Festival Hullabaloo in Groningen. Foto: Andy Zuidema
‘Knaldrang’, was de veelgehoorde term na de coronapandemie. Festivalorganisatoren én bezoekers stonden te popelen om weer van start te gaan. Drie jaar later zien festivals kosten en risico’s toenemen, terwijl bezoekersaantallen afnemen en personeel schaars is. Hoe houden de Groningse festivals het hoofd boven water?
‘Helaas geen Secret Forest Festival dit jaar!’ plaatste de organisatie van het evenement in Stadskanaal in april op Facebook. Ondanks een petitie en veel gesprekken met de gemeente moest de organisatie de editie van dit jaar schrappen, omdat het festival niet meer kan plaatsvinden in de bossen van het Pagedal, waar het sinds 2013 gehouden werd.
Volgens de gemeente Stadskanaal heeft het festival een negatieve impact op de leefomgeving en de natuur in het recreatiegebied. Door te lange onzekerheid over een nieuwe locatie is het volgens de organisatoren niet meer mogelijk een goede line up te boeken.
Festivals hebben het moeilijk. De kosten en risico’s nemen toe, terwijl bezoekersaantallen afnemen en materiaal schaars is. Eisen voor veiligheid, omgeving en natuur worden strenger en het is niet voor alle festivals een gegeven dat ze elk jaar weer op dezelfde locatie kunnen plaatsvinden.
De hoge kosten zijn het grootste struikelpunt, blijkt uit een rondgang langs de Groningse festivals. ,,Kosten voor artiesten, personeel, opbouw, techniek. Alles is duurder geworden”, zegt Pascal Rakers, eigenaar van KopjeK, dat onder meer het KopjeK Festival in de Graanrepubliek organiseert. ,,Waar een beveiliger voorheen bijvoorbeeld 30 euro per uur kostte, is dat nu zeker 40 euro per uur.”
Bovendien is personeel schaars. ,,In de coronaperiode hebben veel mensen een andere baan gezocht. De banen liggen voor hen nu voor het oprapen.”
‘Bezoekers kunnen hun geld maar één keer uitgeven’
Bezoekers houden ondertussen juist de hand op de knip, ziet festivalonderzoeker Martijn Mulder van Hogeschool Rotterdam. ,,Als je een ticket van 50 euro verhoogt naar 55 zal dat misschien niet zoveel invloed hebben op de verkoop, maar als je er 65 euro van maakt waarschijnlijk wel. Bezoekers kunnen hun geld maar één keer uitgeven. Op een gegeven moment haken mensen af.”
Ze wachten bovendien ook langer met het kopen van een ticket. ,,Waardoor dat komt is lastig te zeggen. Het zou kunnen komen door het grote aanbod aan festivals. Jongeren denken misschien: ik wacht nog wel even. Met websites als Ticketswap kan dat vaak ook prima.”
Maar dat maakt het voor organisatoren onzeker. ,,Soms wordt een festival op het laatste moment nog afgeblazen.”
Naast financiën is ook een vaste locatie niet altijd een gegeven. Over de provinciegrens heeft de organisatie van FestiValderAa in Schipborg vorig jaar een nieuwe locatie moeten zoeken nadat de natuurvergunning van het festivalterrein aan de Ruiterweg was verlopen en niet opnieuw werd vergund.
Voor Paradigm geldt dat het huidige contract voor de locatie op het Suikerterrein in 2030 afloopt. Daarna moet het festival verhuizen in verband met de aanleg van woonwijk De Suikerzijde.
‘Het gebeurt vaker dat een festival moet worden stilgelegd vanwege extreem weer’
Openluchtfestivals merken daarnaast ook gevolgen van klimaatverandering, zegt Peter Sikkema van Spot Groningen, die dit jaar een reeks concerten in het Stadspark organiseert, waaronder Neil Young en Acda & de Munnik. ,,Het gebeurt vaker dat een festival moet worden stilgelegd vanwege extreem weer. Dat is de afgelopen jaren twee keer gebeurd bij het Bevrijdingsfestival in Groningen, maar het gebeurde bijvoorbeeld ook bij Pinkpop. En bij Bospop in Weert werd in 2023 de hele laatste dag afgelast vanwege het weer.”
Dat alleen al is volgens hem een enorm risico. ,,En dat kan je opvangen met een goede verzekering, maar de premies worden ook hoger doordat de risico’s groter zijn geworden.”
De opbouw van de podia voor Stadspark Live in de snikhete zon. Foto: Geert Job Sevink
‘Er zullen meer festivals omvallen’
Al die onzekerheden bij elkaar zijn niet voor elk festival op te vangen. Landelijk zijn er al tientallen festivals omgevallen, ziet Mulder. ,,Er zullen meer volgen. En dat is misschien ook logisch. Het aanbod is de afgelopen vijftien jaar zo gegroeid dat het niet gek is dat er ook festivals omvallen.”
Naast het Secret Forest Festival moet Groningen het dit jaar ook doen zonder het festivalweekend van Grasnapolsky in Scheemda. Afgelopen november liet de organisatie weten dat het weekend in maart niet door zou gaan. Het festival heeft het financieel lastig en liet weten dit jaar over te slaan om zich te kunnen richten op het vinden van een manier waarop Grasnapolsky lang kan blijven bestaan.
Anderhalf jaar geleden kondigde de organisatie van Stadspark Live aan na drie edities te stoppen. ,,We wisten met de gekozen opzet het publiek onvoldoende te vinden”, zegt Peter Sikkema van Spot Groningen.
Maar ook de festivals die het hoofd nog wel boven water kunnen houden, leveren iets in. ,,Het is lastig om cijfers te noemen, maar onze marges zijn in de afgelopen jaren met tientallen procenten gedaald”, zegt Mitchel Bovenlander, die met 4PM Entertainment onder meer Hullabaloo, Kingsland en Helden van Oranje organiseert.
‘We kunnen geen eerlijk vergoeding betalen’
Artiesten, staf en vrijwilligers van Festival Hongerige Wolf in het gelijknamige gehucht krijgen een minder hoge vergoeding dan ze eigenlijk zouden moeten krijgen. ,,Dat willen we wel heel graag, maar het lukt ons nog niet om ze een eerlijk vergoeding te betalen”, zegt voorzitter Johan Niebuur.
Onder meer met subsidies vanuit de gemeente en de provincie Groningen, en met culturele fondsen, houdt het festival het hoofd boven water. Bovendien stijgt het aantal bezoekers. Maar Niebuur sluit niet uit dat het festival in de toekomst meer fondsen moet werven om de kosten te kunnen dekken.
Omdat je maar beperkt op artiesten kan bezuinigen – je hebt een aantal grote namen nodig om kaarten te verkopen – besparen Groningse festivals op de randzaken als aankleding. ,,Een festivaltent is net als een auto”, zegt Bovenlander. ,,Ze zijn er in allerlei vormen en kleuren, maar uiteindelijk hebben ze dezelfde functie. Met zulke dingen proberen we efficiënt te kiezen. We gaan niet per se voor de goedkoopste, maar ook zeker niet voor de duurste.”
Summerstage, een reeks concerten die Spot begin juli in het Stadspark organiseert, is ingericht op het delen van infrastructuur. Sikkema: ,,Wij zetten de infrastructuur neer en laten die voor meerdere concerten staan. Dat scheelt uiteindelijk in kosten, en dat maakt het ook voor grote namen als Neil Young aantrekkelijk om naar het Noorden te komen.”
Minder afterparty’s bij Paradigm
Paradigm steekt dit jaar een aantal evenementen kleiner in om de kosten te drukken. Ook zijn er een aantal afterparty’s van het programma gehaald. Eigenaar Piter Terpstra: ,,Daardoor is er minder personeel nodig, waardoor we alles met onze eigen mensen kunnen doen. Dat geeft lucht in de begroting en zorgt ervoor dat we de tickets scherp kunnen blijven prijzen.”
Festivalorganisaties die door het jaar heen meerdere evenementen hebben, zoals KopjeK, kunnen bovendien hun risico spreiden. ,,Sommige evenementen, zoals met Koningsdag, zijn altijd succesvol”, zegt Rakers. ,,Dan maakt het iets minder uit als een ander evenement minder oplevert.
Hij noemt het feest in de Stationshal, dat KopjeK in juli organiseert. ,,Waarschijnlijk gaan we daar niet op verdienen, ik sluit niet uit dat we zelfs verlies gaan draaien. Maar dat hebben we ervoor over, omdat het ontzettend tof en leuk is. Doordat we ook veel succesvolle evenementen draaien, kunnen we ons dat veroorloven.”
Geen van de festivals ziet de stijgende kosten en risico’s nog als reden om de handdoek in de ring te gooien. Bovenlander: ,,De mensen in deze branche hebben heel veel passie voor het vak. Uiteindelijk is een blije bezoeker het meest waard. Daar doen we het voor.”
Zomerfestival Hongerige Wolf Foto Archief DVHN: Corné Sparidaens
