Drentse lelietelers duurzaam? Dan hebben ze nog de nodige hobbels te nemen

Dat was de opvallendste boodschap tijdens de bijeenkomst van de Stichting ROL, Regionaal Onderzoek Lelieteelt in Noord- en Oost-Nederland, donderdag in Vledder. ,,Nul milieubelasting in de bollenteelt is niet langer een utopie. Die stelling durf ik wel aan’’, zei Dirk Osinga, coördinator van ROL.

In Nederland is ongeveer 5000 hectare in gebruik voor de bollenteelt, waarvan 1200 hectare in Drenthe, vooral in Westerveld. Vanwege het gebruik van chemische bestrijdings- of gewasbeschermingsmiddelen liggen de telers al langere tijd in de clinch met omwonenden en actiegroepen, zoals Meten=Weten. De gemoederen lopen daarbij hoop op. Jetta Klijnsma, de Drentse Commissaris van de Koning, heeft het voortouw genomen om de strijdende partijen weer in gesprek te krijgen.

De biologische bollenteelt moet aan strenge eisen voldoen en heeft een klein marktaandeel. ‘Gangbare’ telers willen naar eigen zeggen maar al te graag gebruik maken van de middelen van hun biologische collega’s, maar mogen dat niet. ,,Dat klinkt niet alleen raar, maar dat is het ook. Eerst moet de regelgeving worden aangepast’’, aldus de Overijsselse teler Marcel Markhorst, die meewerkt aan het Programma Duurzame Bollenteelt Drenthe.

Nog een ongemak: als Markhorst een biologische tak naast zijn gangbare teelt wil runnen, moet hij een apart bedrijf oprichten, dat strikt is gescheiden van het andere. ,,Dat vergt een enorme investering en dat lukt mij gewoon niet.’’

Ook milieuvriendelijke middelen, die worden ingezet bij de teelt van voedsel om de groei van onkruid tegen te gaan, mogen niet worden gebruikt in de bollenteelt. Ook daar moet de regelgeving voor worden aangepast. Markhorst: ,,En dus zetten wij zelf in op het verduurzamen van onze teelt. Dat mag wel.’’

Op het proefveld in Vledder probeert ROL naar eigen zeggen een balans te vinden tussen duurzaamheid en economische haalbaarheid. Zijn de uitkomsten van een onderzoek veelbelovend, dat worden de middelen of methoden op grotere schaal toegepast bij tien telers, die zijn aangesloten bij Duurzame Bollenteelt Drenthe.

Het weren van virussen, ziektes en onkruid is een absolute voorwaarde voor telers om hun bollen met winst te kunnen verkopen. Zo wordt geëxperimenteerd met het vernevelen van minerale olie. Zo wordt een laagje op de plant aangebracht dat het virus buiten moet houden.

En heel actueel: zuinig zijn met stikstofbemesting werkt in het voordeel van de teler. ,,Bladluizen zijn gek op stikstof. Met bladluis trek je ook ziektes aan’’, zegt ROL-voorzitter Hans Kok.

Het mechanisch wieden van onkruid kan alleen als het land droog is en op grote schaal handmatig wieden is te duur. Op het proefveld in Vledder is gebleken dat onkruid weren door de lelieplanten af te dekken met doeken onvoldoende effectief is. Het gebruik van milieuvriendelijke middelen uit andere sectoren is een optie, maar (nog) niet toegestaan. Wat er gebeurt als je niets doet, is ook te zien op het veld: onkruid overwoekert de lelieplanten.

Lelieteelt in kassen zou veel van de huidige problemen volgens Kok oplossen, maar is erg kostbaar. Hij verwacht veel van zogeheten druppelirrigatie: druppelsgewijs krijgen planten heel gericht een afgemeten hoeveelheid water en mest. ,,In vergelijking met beregenen levert dit een waterbesparing op van 50 procent en 30 procent minder verbruik van mineralen.’’

Dat de bemiddeling door Klijnsma geen getekende vrede heeft opgeleverd tussen de telers en Meten=Weten is ook duidelijk. ,,Meten=Weten heeft in Drenthe 60 handhavingsverzoeken ingediend. Het is lastig praten met mensen, die jou het werken onmogelijk willen maken. Het gevolg van al die handhavingsverzoeken is dat de overheid zich rot werkt en telers bang zijn. Ze kruipen in hun schulp en steken hun nek niet meer uit. De bollensector is zeker niet gebaat bij deze machtsstrijd’’, aldus Markhorst.