Richard Groenendijk stralend middelpunt van hartverwarmend ‘Hairspray’ | ★★★★★

De kracht van de musical Hairspray zit in het contrast tussen de vorm en de essentie van de inhoud. Decor, kleding en de toon van de aanstekelijke uptempo liedjes zijn bijna cartoonesk: de kleuren zijn fel, de kapsels van vooral de vrouwen zijn larger than life.

Locaties zijn herkenbaar door één enorm object: het washok van corpulente huisvrouw Edna Turnblad bestaat uit een gigantische wasmachine, de tv-studio van Corny Collins uit een gigantische glimmende bordkartonnen versie van de ster. Ook in het spel lijkt aangename overdrijving de belangrijke regieaanwijzing te zijn geweest. En die aanpak wérkt: vanaf het eerste nummer wordt het publiek meegesleurd in de energieke, vrolijke wereld die het team van producent De Graaf & Cornelissen heeft gecreëerd.

Onder de theatrale suikerspin gloort evenwel een boodschap die in de jaren 60 (waarin het verhaal zich afspeelt) minstens zo urgent was als in de wereld van nu, waarin conservatieve krachten, uitsluiting en polarisatie domineren. Net als in de ingeslapen industriestad Baltimore van toen is ‘jezelf kunnen zijn’ ook tegenwoordig geen vanzelfsprekendheid meer. Paradijsvogels en minderheden moeten strijden voor hun rechten – net als de montere maar mollige Tracy Turnblad (sterke eerste hoofdrol voor de jonge Tamar Floor) en haar zwarte vrienden in Hairspray.

Tracy heeft maar één droom: deelnemen aan een populaire tv-dansshow en het hart veroveren van de hunk Link Larkin. Deze simpele behoefte wordt door de andere meisjes in het programma met hoongelach ontvangen: waarom zou de knapste jongen van de stad in vredesnaam verliefd worden op een misschien iets te dik meisje?

Al vanaf de oerversie is de rol van Edna Turnblad het stralende middelpunt van de voorstelling. John Waters, die de oorspronkelijke film schreef en regisseerde, besloot dat de rol door een man in een dikmaakpak wordt gespeeld. Een reden gaf hij nooit, al biedt het acteurs – vaak komieken – alle ruimte de flamboyante vrouw volledig naar hun hand te zetten.

Cabaretier Richard Groenendijk was 15 jaar geleden de alternate van Arjan Ederveen. Nu is hij met zijn vette Rotterdamse tongval de onbetwiste ster van de voorstelling. De komiek overtuigt net zo hard met vrolijk-schalkse scheldpartijen waarbij hij ‘de vierde wand’ doorbreekt, als tijdens de korte, ontroerende terzijdes met zijn opstandige dochter.

Het knapste is dat Groenendijk, die meestal als solo-artiest op het podium staat, nergens doorschiet in zijn aanpak. Hij voelt perfect aan wanneer Edna zich even moet terugtrekken om andere castleden hun schittermomentje te gunnen. Vrijwel elk liedje (met scherpe, soepele Nederlandse vertalingen van Allard Blom) vormt zijn eigen hoogtepuntje.

Barry Beijer geeft met sterke timing en zichtbaar plezier zijn eigen kleur aan schlemielig-puberale echtgenoot Wilbur Turnblad, Rein van Duivenboden grijpt als gelikte hunk zijn moment in het aanstekelijke Zonder jou en Lorenzo Kolf pakt de zaal volledig in als de opstandige danser Seaweed.

In muzikaal opzicht steelt Nurlaila Karim de show als lokale dj Motormouth Maybelle die Tracy en de zwarte kids leert dat er nooit dingen veranderen als je na één tegenslag al opgeeft. Zij kreeg tijdens de première met recht een staande ovatie voor haar beklemmende protestgospel Ik weet waar ik was.