Jan Jaap van der Wal sterk terug in Leeuwarden: in de kern zijn we allemaal struikelende sukkels | recensie ★★★★☆

De Vlaamse Leeuwarder is ‘back in town’. In een lange monoloog zonder een erg dikke, rode draad weet hij schijnbaar moeiteloos de aandacht vast te houden met humor, verbazing, zelfspot, speelsheid en af en toe een beetje reflectie. Hoe hij van het een in het ander rolt is nauwelijks na te gaan.

Met groot gemak pendelt hij heen en weer tussen zijn ervaringen in Nederland en Vlaanderen. Het is alsof je naast een kroegtijger staat, die zo relaxed en zo vermakelijk staat te ouwehoeren – op toch niets anders dan Jupiler 0.0 – terwijl de hele kroeg welwillend aan zijn hazenlip hangt. Lachsalvo’s wisselen af met staccato stuiterend gehinnik, af en toe onderbroken door een wat langer verhaal met wat meer impact en een fraaie pointe.

Van der Wal woont nu al een jaar of 10 in Antwerpen en treedt veel op in Vlaanderen en op de Belgische tv. Die ervaring vormt het uitgangspunt om ons Nederlanders een spiegel voor te houden door een Vlaamse bril. Maar ook andersom.

Hij kan zich ergeren en soms zelfs schamen voor hoe wij Nederlanders ons gedragen – lallende, Hollandse bierfietsers in Antwerpen is zo’n dieptepunt; ‘kijk’, zegt hij tegen zijn zoontje ‘dit zijn nou slechte mensen’ – maar Van der Wal wordt toch nergens moralistisch. Daarvoor is hij te relativerend, heeft hij te veel mededogen en vooral te veel zelfspot.

Hij is een cabaretier die ons gedrag, of dat van bepaalde politici, of ons maatschappelijk falen graag aan de kaak stelt of op de hak neemt, maar niet een die wat hem niet bevalt genadeloos neersabelt. De wat hardere grappen zijn vooral bedoeld om je even op het verkeerde been te zetten, maar in de kern, zegt hij, zijn we allemaal struikelende sukkels.

Heeft Vlaanderen hem milder gemaakt? Versterkt heeft het die kant van hem in ieder geval. De Vlamingen missen de hardheid – vaak ook letterlijk – die in Nederland ook steeds stompzinniger is geworden, zeker bij bepaalde ministers in dit kabinet. In plaats van je daar weer keihard over op te winden kun je het ook, op zijn Vlaams, laten ‘passeren’. Zo laat hij Thierry Baudet met zijn bizarre complottheorieën oreren voor een Tweede Kamer met 150 Vlamingen, die vervolgens tegen het plafond mompelen: ‘Ah ja. Ja, ja. Zou kunnen’.

Hij mag hier wel weer eens vaker komen, die Vlaming.