Voor het 32ste jaar – „langer dan ‘Soldaat van Oranje’ loopt” – betreedt Paul Haenen (78) het podium van het inmiddels voormalig Betty Asfalt Complex in Amsterdam met zijn vrolijke wintervoorstelling om mensen zonder kerstgevoel door de donkere maanden te helpen. Dat gaat gepaard met een gevoel van weemoed. „Je komt nu toch op een punt dat je je realiseert dat je niet oneindig kunt doorgaan.”
Op het witte uithangbord van het theatercafé in Amsterdam prijken de woorden De Richel in zwarte tape. 35 jaar vormden de interviewer/cabaretier en zijn partner Dammie van Geest (79) hier de theaterdirectie.
Nu heeft een groep van zes creatievelingen – De Theatertroep – het overgenomen. Haenen is er nog altijd kind aan huis. „We hebben zelfs de sleutel nog”, vertelt hij, terwijl hij plaatsneemt vlakbij de gemoedelijke bar.
„Ja, natuurlijk was het een lastige beslissing om deze plek na zo’n tijd van de hand te doen”, geeft Haenen toe. „Maar de laatste jaren kregen we het financieel niet meer rond. Dan stonden we weer tienduizenden euro’s in het rood. Ik heb er wakker van gelegen. Nu hebben we de lusten en niet meer de lasten. We staan hier in december en januari met Margreet Dolman geeft warmte en Dominee Gremdaat wijst de weg, en als we volgend jaar gaan toeren met onze nieuwe voorstelling Optimisme kun je leren, eindigen we hier ook weer.”
De stress die is weggevallen maakt ruimte voor een gevoel van verheuging bij de theatermaker. „Volgend jaar bestaat zowel Sesamstraat (Haenen is de stem van Bert en Grover, red.) als Margreet Dolman (zijn alter ego, red.) 50 jaar, daaraan willen we bijzondere festiviteiten verbinden.”
„Waarschijnlijk vieren we dit jubileum in Carré, want de Ziggo Dome is misschien net wat overdreven”, zegt Haenen met een twinkeling in zijn ogen. „Bij leven en welzijn uiteraard.”
In een inrichting beland
Haenen bedacht Dolman destijds als een soort uitweg. „Zonder mijn dagboeken, de journalistiek en Margreet Dolman was ik waarschijnlijk in een inrichting terechtgekomen”, constateert Haenen lachend.
„Het karakter hielp mij gevoelens te uiten. Als ik heel eenzaam was, zorgde ik dat Dolman nog eenzamer was en nog dieper in de put zat. Zodat ik kon denken dat het met mij wel meeviel. Het was zelfhelend, want zo kwam ik depressieve periodes door. Eigenlijk was Dolman mijn redding.”
Haenen leeft zo gezond mogelijk om in het jubileumjaar nog in de huid van dit voor hem zo belangrijke alter ego te kunnen kruipen.
„7 jaar geleden belandde ik in het ziekenhuis met hartproblemen. Sinds ik de juiste medicatie heb, heb ik veel meer energie en zin in het leven. Daarbij ben ik gestopt met roken, neem ik zelden nog een wijntje en wandelen Dammie en ik dagelijks. We voelen ons gelukkig en fit. Dammie wordt in januari 80 en is onlangs gestart met gitaarles. Ook dat gaan we delen in het theater.”
Paul Haenen als zijn alter ego Margreet Dolman, hier in een jurk van Viktor&Rolf. Foto: Betty Asfalt
Even zuchten helpt
Met zowel het op YouTube uitgezonden Troost TV, de podcast Thuis bij Margreet Dolman als de theatervoorstellingen wil Haenen wederom troost en hoop verspreiden.
„Veel mensen hebben een jaar achter de rug met persoonlijk leed of nemen de zorgen van de wereld op hun schouders. Dan helpt het om samen met dominee Gremdaat even te zuchten: hèhè, dit hebben we ook weer gehad. En dan niet zo’n moedeloze zucht, maar eentje als ontluchting. De theaterzaal vult zich dan met een warme deken van saamhorigheid.”
„Het is ook niet niks wat we om onze oren geslingerd krijgen”, vindt Haenen. „Kijk wat het nieuws ons aan ellende voorschotelt. Hoe vaak hebben we dit jaar niet beelden gezien van modderstromen en wegdrijvende auto’s? En het beeld van een vrouw die haar keuken probeert leeg te scheppen. We krijgen iedere keer dezelfde soort filmpjes te zien. Dat trekken we ons aan. Net als de politiek. Als Dominee Gremdaat heb ik al voorspeld dat het kabinet gaat vallen. Juist in dit soort tijden zijn hoop en relativering belangrijk.”
Nu het nog kan
Haenen verloor zelf afgelopen maart zijn broer Tom, voormalig zanger bij de Nederlandse opera. „Hij had wel al hartproblemen, en ik weet nog dat ik bang was dat hij de reis naar de Canarische Eilanden niet zou redden. Daar woonde hij de helft van het jaar. Net voor hij terug naar Nederland zou komen stopte zijn hart.”
Hij neemt een korte pauze en zegt dan: „Morgen ga ik met mijn andere broer Rob, die 86 is, lunchen en herinneringen ophalen aan onze jeugd, nu het nog kan. Want we zijn nog maar met zijn tweeën over. Weer zo’n besef van eindigheid. Met die wetenschap genieten we nu ook meer. Waar we vroeger dachten, ’nog zoveel voorstellingen te gaan’, denken we nu: We mogen gelukkig nog. Optimisme kun je leren spelen we begin 2025 zo’n twintig keer in het land. Het seizoen erna worden het er hopelijk nog meer.”
Paul Haenen speelt tot en met 18 januari 2025 vrijwel dagelijks in Theater De Richel (voorheen Betty Asfalt Complex) in Amsterdam. Vanaf maart trekt hij met Optimisme kun je leren langs Nederlandse theaters, hij komt onder meer op 29 maart naar Hoogeveen en speelt op 9 mei in Franeker.
