Moeder Tineke (66) uit Roden over de moord op haar dochter Annemieke (17): 'Voel me schuldig dat ik haar niet heb kunnen beschermen'

,,Ik vind het heel mooi, maar ook erg spannend”, vertelt Tineke. De makers van de tentoonstelling hebben nabestaanden benaderd van slachtoffers van femicide. Dat is de term voor vrouwenmoord. In veel gevallen is de dader haar ex of partner.

Ook Tineke Jager uit Roden is gevraagd om mee te werken. Haar dochter Annemieke werd dinsdag 2 juli 2013 in haar ouderlijk huis in Roden met 27 messteken om het leven gebracht door haar toen 19-jarige ex-vriend. Hij kon het niet verkroppen dat zij het uit had gemaakt. ,,Haar jongere broer, mijn zoon Rik was ook thuis, maar dat wist hij niet”, vertelt Tineke. Het meisje had geen schijn van kans. Ook haar broertje kon haar niet redden.

Op klaarlichte dag werd zij in haar huis boven in een kamer doodgestoken. ,,Mijn zoon rende de trap op toen hij haar hoorde gillen. Maar Annemieke was al niet meer aanspreekbaar.”

Sinds de moord elf jaar geleden heeft het leven voor de moeder van Annemieke de meeste glans verloren, zegt zij. Hoe moeilijk ook, Tineke wil haar verhaal doen omdat zij het belangrijk vindt dat aandacht wordt besteed aan femicide. ,,Ik dacht vrijwel meteen: aan dit project wil ik meedoen”, zegt Tineke over de tentoonstelling.

De expositie bestaat uit twaalf portretten van vermoorde vrouwen, allemaal slachtoffers van femicide, op grote pilaren met daarbij de verhalen van hun nabestaanden, ook het verhaal van de moeder van Annemieke.

Zij vertelt over de ongezonde relatie van haar tienerdochter met haar latere moordenaar. ,,Het voelde voor mij als moeder niet goed. Hoewel ik ook lang niet alles wist. Annemieke wilde met mij nooit over praten over de problemen met haar vriend. Zij was een puber en ook echt wel gek op hem. Later hoorde ik van vriendinnen dat hij haar constant claimde. Als ze uit waren, moest zij steeds bij hem blijven en als Annemieke een keer met vriendinnen weg was, dook hij ook weer op.”

Ongeveer driekwart jaar voor de moord was haar moeder getuige van een heftig conflict tussen Annemieke en haar vriend. ,,Ze waren samen voor een leuke middag bij de manege van zijn familie waar een activiteit werd gehouden. Ik fietste als verrassing langs. Toen ik aankwam, viel Annemieke huilend in mijn armen. Hij was heel boos geworden en had agressief met spullen gegooid. Zij vertelde dat zij weg wilde gaan, maar dat hij haar twee uur lang in een leegstaand huis tegenover de manage had vastgehouden.”

Na dit incident wilde haar dochter het uitmaken. ,,Hij smeekte haar om het niet te doen en schreef een brief waarin hij beloofde hulp te zoeken. Zij ging overstag en gaf hem nog een kans. Hij heeft uiteindelijk nooit hulp gezocht.”

De relatie werd er niet beter op. Volgens Tineke was hij zo bang om Annemieke kwijt te raken dat hij bijna onderdanig werd. Hij volgde haar overal op de voet. Hoe meer Annemieke probeerde afstand van hem te nemen hoe meer hij zich aan haar opdrong. Uiteindelijk zette ze er na meerdere pogingen toch definitief een punt achter, op een zaterdagavond bij haar thuis. Hoewel ze allebei huilden, reageerde hij opvallend kalm, weet haar moeder nog. ,,Hij leek het te accepteren.”

Tineke kreeg al snel zorgelijke signalen dat de ex van haar dochter zich niet kon neerleggen bij de relatiebreuk. ,,Toen Annemieke die maandag erop thuiskwam van school, vertelde ze dat hij tegen anderen niet had verteld dat het uit was tussen hen. Dat voelde helemaal verkeerd. Ik drukte haar op het hart om niet meer alleen met hem af te spreken.”

De volgende middag, drie dagen nadat zij het had uitgemaakt, kwam hij met een smoesje toch bij Annemieke langs. ,,Hij heeft haar toen met een mes koelbloedig van het leven beroofd. Dat hij haar zou vermoorden, had ik nooit verwacht. Daar denk je toch niet aan? Dat iemand daartoe in staat is”, zegt Tineke. ,,Ik voel me dagelijks schuldig dat ik haar niet heb kunnen beschermen. Daarom: meiden, praat open over relaties en accepteer geen obsessieve afhankelijkheden. En moeders, volg je moederinstinct: dat klopt altijd.”

Absurd noemt Tineke had dat volgens cijfers van het CBS in Nederland gemiddeld om de acht dagen een vrouw slachtoffer wordt van dodelijk geweld binnen de huiselijke kring.

Vorig jaar zijn in Nederland 26 vrouwen omgebracht door een (ex-)partner. ,,Dat is toch niet normaal”, zegt Tineke. ,,Het aantal ligt ook hoger dan in andere landen in Europa. Daar moet iets aangedaan worden. Ik heb niet de illusie dat alle vrouwenmoorden voorkomen kunnen worden, maar ieder gered leven is er één. Deze tentoonstelling kan zeker een steentje bijdragen. Met onze verhalen kunnen we andere meisjes en vrouwen waarschuwen.”

De vrouw uit Roden zegt dat met de expositie de maatschappij wordt gewezen op het bestaan van femicide en de verschrikkelijke gevolgen daarvan. ,,Ook wordt getracht mensen ervan bewust te maken dat er voor een moord vaak al signalen zijn dat een meisje of vrouw gevaar loopt.” Als de omgeving deze signalen herkent, kunnen ze misschien ingrijpen voor het te laat is. Verder worden hopelijk vrouwen bereikt die zich in de verhalen herkennen. Er staan op de expositie QR-codes die verwijzen naar informatie over mogelijkheden voor hulpverlening, ook voor potentiële daders.”

De expositie heeft sinds vorig najaar al op verschillende plekken in Nederland gestaan. ,,Het is indrukwekkend als je al die pilaren met verhalen en portretten van slachtoffers op een rij ziet.” Zij vindt het heftig dat het verhaal van Annemieke letterlijk op straat staat. ,,Dat vind ik spannend. Ik sta er wel 100 procent achter. Ik vind het mooi dat de gemeente Noordenveld de expositie naar Roden heeft gehaald. Het is haar thuis, het dorp waar Annemieke vanaf haar achtste is opgegroeid.”

De moeder heeft meerdere foto’s van haar dochter opgestuurd naar de samenstellers van de expositie. ,,Haar selfie is gekozen en is nu heel groot te zien. Dat raakt mij. Annemieke zou dit zeker gewild hebben. Dat voel ik zo. Het is alsof ik haar hoor zeggen: ’Doe maar mam, breng dit maar naar buiten’. Waarom? Om toch anderen te waarschuwen. Blijf kritisch kijken naar je relatie. Stap eruit en zoek hulp als je in een gevaarlijke relatie zit, hoe moeilijk het ook is.”