Eddy de Jong Jong in het nieuwe Egelhuus. ,,Het jaar is nog niet voorbij, maar nu al zitten we boven de vijfhonderd binnengebrachte egels.'' Foto: Gerrit Boer
De egel heeft het zwaar. Het gaat zelfs zo slecht dat het beestje op een internationale lijst staat van diersoorten die bijna met uitsterven bedreigd worden. Bij de opvang in Hollandscheveld zien ze dit jaar erg veel verzwakte egels.
Eigenaar Eddy de Jong van ‘t Egelhuus toont trots de nieuwe blokhut waar momenteel zo’n 45 -veelal jonge- egels weer op krachten proberen te komen. Het bouwwerk vervangt de oude opvang die zo’n 35 jaar oud was en ‘kats verrot’.
Het nieuwe onderkomen in Hollandscheveld kostte een lieve duit, maar met financiële steun van onder meer de Stichting Dierenlot en een flink aantal particulieren kon het toch gebouwd worden. Een deel van de schuur bekostigde het echtpaar zelf: als nachtverblijf voor hun eigen geiten, eenden, kippen en cavia’s.
,,Het is hier net een kinderboerderij’’, lacht De Jong.
Geen kantoortijden
In het voorste gedeelte van de blokhut vangen Eddy en zijn vrouw Linda al bijna 15 jaar gewonde, verzwakte en zieke egels op. Soms brengen de dierenambulance en particulieren uit Drenthe en Overijssel meerdere exemplaren op één dag binnen. Ook ‘s avonds. Dieren hebben geen kantoortijden, is het adagium van De Jong.
Vrijwilligers, zo’n twaalf in getal, helpen bij toerbeurt met de verzorging, het voer en het schoonmaken van de hokken. ,,Op dagen dat mensen veel in de tuin aan het werk zijn, krijgen we de meeste egels. Dan stuiten ze bij het bladruimen bijvoorbeeld opeens op een nest jonge en vaak verzwakte egels die wat aan het rondscharrelen zijn.’’
Vaak zonder aanwezigheid van de moeder. ,,Die moet namelijk steeds verder op zoek om voedsel te vinden voor haar kroost’’, legt De Jong uit. Maar met die grotere afstanden nemen ook de risico’s toe. Jaarlijks worden tienduizenden egels doodgereden, door een hond gepakt, vergiftigd of raken ze uitgeput. Vooral in de herfst- en winterperiode.
Eddy de Jong Jong in het nieuwe Egelhuus. ,,Het jaar is nog niet voorbij, maar nu al zitten we boven de vijfhonderd binnengebrachte egels.'' Foto: Gerrit Boer
Meer dan vijfhonderd
De toename van binnengebrachte egels noemt De Jong ‘echt schrikbarend’. ,,Normaal vangen we hier jaarlijks zo’n tweehonderd egels op, maar vorig jaar waren dat er al vierhonderd. Het jaar 2024 is nog niet voorbij, maar nu al zitten we boven de vijfhonderd binnengebrachte beestjes. En allemaal jong, zo’n anderhalf tot twee maanden oud.’’
Vaak zijn de egels al zo verzwakt dat ze het ondanks alle goede zorg toch niet redden. Ze missen soms al een derde van hun lichaamsgewicht. ,,Ongeveer de helft gaat dood’’, weet De Jong. Vooral dit jaar is het sterftecijfer erg hoog. ,,Dat is triest, ook voor onze gemotiveerde vrijwilligers.’’
In meer dan de helft van de landen waar de West-Europese egel voorkomt, is hij in aantal afgenomen. Daarom is hij op de rode lijst van natuurbeschermingsorganisatie IUCN geclassificeerd als ‘bijna met uitsterven bedreigd’. De verstedelijking en verstening zorgen ervoor dat de egel ook bij ons minder leefruimte heeft. En meer tegels is minder egels.
Mens boosdoener
Dat de egel op die internationale lijst staat verbaast De Jong geenszins. ,,Nu pas, denk ik dan. Deze ontwikkeling is al een paar jaar gaande. De mens is de grootste boosdoener. We doen ons uiterste best om onze tuin te verstenen en de biodiversiteit te verminderen. Maar juist egels eten veel insecten.’’
De sleutel tot een betere egelstand ligt volgens De Jong in menselijke hand. ,,Ik zou zeggen: begin in je eigen tuin. Egels zorgen voor een natuurlijk evenwicht. Creëer plekken voor insecten. Egels eten niet alleen slakken, maar ook regenwormen, spinnen, kevers en zelfs jonge muizen.’’
Muizen? Opgegeten door die schattige egels?
De Jong: ,,Vergis je niet: egels zijn roofdieren. Ze zien weliswaar niet zo goed, maar hebben een scherp gehoor. Ze kunnen zelfs een worm onder de grond horen kruipen. En een nestjes jonge muizen is voor een egel een feestmaal. Dus is het erg nuttig om dit beestje in je tuin te hebben.’’
Deze jonge egel is volgens Eddy de Jong aan de beterende hand. Foto: Gerrit Boer
Robotmaaier
Hij heeft ook nog een verzoek aan mensen met een robotmaaier: laat het apparaat niet ‘s avonds of ‘s nachts over het gazon rijden. ,,Nog te veel egels sterven door dat apparaat een gruwelijke dood. Ik kan je misselijkmakende foto’s laten zien.’’
Om niet in mineur af te sluiten is er ook nog goed nieuws te melden. Zo maakte de gemeente Hoogeveen deze week bekend dat het ‘t Egelhuus jaarlijks met 1500 euro wordt ondersteund, bestemd voor dierenartskosten. ,,Mooi gebaar’’, meent De Jong. Elk jaar is de egelopvang duizenden euro’s kwijt aan medische kosten. ,,Dus die gemeentelijke bijdrage helpt zeker.’’
Volgens de gemeente past de financiële steun binnen het ‘aanvalsplan biodiversiteit’ van de gemeente, dat zich richt op het vergroenen en verbeteren van de leefomgeving. ,,Het werk van ‘t Egelhuus is belangrijk voor het behoud van onze biodiversiteit’’, stelt wethouder Mark Tuit. ,,Door samen te werken versterken we de gezondheid van onze gemeenschap en de natuur in Hoogeveen.’’
Belangrijke rol
Wanneer de binnengebrachte egels weer hersteld zijn en op gewicht, dan worden de beestjes vrijgelaten in de natuur. Dat gebeurt in april of mei. De opvang speelt daarmee een belangrijke rol in het behoud van de regionale egelpopulatie.
Egels in je tuin is leuk, maar hoe verleid je ze om daar te komen? Zorg voor een afwisseling van gras, struiken, rommelige plekken en doorkruipgaatjes in je schutting of omheining. Door de tuinen van meerdere buren op deze manier met elkaar te verbinden, ontstaat zelfs een zogenaamde egelsnelweg. Zet een schaaltje water en eventueel harde kattenbrokjes in je tuin. Belangrijk: melk is niet geschikt voor egels. Je kunt ook een egelhuisje maken of er een kopen. Daarin kunnen egels overdag schuilen, overwinteren of jongen krijgen. In de periode van oktober tot maart hebben egels een plek nodig voor hun winterslaap. Sommige egels veranderen in februari nog van nestplaats. Van maart tot september hebben de vrouwtjes egels een veilige plek nodig om hun jongen groot te brengen. En van februari tot december moeten egels zonder jongen overdag een veilige schuilplaats hebben. Meer informatie op: www.egelbescherming.nl
