Wat zit er in de grond in Gieten? Romeinse pot en andere vondsten midden in dorp; archeologen hebben hooggespannen verwachtingen

In een weiland aan de Asserstraat in Gieten, tegenover pizzeria Casa Mia, wordt druk gespit. Een graafmachine schraapt laagje voor laagje de grond af, onder toeziend oog van een archeoloog. Even verderop roeren collega’s met een schep voorzichtig verder in de vlakken die zijn gemaakt, op zoek naar sporen van vroegere bewoning.

Het werk moet snel gebeuren. De regen van de afgelopen dagen en de hoge grondwaterstand spoelen de sporen snel weg.

Woningstichting De Volmacht wil op deze plek, bij een oude boerderij, woningen bouwen. Dat mag pas nadat is onderzocht wat voor ‘schatten’ er in de bodem zitten. Dat die er zijn, is zeker. Bij een proefsleuvenonderzoek vonden archeologen aardewerk van tweeduizend jaar oud: een bijna volledige Romeinse pot (0 - 200 na Chr.) en losse scherven uit de late ijzertijd (200 v. Chr. - 0).

En dat betekent dat nu het hele terrein eraan moet geloven.

„Het spannendste stuk moet nog komen”, wijst Margreet Wieske van bureau De Steekproef uit Zuidhorn richting een waterput. „Daar hebben we bij het proefsleuvenonderzoek dít gevonden.”

Ze haalt een plastic zak met scherven aardewerk tevoorschijn. Het zijn de restanten van de Romeinse pot. Die zat onder in een paalgat. Aan verkleuringen in de grond kunnen de archeologen zien waar palen stonden en greppels lagen.

Wieske hoopt de komende weken meer paalgaten te vinden die laten zien dat op deze plek een boerderij stond. „We hebben hoge verwachtingen. We weten haast zeker dat hier bewoning was. Gieten ligt op de Hondsrug, mooi hoog en droog vergeleken met het veen eromheen. Het is altijd een aantrekkelijke plek geweest om te wonen.”

Voor haarzelf zijn tastbare voorwerpen altijd de kers op de taart. Zoals de Romeinse pot. „We vinden misschien nog wel meer, maar hier zijn we al heel erg mee verwend”, lacht ze.

Overigens wil het feit dat de pot stamt uit de Romeinse tijd, niet zeggen dat hij door Romeinen is gemaakt. „Romeinen zijn hier niet geweest.”

Dat de pot bij het opgraven uit elkaar is gevallen, is volgens haar niet te voorkomen. „Het liefst hebben wij dat er niet wordt gegraven. Zo’n pot verweert na zoveel tijd. Er komen scheuren in en als je de grond eromheen weghaalt, valt hij uit elkaar.”

Maar vanwege de bouwplannen van De Volmacht zou de grond sowieso niet intact blijven.

In dit soort gevallen worden archeologen ingevlogen om te kijken wat er in de bodem zit, de sporen te documenteren en voorwerpen te bewaren. De scherven gaan straks naar het archeologisch depot in Nuis.

Bij de opgraving zijn ook sporen van greppels gevonden uit een andere tijd: de middeleeuwen. „Toen is er een laag grond aangebracht om het land vruchtbaarder te maken, een zogeheten esdek. We hebben hier dus te maken met verschillende periodes van bewoning. Heel interessant.”

Volgens Wieske is de plek aan de Asserstraat sowieso bijzonder omdat hij middenin het dorp ligt. „Het is heel waardevol dat hier in het centrum een plek ligt die honderden jaren onbebouwd is gebleven. We weten dat hier in ieder geval na 1800 niets heeft gestaan. Als we hier tegenover bij de pizzeria een opgraving zouden doen, is de kans dat we iets vinden klein omdat die grond is verstoord. Maar dit... Zo veel geschiedenis, zo dichtbij; bij de mensen in de achtertuin.”