Koning en koninginnen in Emmen. Van 'Doe alsjeblieft zo normaal mogelijk' tot onverwacht zicht op koninklijk ondergoed

„Doe alsjeblieft zo normaal mogelijk. Prins Willem-Alexander ziet genoeg opgepoetst Nederland.’‘ Dit krijgt Nynke Houwing uit Nieuw-Weerdinge te horen voordat zij de huidige koning in 1997 op bezoek krijgt. De prins loopt dat najaar stage bij het toenmalige ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij. Anderhalf uur lang kijkt hij rond op het gemengde boerenbedrijf aan het Weerdingerkanaal NZ en hij wordt vergezeld door meerdere mensen, onder wie minister Jozias van Aartsen.

In het begin voelt het gezin Houwing zich wat opgelaten, maar als de bijzondere gast aan de keukentafel gaat zitten, is die spanning snel weg. Ze hebben helemaal niet meer het gevoel dat ze met een toekomstige koning zitten te praten. Met Albert Houwing, de man van Nynke, gaat de prins de stal in om koeien te melken. Wat opvalt: de prins is goed geïnformeerd over de landbouw.

Kort voor het bezoek had het gezin Houwing wat buren ingelicht, omdat ze dat wel zo netjes vonden. Een van hen laat op de dag waarop de koning rondloopt op de boerderij zijn hond wel erg lang uit in de buurt. Prins Willem-Alexander merkt daar niets van en vertrekt met een boekje over 125 jaar Nieuw-Weerdinge even later weer uit het dorp.

In Emmen doet koning Willem-Alexander in 2016 iets wat hij nog nooit eerder heeft gedaan: een splinternieuwe dierentuin openen. Veel Emmenaren hopen dat hij voor deze bijzondere gebeurtenis zijn vrouw meeneemt, maar dat gebeurt niet. Voor de opening hebben zich bij de poorten enkele honderden mensen verzameld om een glimp van hem op te vangen en binnen vormen personeelsleden van Wildlands een applaudisserende erehaag.

„Jullie verdienen het applaus, jullie hebben dit opgezet’’, reageert de koning. Het park heeft vanwege de tijdsdruk een route voorgesteld door Jungola, de wereld van de vochtige warmte, maar de koning kiest ervoor om alle drie de werelden (parkdelen) aan te doen. Hierdoor kan hij ook de ijsberen bekijken, dieren die zijn speciale interesse hebben. „Veel steden hebben historie, wij hebben de toekomst’’, zegt Bouke Arends, destijds wethouder in Emmen en tegenwoordig burgemeester van Westland. Namens de provincie verkondigt de toenmalig gedeputeerde ’ijsberentrots’ te zijn.

Drommen feestelijk gestemde mensen achter dranghekken, op sommige plekken wel vijf rijen dik. Het is 11 september 1985 en koningin Beatrix komt naar het Noorder Dierenpark om het Biochron te openen, een museum over de geschiedenis van het leven op aarde. Bij de Grote Kerk wordt ze opgewacht door Jaap en Aleid Rensen en Roelof Zegering Hadders, ofwel de directie en de president-commissaris van de Emmer dierentuin. Beppie Hofstee, een dochtertje van een van de dierenverzorgers, staat klaar om de koningin een bos bloemen te overhandigen.

In de kerk houdt Zegering Hadders een toespraak waarin hij ook even aanstipt dat er plannen zijn om de wereldtuinbouwtentoonstelling Floriade naar Emmen te halen. Even later opent Beatrix het Biochron door tegen de schaal van een gigantisch ei van een dinosauriër te kloppen, waarna twee als dinosauriërs verklede kinderen uit het ei komen. Daarna bekijkt de koningin de vele fossielen, krijgt ze van bioloog Wijbren Landman een rondleiding door de eerder dat jaar geopende vlindertuin en daalt ze, op eigen verzoek, de trappen af om onder in het Biochron ook de citroenhaaien nog te bekijken. Het was een van de weinige gelegenheden waarop Landman een pak met stropdas droeg, zo vertelde hij later.

Alsof het de gewoonste zaak van de wereld is. Op vrijdag 1 oktober 1976 zit veenarbeider Willem Heller uit Barger-Compascuum met prinses Beatrix en prins Claus in een schaftkeet op het Amsterdamscheveld en legt hen uit hoe Purit uit Klazienaveen daar machinaal turf maakt. Op de vraag van een journalist wat Heller vindt van dit bijzondere samenzijn, is het antwoord kort: „Wel mooi.”

Beatrix en Claus arriveren ‘s ochtends in een blauwe Citroën in Nieuw-Amsterdam. Daar stappen ze met flink wat notabelen in een bus die naar de veenderij in het Amsterdamscheveld rijdt en vervolgens naar hoogveenreservaat Meerstalblokken bij Zwartemeer. De naaldhakken van de prinses zakken soms wel tien centimeter in de grond.

Nadat de Purit-fabriek in Klazienaveen is bezocht worden de prins en prinses in het gemeentehuis bijgepraat over de trieste situatie op de arbeidsmarkt. De directeur van kousenfabriek Danlon in Emmen vertelt dat er bij zijn bedrijf ‘in het meest gunstige geval’ 600 banen gaan verdwijnen.

Voor meerdere leerlingen van huishoudschool De Horizon in Klazienaveen krijgt het bezoek een staartje. Als de prins en prinses aankomen bij hotel Van Dijk in Klazienaveen staan zij zo enthousiast te zwaaien dat ze de tijd vergeten en te laat zijn. De school pikt dit niet: maandag een uur nablijven.

„Majesteit, dit is de beste honing die wij hebben!’’ Met deze woorden overhandigt imker Jeuring koningin Juliana in wijkcentrum d’Zeihuuv in Emmen een trommel met honing. Dit gebeurt in november 1955, op de dag waarop de koningin een werkbezoek brengt aan Drenthe.

De trip staat volledig in het teken van sociaal-cultureel en maatschappelijk werk. ‘s Ochtends vroeg landt de koningin op vliegveld Eelde en via Zuidlaren (vakantierusthuis Berkenhof van Opbouw Drenthe), Assen (kranslegging oorlogsmonument op de Brink), Borger (hunebed) en Nieuw-Buinen (vormingscursus voor meisjes) wordt ‘s middags Emmen bereikt. In het Emmer centrum stapt de koningin uit de auto bij hotel ‘t Heerenhof. Daar zijn standjes ingericht van de Provinciale Plattelandsbibliotheek en de Regionale Katholieke Gezinszorg.

In de tuin voor het dierenpark lopen vijf lama’s die voorzien zijn van keurige oranje strikjes. Na de lunch volgt een rondrit door de wijk Emmermeer en een bezoek aan de wijkcentra d’Zeihuuv en Ichtus. Bij Ichtus vertrekt de koningin niet met lege handen, ze krijgt een doos Emmer turfjes voor haar vier dochters. Ter verduidelijking: Emmer turfjes zijn lekkernijen. Chocoladebonbons in de vorm van een turfje, met bovenop gesnipperde amandelen en gevuld met amandelmarsepein vermengd met cacaopoeder.

Een eindexamen, daar mag normaal gesproken niets voor wijken. Toch wordt het examen in 1950 op het Gemeentelijk Lyceum in Emmen even onderbroken. De reden: koningin Juliana en prins Bernhard zijn op bezoek. Op het schoolplein zijn flink wat padvinders aanwezig om hen welkom te heten. De koningin krijgt onder meer een zitlap met daarop geborduurd de letters Movavedo. Dit is een afkorting van Moeder van vele dochters.

Nadat het publiek hard ‘Leve de koningin’ en ‘Leve prins Bernhard’ heeft geroepen, gaan de koningin en de prins naar binnen voor een Drentse koffiemaaltijd. Het bezoek maakt deel uit van een tweedaagse trip naar Drenthe, waarbij onder meer ook Assen, Beilen en Meppel worden bezocht. De aankomst in Emmen is hartelijk. Burgemeester Dick Gaarlandt verwelkomt het paar bij een erepoort aan de Odoornerweg, waarna de koningin en de prins in een glanzende Cadillac tussen een haag van mensen richting het lyceum rijden.

Veel meisjes van confectiebedrijf Bendien staan ook buiten om te zwaaien. Na het bezoek aan het lyceum wordt de modelkleuterschool van de stichting Opbouw Drenthe aan de Boslaan bezocht. Na het tweedaagse bezoek toont de Drentse commissaris De Vos Van Steenwijk zich tevreden. Volgens hem hebben de koningin en de prins de indruk kregen dat Drenthe een provincie is die zeer sterk vooruit gaat en ‘waarvan de bevolking bezield is met het streven dit gewest nog veel sterker tot ontplooiing te brengen.’

15 juli 1947, koningin Wilhelmina maakt een tweedaagse trip door Drenthe en bezoekt ook Emmen. Om die reden is het een drukte van belang voor het oude gemeentehuis in het centrum. Er staat ook een grote groep padvinders om de koningin welkom te heten.

Een van die padvinders is de dan 11-jarige Aleid Oosting, dochter van de directeur van de dierentuin. De zon schijnt fel en het duurt allemaal nogal lang. Op een gegeven moment houdt de jonge Aleid het niet meer vol. Ze valt flauw en belandt in een perk met rozen. De Emmense huilt van de pijn en nadat de akela’s haar hebben ontdaan van de doorns, mag ze op de onderste tree van het gemeentehuis zitten.

Het gevolg hiervan is dat zij de koningin even later van een heel andere kant kan bekijken. „Zij stond op de bovenste tree van de trap en zwaaide naar alle Emmenaren. Ik zat daar een heel stuk onder en keek haar onder de rok. Het was niets shockerends, hoor. Ze droeg heel degelijk ondergoed, net als mijn oma’’, zo blikte ze vele jaren later terug. Samen met haar man Jaap was Aleid Rensen-Oosting tussen 1970 en 1995 directeur van de Emmer dierentuin. Ze overleed eind 2016, op 77-jarige leeftijd.

Emmen, geef er niet veel geld aan uit. Dat had koningin Wilhelmina voorafgaand aan haar komst met prins Hendrik op vrijdag 6 juni 1924 naar Emmen laten weten. Emmen houdt er rekening mee, maar wil natuurlijk wel laten zien dat zij blij is dat het koninklijk paar op bezoek komt. Op de door het duo af te leggen route zijn drie erebogen geplaatst: aan het Noordeind, voor de ingang van de Landbouwwinterschool en in de Wilhelminastraat.

Op veel plekken hangt de vlag in top en winkels zijn in het oranje gestoken. Eenmaal in Emmen rijdt het paar naar de Landbouwwinterschool, waar burgemeester Kootstra, de gemeenteraad en flink wat notabelen al staan te wachten. Kootstra zegt dankbaar te zijn voor de werkverschaffing waarmee de regering de werkloosheid in de streek terugdringt. Emmen groeit flink, aldus de burgemeester. Inmiddels zijn er al zo’n 45.000 inwoners en 62 scholen.

Als de vorstin en de prins de Landbouwwinterschool uitkomen, trekken zo’n 1500 op zijn mooist uitgedoste kinderen langs het gebouw en daarna een met vaandels en banieren getooide stoet met zo’n 700 leden van verschillende verenigingen. Even later rijden de koningin en haar prins via de Hoofdstraat Emmen uit, met een dubbele rij bezoekers aan beide kanten. ‘Het was een schoon schouwspel als in Emmen nog nooit vertoond. Schoon door zijn eenvoud, zonder enig officieel vertoon of ceremonieel gedoe’, aldus de Emmer Courant.