoofdmeester. Mijn vader werd gebeld.’’

Die stapte even later binnen, ging direct op Anis af en vroeg hem in het Marokkaans wat er was gebeurd. Hij hoorde Anis aan, knikte en zei tegen de hoofdmeester: ,,Niet luisteren is voelen.’’ En ging terug naar z’n werk.

Vanaf die dag werd Anis Jadib niet meer gepest.

Dat pesten op de basisschool stond los van z’n Marokkaanse achtergrond. Ook later op de middelbare school merkte hij niets van discriminatie; hij genoot er van de mix van mensen: Marokkanen, Turken, boeren, skinheads, kakkers. ,,Ik kon met allemaal goed opschieten, ik was altijd Zwitserland.’’

Het begon toen hij een stageplek zocht. Hij en een klasgenootje met een buitenlandse naam bleven over. Via een docent vond de jonge Anis uiteindelijk een stageplek, bij kantoorspecialist Noordhuis in Emmeloord. ,,Ik kan verkopen, makkelijk praten, het ging hartstikke goed. En ik wist toen zeker dat ik beter gedij in een baan dan op school.’’

Met z’n diploma op zak en de koning te rijk ging hij op zoek naar een baan. Zijn leven begon! In Meppel zaten alle uitzendbureaus naast elkaar, bij allemaal kreeg Jadib hetzelfde te horen: ,,Leg je cv maar neer, we hebben iets voor je in de productie, schoonmaak of als opperman.’’

Dat wilde Jadib niet. Hij wilde iets commercieels. ,,Na twaalf uitzendbureaus was ik allemachtig chagrijnig. De volgende dag ging ik naar Zwolle: precies hetzelfde verhaal. Ik kreeg nergens koffie aangeboden, geen kop thee, geen baan. Ik was kennelijk onzichtbaar, waardeloos. Binnen 48 uur was ik naar de kloten.’’

Jadib ging noodgedwongen aan het werk bij een groente- en fruitgroothandel. Zes sinaasappels in een zak, tien zakken in een krat. Zes sinaasappels in een zak, tien zakken in een krat. Enzovoorts.

En op een dag ging zijn buzzer, een soort voorloper van de mobiele telefoon. Jadib ging naar de eerste de beste vaste telefoon, belde het nummer dat bij hem in beeld was verschenen en kreeg iemand van Noordhuis aan de lijn. Zijn hart maakte een sprongetje: het bedrijf waar hij stage had gelopen! De vraag was of hij wilde solliciteren op een baan als magazijnmedewerker. Met zijn moeder kocht Jadib in de kringloopwinkel een pak, ging op gesprek en kreeg de baan. Na een jaar werd hij commercieel medewerker binnendienst. Het spel was op de wagen.

--------------------------

,,Het meeste begint uit passie of uit ergernis. Video’s laten maken is duur, daarom zijn we dat zelf gaan doen. Dat geldt voor veel dingen. Ik verzamel de juiste mensen om me heen, die gedreven zijn, vakkennis hebben. Die geef ik vertrouwen en een kans.’’

,,Ik zet de hoofdlijnen uit, motiveer m’n teams, inspireer ze. Leg contacten. Alles valt en staat met het koppelen van mensen om mooie dingen te kunnen doen.”

,,Ik heb het allemaal van jongs af aan gehoord en meegekregen. Ik merkte in Drenthe al vroeg: onbekend maakt onbemind. Vanaf Zwolle richting Groningen is het sentiment wit. Het front waar ik me als ondernemer doorheen moet vechten is wit, man, van middelbare leeftijd. Kunnen mensen hier zaken doen met Fred of Anis, dan kiezen ze Fred. Het is toch bijzonder dat een Meppeler ondernemer 85 procent van z’n omzet uit een andere regio moet halen? Ik dacht dat als ik het Drentse accent onder de knie had ik mijn achterstand tot de witte man zou inlopen, maar dat is niet zo. Hoe goed je je best ook doet, hoe goed je taal of je prestatie ook is: je gaat er nooit helemaal bij horen, je blijft altijd de vreemdeling, de allochtoon.’’

,,Meppel is mijn basis, mijn ouders wonen hier, mijn maatjes. Ik woon hier met mijn vrouw en onze kinderen. En natuurlijk zijn hier ook ondernemers die me echt hebben leren kennen, van me houden als mens. Op die mensen ben ik ongelooflijk zuinig. Dat zijn relaties die niet om geld, maar om liefde draaien.
Mijn oordeel over het Noorden is hard, maar tegelijkertijd blijf ik in contact en bouw bruggen. Ik ga alleen nooit meer mijn identiteit laten buigen voor de wil van een ander. Ik zwijg niet meer. Sommige klanten zeggen vanwege mijn mening over Palestina en de islam: ‘Dan scheiden hier onze wegen’. Het zij zo. Er is voor mij geen weg terug. Ik vind: gelijke monniken gelijke kappen. Dat moet je als maatschappij voorstaan.’’

,,Drent, Rotterdammer of Amsterdammer: als je emigreert moet je altijd opnieuw beginnen met het opstarten van je leven. Een nieuw netwerk opbouwen. In Marokko wonen veel Fransen en Spanjaarden, er is een behoorlijke joodse gemeenschap. Op een aantal uitzonderingen na leven mensen er in vrede met elkaar.’’

Jadib reageert vaak op uitspraken van Geert Wilders, noemt hem een ultrarechtse fascist die continu de spanning opvoert, haat verkondigt. In zijn ene bericht biedt Jadib de werkloze Wilders kippenboutjes aan en vraagt hij hem, met Arabische tongval, waarom hij niet bij het UWV is nu het kabinet gevallen is.

In een ander bericht drukt Jadib alleen de toespraak van Adolf Hitler van 30 januari 1939 af, waarmee hij de gelijkenis tussen joden toen en asielzoekers alias moslims nu laat zien. Ze zijn beide de zondebok, het as van het kwaad, de schuldige, zegt Jadib. ,,Tweede Kamerleden der Staten Generaal, het begint nooit met laarzen die door de straat marcheren’’, schrijft hij erbij, in de hoop de Kamerleden wakker te schudden.

,,Ik roep nooit op tot haat, geweld, agressie. Nooit. Ik wil verbinden, maar blijf mijn vinger op de zere plek leggen. Ik laat de dubbele moraal zien, ik toon aan hoe discriminatie werkt, hoe de politiek doet alsof er geen discriminatie bestaat. Ik laat de verbanden zien. Wilders noemt de 100 duizend mensen die in Den Haag vreedzaam protesteren tegen de massamoord van Israël in Gaza ‘verwarde personen’ en hij roemt een manipulatief onderzoek onder 1600 mensen door Maurice de Hond waaruit blijkt dat 60 procent van de Nederlanders vindt dat de islam niet bij Nederland past.’’

,,Wilders doet alsof er een vloedgolf aan immigranten is, alsof er een islamisering gaande is. Waar heeft hij het over? Al jaren zijn er 14.000 kerken en 500 moskeeën in Nederland, is het aantal moslims 5 tot 6 procent van de hele bevolking. Waarom gaat het niet over de feiten? Wilders hoor je niet als witte mannen rellen schoppen na afloop van een voetbalwedstrijd, je hoort hem niet als drie witte tienermeisjes in Tiel een ander kind in elkaar slaan. Maar zodra het om iemand van kleur gaat, is ie er. Altijd. Hij is een racist in hart en nieren en ik benoem het. Hij en ultrarechts kunnen niet accepteren dat een moslim ook een slachtoffer kan zijn. De moslim moet en zal de dader zijn.’’

,,Ik hou van de democratie, ik heb 10 jaar in de gemeenteraad van Meppel gezeten waar ik heb geleerd om ruzie te maken met je politieke tegenstanders om daarna samen koffie te drinken in het café. Echt verrijkend. Maar ik kan niet meer vergaderen. Ik zie dat toch als lang praten in een hok en niks vooruitkomen. Ik wil bruggen bouwen, spanningen weghalen, mensen inspireren om dicht bij elkaar te blijven staan.’’

,,Ik heb een idee voor een picknick van hoop. Schuif aan bij mensen die je niet kent, praat met elkaar, eet, drink. Ik mis het kleedje op de grond in deze wij/zij-tijd.’’

,,Omdat ik denk dat je alleen bruggen kunt bouwen op basis van kennis. Ik kan de leer van het christendom, de islam en het jodendom beter interpreteren als ik er een en ander van af weet.’’

,,Omdat ik geloof dat de islam de reden van mijn bestaan is, de essentie van mijn zijn. Dit leven is voor mij een examen, ik zet in op het eeuwige leven na dit leven. De schepper heeft ons dit leven gegeven om er het goede mee te doen: wees goed voor je vrouw, je kinderen, je buren, de dieren, de omgeving, de natuur.’’

,,Natuurlijk, dat is ieders vrijheid. Soera 109 el Kafiroen in de koran gaat over de ongelovige medemens en zegt dat er geen dwang in godsdienst mag zijn.’’

,,Vrijheid werkt twee kanten op. Iemand heeft de vrijheid om te leven hoe hij of zij zelf wil. Als man, vrouw of als beiden. Als moslim of christen. Als iemand die zich identificeert als iets anders dan in zijn paspoort staat, of iemand die op de andere sekse valt of op dezelfde. Alles behoort tot diezelfde vrijheid. Waarom zou de vrijheid van een moslim anders moeten zijn? Het gaat om de ontvanger. Er zijn mensen die het ongemakkelijk vinden om een transgender in hun voetbalteam te hebben. Dat kan, maar dat betekent niet dat de transgender zijn vrijheid moet opgeven, toch? We hoeven het niet met elkaar eens te zijn, als we elkaar maar respecteren.’’

Jadib is ervan overtuigd dat moslima’s een hoofddoek dragen uit liefde voor hun geloof en hun relatie met God. Volgens hem zitten de moskeeën elke vrijdag bij het middaggebed om dezelfde reden vol, vasten moslims daarom tijdens de ramadan en geven ze ook daarom jaar in jaar uit 2,5 procent van hun vermogen aan de armen. ,,En geloof me: de 40 procent vrouwen die geen hoofddoek draagt, wordt daarvoor niet geslagen of aangevallen op straat. Geen dwang in godsdienst, zegt de koran.’’

Natuurlijk, zegt hij, zijn er vrouwen die onder dwang een hoofddoek dragen. ,,De perfecte wereld bestaat niet. Wie een ander iets oplegt of dwingt te doen, is altijd fout.’’

,,Wie beweert dat de islam vrouwen onderdrukt, leest selectief of helemaal niet. Wie de koran opent, zal verrast zijn: de islam heeft vrouwen op meerdere fronten een hogere status toegekend dan mannen. Zo is de moeder drie keer belangrijker dan de vader, is alles wat een vrouw verdient uitsluitend van haar, is uithuwelijking zonder toestemming van de vrouw verboden en zijn mishandeling, misbruik of ander onrecht wettige gronden voor ontbinding van het huwelijk. Ik zeg altijd: beoordeel een geloof op z’n geschrift, niet op z’n volgers. De meesten hebben geen benul.’’

,,Ik wil laten zien dat we niet moeten meegaan in boosheid, woede en haat. We will overcome, we kunnen samen door één deur. Ik merk dat mensen zich gehoord voelen, ze krijgen weer hoop door mijn berichten. Mooie bijvangst is dat ik juist door al mijn volgers ervaar hoe getalenteerd de etnische samenleving is. Van arts tot timmerman tot architect: ik heb zo veel leuke, scherpe, verfijnde, nadenkende mensen ontmoet.’’

,,Vergis je niet: ongelooflijk veel mensen worden gecensureerd. Wat ik doe vindt LinkedIn soms moeilijk. Ik zeg in het openbaar hoe de wereld volgens mij in elkaar steekt. Het is mijn realiteit. Of dat altijd dé waarheid is: daar kunnen we over praten op basis van argumenten. Mijn account werd verwijderd nadat ik als statement namens Palestina een lied ten gehore bracht, zogenaamd als inzending voor het songfestival. Daarmee was ik in de ogen van LinkedIn een extremistische persoon of organisatie.’’

,,Mensen die mij volgden hebben bij LinkedIn aan de bel getrokken. Een mini-opstand. Binnen een dag kon ik terugkeren op LinkedIn, met excuses, zonder uitleg.’’

,,Het OM heeft mijn aangifte niet opgepakt. Nu ben ik bezig met een artikel 12-procedure. Ik ga door tot ik niet verder kan, om de ongelijkheid aan te tonen.’’