Drenthe krijgt een 'Wolven-CSI': een nieuw wolvenplan is in de maak. Wanneer mag een wolf worden verjaagd of gedood?

De mogelijkheid om wolven, die voor veel problemen of gevaarlijke situaties zorgen, aan te pakken, is de opvallendste verandering in het concept van het nieuwe Interprovinciaal Wolvenplan, dat in het bezit is van deze krant.

Om voor iedereen duidelijk te maken hoe om te gaan met probleemwolven, zijn richtlijnen opgesteld en is een zogeheten escalatieladder ontwikkeld. Om op de bovenste treden te komen, waardoor het dier kan worden verjaagd en in het uiterste geval zelfs afgeschoten, moet de wolf het heel bont maken.

Het ontwerpplan maakt onderscheid tussen probleemsituaties en probleemwolven. In het eerste geval kan het tij nog worden gekeerd met maatregelen, zoals het verjagen van het dier of het (nog) beter beschermen van schapen, geiten, kalveren, pony’s en andere landbouwhuisdieren. Als dat geen effect heeft of wanneer het dier een rechtstreeks gevaar is voor mensen, dan is er sprake van een probleemwolf. Dan is verwijderen van het dier uiteindelijk de enige oplossing, staat in het plan.

Een wolf die niet direct rechtsomkeert maakt bij het zien van mensen, wordt niet gezien als een probleem. Dat geldt ook voor een wolf die ‘s nachts of overdag door bebouwd gebied loopt en geen interesse heeft voor de omgeving. Wolven die geregeld stad of dorp aandoen, mensen in hun nabijheid tolereren of zelf actief mensen benaderen, zijn ook niet per definitie probleemwolven. In die gevallen moeten wolven worden verjaagd. En honden, die door de wolf kunnen worden gezien als prooi, concurrent of liefdespartner, moeten worden afgeschermd.

Ook een wolf die bij verstoring, bijvoorbeeld tijdens het eten, agressief op mensen reageert, maar niet in de aanval gaat, is volgens de escalatieladder geen probleemwolf. Dat wordt anders als het dier wél aanvalt. Dan moet de wolf worden gedood. Dat is ook het geval als een wolf meermalen mensen met aangelijnde honden benadert en agressief reageert op het huisdier.

Wanneer een wolf loslopende honden doodt, wordt dat gezien als natuurlijk gedrag. Het doden van honden op erven of in tuinen is op zichzelf ook geen reden voor afschot van de wolf, maar wordt dat wel wanneer het verjagen van de wolf of het beter beschermen van honden rond het huis geen effect heeft op het gedrag.

Bij aanvallen op vee ligt de lat aanzienlijk hoger, ook als de dieren achter een goedgekeurd wolfwerend raster lopen. Ziet de wolf toch kans binnen de rasters te komen, bijvoorbeeld door onder de stroomdraden door te graven, dan moet het raster worden verzonken in de bodem of is de inzet van kuddebeschermingshonden een optie. De eigenaar is en blijft verantwoordelijk voor de bescherming van zijn vee.

Pas als een eigenaar al het mogelijke heeft gedaan om zijn vee te beschermen en de aanvallen desondanks doorgaan, dan is er sprake van een probleemwolf en mag het dier worden gedood. Ook een wolf, die ‘dichte veestallen’ weet binnen te dringen, staat niet te boek als probleemwolf. Ook hier geldt: het is pas een probleemwolf als extra maatregelen ook niet blijken te werken.

Wolven die aanvallen uitvoeren op schapen in gescheperde kuddes of zich tegoed doen aan (kalveren en veulens van) grote grazers in de natuur kunnen niet worden aangewezen als probleemwolf.

In acute noodsituaties mag de politie een wolf doodschieten. Ook burgemeesters hebben de bevoegdheid handelend op te treden als de openbare orde in het geding is. In alle andere gevallen moet de provincie ontheffing verlenen om een probleemwolf uit te schakelen. En dat kan pas als alle stappen zijn doorlopen en gedocumenteerd, er voldoende bewijsmateriaal op tafel ligt en het advies van een wolvendeskundige is ingewonnen.

Hoe mensen en wolven met elkaar leren om te gaan, moet de komende jaren blijken. Volgens de provincies, die samen met uitvoeringsorganisatie BIJ12 de herziene versie van het wolvenplan opstelden, is het streven gericht op een ‘conflictarme samenleving’. In de ideale wereld voeden wolven zich met wilde prooidieren en laten ze vee dat achter hoge rasters met stroomdraden staat links liggen.

In Drenthe zijn aanvallen op landbouwhuisdieren momenteel nagenoeg aan de orde van de dag. Voor veel schapenhouders is de maat nu al vol, maar volgens de opstellers van het wolvenplan ontbreekt het nog aan ‘harde bewijzen’ dat wolven ook schapen aanvallen die worden beschermd door goedgekeurde en correct geplaatste wolfwerende rasters.

Het hebben van goedgekeurde rasters is in aangewezen wolvengebieden, zoals de hele provincie Drenthe, op termijn een factor van belang bij het krijgen van een schadevergoeding. Nu al moet een aanval op veen binnen 24 uur worden gemeld, omdat anders geen goed DNA-onderzoek naar de dader(s) kan worden uitgevoerd. Wie zijn dieren straks niet beschermt met de voorgeschreven rasters, loopt de kans een eigen risico te moeten betalen. Nu worden dodelijke aanvallen op landbouwhuisdieren nog volledig vergoed, mits de wolf daadwerkelijk de boosdoener is.

Het Interprovinciale Wolvenplan 2022 is de opvolger van het eerste wolvenplan uit 2019. Het is nog een concept en wordt naar verwachting eind dit jaar of begin volgend jaar definitief vastgesteld. Omdat wolven niets hebben met landsgrenzen, is het streven erop gericht tot een internationaal wolvenmanagementplan te komen.

Inzet

In het nieuwe wolvenplan is een voorstel opgenomen om in Drenthe een proef te houden met een zogeheten Team Monitoring Wolvenschade. Dit team moet in kaart brengen waar en op welke schaal in Drenthe aanvallen plaats vinden op schapen en andere landbouwhuisdieren die achter goedgekeurde en correct geplaatste wolfwerende rasters worden gehouden.

Na een melding zullen onderzoekers de toedracht van de aanval in kaart brengen. Ook zullen bij schapenweiden in gebieden, waar de kans op een aanval het grootst is, camera’s worden geplaatst.

Het doel is inzicht te krijgen in de effectiviteit van preventieve maatregelen. Ook kunnen er adviezen uit voortkomen voor de nadere invulling van de escalatieladder.

Er is gekozen voor Drenthe vanwege de vele natuurgebieden met daartussen weilanden, waarin landbouwhuisdieren worden gehouden.