Overlast van ratten in steden zoals Emmen? Het ligt vooral aan onszelf, zeggen deze experts

Voedsel. Dat is de grootste trekker van ratten. En laat dat in binnensteden nou rijkelijk voorhanden zijn. Van etensresten die mensen knoeien op het terras of weggooien op straat tot voer voor de duiven en andere stadse vogels. ,,Het is niet voor niets dat het aantal meldingen over rattenoverlast vooral in stedelijke gebieden toeneemt’’, zegt Martijn Kwappenberg van verdelgingsbedrijf Anticimex, dat in 2020 de rattenplaag in Assen terugdrong.

Ratten leven graag in het riool. Kwappenberg: ,,Dat is één grote McDonald’s voor hen. In de meeste steden gaat al het water door het riool: zowel het regenwater als het water dat wij door de gootsteen spoelen en dat de vaatwasser afvoert. Etensresten te over. Dat die ratten in het riool zitten, is ook niet het probleem. Dat wordt het wel zodra ze bovengronds komen. Op een gegeven moment wordt het te druk in het riool en dan gaan ze elders op zoek naar eten. En in onze binnensteden hebben ze het goed.’’

Dat de ratten bovengronds komen, ligt volgens Hans Hoekstra van HOB Ongediertebestrijding in Gieten vaak aan slecht onderhouden rioleringen.

,,De ratten komen vanuit het diepe riool onder het huis en als daar dan een gaatje of breukje in de buis zit dan zijn ze buiten of heb je ze in huis. En daar gaan ze lekker hun gang. Veel mensen hebben dat eerst niet in de gaten, totdat het begint te stinken. Ratten zijn ook verzamelaars. Ze verzamelen voedsel voor later. En ze planten zich razendsnel voort. Een vrouwtjesrat kan iedere vier tot zes weken gedekt worden. De gemiddelde draagtijd is 23 dagen. En iedere worp is goed voor tien tot twaalf stuks!’’

Of er de laatste tijd ook daadwerkelijk meer ratten zijn, is niet te zeggen. Ze worden niet geteld. Wat wél duidelijk is, is dat het aantal meldingen van overlast is toegenomen. Dit wordt bijgehouden in de Rattenmonitor die het RIVM in 2019 in het leven riep. Hierin worden melding geregistreerd van professionele plaagdierbeheersers.

Ratten veroorzaken dus vaker hinder die ook nog eens vaker wordt gemeld. De beestjes worden als plaagdieren gezien omdat ze ziektes kunnen overbrengen en kabels kapot knagen. In Emmen zijn ze de afgelopen tijd onder meer gespot in het centrum en met name op het Raadhuisplein, waar horecagelegenheden en dierenpark Wildlands zitten.

Wethouder René van der Weide suggereerde onlangs dat de aanwezigheid van het dierenpark in Emmen misschien een rol speelt. Volgens de experts kan dit inderdaad zo zijn, maar hoeft dat niet. ,,Wij zijn ook bezig met rattenbestrijding in onder meer Maastricht, Enschede, Hengelo en Haarlem. In al deze plaatsen zit geen dierentuin’’, zegt Kwappenberg. Volgens Wildlands-woordvoerder Erik Veenstra is er in het park zelf geen overlast van ratten.

In Emmen doet Area de bestrijding van ratten. Of de reinigingsdienst hier meer ratten ziet dan elders? ,,Nee’’, zegt Anneke Nijenhuis. ,,We zijn ook bezig in Hoogeveen, bijvoorbeeld, en daar is de situatie ongeveer hetzelfde.’’

Hoe dan ook trippelen er ratten over het Raadhuisplein. Hetzelfde plein waar ook kinderen spelen. De PvdA trok daarom deze week aan de bel bij het college van burgemeester en wethouders. Op het Raadhuisplein zijn speelplekken voor kinderen en waterpartijen. Als rattenurine in het water terecht komt, ligt de ziekte van Weil op de loer voor wie zich in dat water begeeft. Of het water in Emmen vervuild is, laat de gemeente nu onderzoeken.

De kenners hebben simpele tips om de rattenoverlast terug te dringen, die er eigenlijk allemaal op neerkomen dat eten buiten het bereik van ratten moet blijven. Geen vuilniszakken op straat zetten, want die knagen ze kapot. Geen vogels voeren. Ook geen eendjes, want wat overblijft is voor de ratten.

En geen eten in de bosjes of je tuin gooien. Hoekstra ziet vooral in dit laatste doelbewuste dumpen een groeiend probleem. ,,De situatie waarin wij op dit moment leven, werkt niet mee. Als je moet betalen voor je afval en je hebt het financieel al moeilijk, dan zoek je een andere manier om van je afval af te komen.’’

Hoekstra vindt bovendien dat gemeenten sneller moeten ingrijpen als mensen bij de gemeente rattenoverlast melden. ,,Ik ben bezig op plekken waar vanuit de gemeente niets gebeurt. Maar in wezen moeten gemeenten ingrijpen als mensen rattenoverlast hebben. Zij hebben een zorgplicht. Ik denk dat het volgend jaar een nog groter probleem gaat worden, als particulieren geen bestrijdingsmiddelen meer mogen gebruiken.’’