Normaal in Ruinerwold, 1984. Foto: Albert Brunsting
Normaal bestaat 50 jaar. De boerenrockband was befaamd om zijn Veldtocht, de jaarlijkse rondgang langs feesttenten in het hele land. In zijn boek Feesten als Wilde Beesten vertelt Dolf Ruesink bijzondere verhalen over høkers en anhangers. Daarin ook ruime aandacht voor Siddeburen en Ruinerwold. Wat maakte Normaal los in beide dorpen? Een terugblik met ooggetuigen.
‘Van Heerejezusveen tot Stampersgat, Normaal spølt alle zalen plat.’ De slogan van de Achterhoekse band onder leiding van Bennie Jolink spreekt vier decennia lang boekdelen: overal waar op het platteland feest wordt gevierd, komt Normaal. Met in hun kielzog de fans, de ‘anhangers’; inclusief trekker, aanhanger, balen stro en bier, heel veel bier.
Normaal is kind aan huis in Drenthe. Uitgezonderd Gelderland en Overijssel treedt de groep in die provincie het vaakst op: 320 maal, waarvan 17 keer tussen 1980 en 1996 in de grote zaal van dorpshuis Buddingehof in Ruinerwold en één keer in zaal Klok. Het dorp onder de rook van Meppel was er vroeg bij: al in 1977 waren er plannen voor een optreden. Maar dat ging niet door, waarover later meer.
Potje van duizend gulden
In de provincie Groningen speelt de band tussen 1974 en 2015 137 maal, waarvan 29 keer in Siddeburen. Niet gek voor een dorp met 3300 inwoners. De eerste keer is in 1987.
,,Kijk”, zegt Kris de Haan (58) bij de achterdeur van jeugdhonk De Schans, ,,op alles wat hier asfalt is, stond tent.” Samen met Gerard de Vries (51) en Peter Bontsema (63) loopt hij de grote, kale parkeerplaats op. De plek waar duizenden fans Normaal zagen spelen in een bloedhete tent.
,,In 1986 draaide De Schans als jeugdhonk goed en klopte de culturele commissie van de gemeente bij ons aan. Die had nog een potje van 1000 gulden over en daar moest op het gebied van popmuziek wat mee gebeuren. We hebben dat jaar bij de ijsbaan een klein festival gehouden, met onder meer Het Goede Doel. Dat smaakte naar meer en we wilden het vervolg organiseren tijdens de licht- en klankweek, eind september begin oktober. Met een schoolreünie, een sportbeurs en een miniplaybackshow om wat meer volk te trekken. Zo ontstond Schanspop.”
Bontsema was een grote Normaal-fan en stelde voor om de band te boeken. ,,We zochten contact met het management. De datum, 3 oktober, was nog vrij. Vanwege het weer in die periode van het jaar besloten we een grote tent neer te zetten. De voorverkoop ging dermate hard dat we daags voor het optreden de tent met bijna 10 meter hebben verlengd. In totaal zo’n 1200 bezoekers. Uiteindelijk stonden er jarenlang zo’n 4000 mensen in.”
Gerard de Vries, Kris de Haan en Peter Bontsema (v.l.n.r.) haalden Normaal 29 keer naar Siddeburen. 'Na afloop stond hier een grote pan soep klaar voor Normaal. Zaten ze hier gezamenlijk aan tafel.' Foto: Duncan Wijting
‘Bennie kwam vaak ’s middags al jagen’
De organisatie van Schanspop, toen nog met wijlen Eisse Doornbos en De Haans vader Harm in de gelederen, had gelijk een goede klik met Normaal en de crew. Bontsema: ,,Dat ging gewoon spontaan. We deden niet moeilijk over een colaatje en een broodje. Dat vonden ze prettig. Eén keer hadden ze batterijen nodig. Die haalden we dan gelijk hier in het dorp. In de pauze kregen ze hun gage en werd traditioneel de datum voor volgend jaar bepaald. En na afloop, als ze uit die dampende, hossende massa kwamen, stond er een grote pan soep voor ze klaar. Zaten ze hier gezamenlijk aan tafel. Ja, het was allemaal wel vertrouwd voor ze.”
Normaal in Denemarken: 'Het bier vloog door de lucht'
Aangezien ze tijdens de concerten van Normaal in Siddeburen druk aan het werk waren, zagen Kris de Haan, Gerard de Vries en Peter Bontsema niet veel van de optredens in hun eigen dorp. Daarvoor gingen ze naar andere plekken op de wereld. Gerard: ,,Appingedam, Lageland. In Norg en Veendam hebben we nog achter de bar gestaan. Maar de allermooiste zagen we in 2005 in Denemarken, waar een stel woonachtige Nederlandse boeren Normaal hadden geboekt in een sporthal in Holstedt. Stonden we onderweg in de file bij Hamburg. Net als Normaal, zo bleek later. Ze zaten lekker aan het bier en Bennie kwam nogal gezellig aan, haha. Ze dachten dat in Denemarken niet met bier werd gegooid. Nou, na twee akkoorden vloog het bier door de lucht. Allemaal Nederlandse boeren in de zaal. Hele mengpaneel nat, want de roadies hadden geen beschermingskap meegenomen.”
Bontsema: ,,Vaak kwam Bennie ’s middags hier al om met vrienden te gaan jagen. Hij kende in Noordbroek een boer uit de Achterhoek. Eén keer reed hij die oude Daf vol instrumenten van de band naar Siddeburen. Kreeg ie onderweg een klapband en ontstond er een lange file. Toen hij hier eindelijk aankwam, kregen wij het verhaal in geuren en kleuren onder het genot van een paar biertjes te horen. Had-ie grote schik van. Bennie had zelfs een tijdje een vriendin in Siddeburen die op de gastenlijst stond. Altijd dikke verhalen, joh. Maar hij kon ook humeurig zijn. ‘Het moet zo en niet anders’.”
‘Bij Normaal voelde je dat er wat speciaals ging gebeuren’
Had Normaal eind jaren 80 Siddeburen veroverd, een kleine 90 kilometer verderop gebeurde dat al tien jaar eerder. In dorpshuis Buddingehof in hartje Ruinerwold. Alleen al de gedachte aan die eerste keer tovert een brede glimlach op het gezicht van Albert Brunsting (69). Samen met Henk Westerbeek (70), uitbater van het plaatselijke café De Kastelein, boekt hij de groep voor een optreden op donderdag 24 januari 1980. Onder de vlag van Stichting Pop Promotie, die is voortgekomen uit de jeugdsoos Pimpernel en de bijbehorende discotheek PEE. ,,Er was niets in ons dorp, dus je ging wat organiseren”, vertelt Brunsting. ,,Na verloop van tijd wordt een ‘bandje boeken’ bijna routine, maar bij Normaal voelde je wel aan dat er wat speciaals stond te gebeuren.”
Hoe ontdekten ze Normaal eigenlijk? Brunsting: ‘Ik had in 1976 al hun eerste single Hels As ’n Jagdhond gekocht. Zingen in dialect sprak mij aan. Net als Bennie Jolink zat ik midden jaren 70 op de kunstacademie. Hij in Amsterdam en ik in Breda, waar ik als ‘boertje uit Drenthe’ werd gezien. Met die kloof tussen stad en platteland had Bennie een nichemarkt ontdekt en die zag ik ook. Ik kon mij met hem identificeren. Nu overigens niet meer, hoor.”
Henk Westerbeek, Albert Brunsting en Ronald Buld (v.l.n.r.) bij de achterdeuren van dorpshuis Buddingehof in Ruinerwold. Hier laadde Normaal hun apparatuur in 1980 voor het eerst naar binnen. Foto: Gerrit Boer
Rellen in Steenwijk
Vlak nadat Normaal in mei 1977 doorbreekt met Oerend Hard − ,,die draaiden we met de discotheek wel drie keer per avond” − besluiten Brunsting en Westerbeek de band te boeken. Het concert in de Buddingehof moet plaatsvinden op zondagmiddag 8 januari 1978. Maar begin december breken er bij een Normaal-optreden in Steenwijk rellen uit en geeft burgemeester Van der Steur van Ruinerwold − nog geen twee weken voor het concert − geen vergunning.
,,Ach, de gemeente baseerde dat besluit op een opgeblazen bericht in de krant. Zoveel is er niet gebeurd, en al helemaal niet in de zaal”, zucht Brunsting. ,,We zijn nog op het gemeentehuis geweest. Die wethouder in kwestie snapte niet waarom wij per se Normaal wilden. Hij had totaal geen verstand van muziek. Opeens vroeg hij ‘waarom boeken jullie ABBA niet?’ Dan zakt je broek wel af.”
Uiteindelijk komt Normaal in 1980 wel naar Ruinerwold. ,,We kregen een vergunning voor maximaal achthonderd mensen in de zaal, maar we verkochten wel duizend kaarten in de voorverkoop. En ook bij dat aantal bleef het niet, mag ik nu wel zeggen.”
‘Roadie stond met een tellertje bij de ingang’
En hoeveel kostte de band in dat jaar? Westerbeek herinnert zich een bedrag van 750 gulden. Brunsting denkt aan 1500 gulden. Zeker is dat de gage van de band in de daaropvolgende jaren snel opliep. Brunsting: ,,We deden zaken met manager Mick Froeling. Die was heel slim en lette heel goed op het geld. Hun gage was gebaseerd op duizend bezoekers, maar ze wisten heel goed dat er op de avond zelf aan de deur ook nog wat extra kaartjes werden verkocht, dus stond er bij de ingang een roadie van Normaal met een tellertje te ‘klikken’ hoeveel mensen er binnenkwamen. Afrekenen deden we in de pauze. Wat we overhielden ging na afloop mee naar huis. Een grote plastic zak met kleingeld. Kan je je nu niet meer voorstellen.”
Ruim 40 jaar later lopen ze opnieuw de grote zaal binnen. Brunsting herinnert het zich nog als de dag van gisteren. ,,Het was daar bloedheet. Het zweet droop langs de muren, en dan overdrijf ik niet. Voller kon het niet. Als je al een paar meter verder kwam, dan werd je T-shirt gelijk van je lijf gerukt.” Henk: ,,In die beginjaren hadden we geen munten, maar consumptiebonnen. Je kan je voorstellen dat de combinatie van bier en papieren bonnen niet goed gaat. Alles plakte aan elkaar vast. Dus met afrekenen was dat wel een drama.”
Ondertussen rolt Westerbeek de bewaarde concertposters uit. ,,We gingen die zelf ’s avonds laat opplakken in de omgeving. Werden we een keer gearresteerd in Hoogeveen en moesten we alles inleveren. Posters, lijm, kwasten. Zaten we een paar uur op het politiebureau. Vroeger was dat gezellig.”
‘Intocht was een soort defilé’
In 1989 nam Normaal in Siddeburen een livealbum op en in 2000 werden filmopnames gemaakt voor een documentaire over Bennie Jolink. De Haan: ,,Die speech van hem, over boeren in de 21ste eeuw, dat was wel een kippenvelmoment. Bennie was helemaal in zijn element en je ziet daar heel goed de band van Normaal met Siddeburen. Al na een paar jaar stond ons dorp bekend als: ‘als je naar Normaal gaat, dan moet je daar een keer geweest zijn.’ De intocht van fans was een soort defilé. Komend vanuit Friesland, Drenthe en ook de Achterhoek op de trekker, met caravan of tent, soms zelfs een café op wielen. Ze vonden in het dorp altijd wel plek om te overnachten. Bij mensen in de tuin of op het erf, waar ze stroom van kregen in ruil voor een kistje bier. Een gigantische wisselwerking. En er werd veel stro gestrooid. Sommige auto’s, ook politieauto’s, zaten er volledig onder.”
De dag na het optreden maakten tientallen vrijwilligers het hele dorp strovrij. De Haan: ,,Dat deed de harde kern van jongens van de voetbalvereniging. Lagen ze na het optreden ’s nachts om vijf uur in bed, om half tien ’s ochtends begonnen ze met de schoonmaak. Wie te laat kwam, begon met een berucht bierontbijt. Tijdens het opruimen kregen ze wat te drinken van dorpsbewoners, dus aan het einde van de rit zag je sommigen hier niet meer terug, omdat ze helemaal kachel waren. Maar het was wel doorpakken, keihard werken!”
Vanwege ongelukken elders in het land mochten trekkers in 2014 en 2015 niet meer mee. De Vries: ,,Dat was zo jammer, ook voor de mensen hier in het dorp langs de kant. Alles werd hermetisch afgesloten, inclusief commandoposten voor de Mobiele Eenheid. De burgemeester was bang dat er toch trekkers zouden komen, maar dat gebeurde niet. Sowieso is er in al die jaren nooit iets gebeurd. Wij hadden met de gemeente afgesproken dat wij de baas in de tent waren en alles daarbuiten in overleg met de politie ging.”
‘In de bosjes lagen plastic zakken vol schone kleren’
Sociaal werker en voormalig streektaalambassadeur Ronald Buld is nu beheerder van Buddingehof in Ruinerwold. Scoorde hij in 1998 als zanger van Titt’n een hit met Ben Je Geil Of Wil Je ’n Koekje?, eind jaren 80 stond hij met vriendjes de vrachtwagen van Normaal op te wachten. ,,Rond drie uur ’s middags zag ik hoe alle apparatuur werd uitgeladen. Magisch vond ik het. In de bosjes rondom de Buddingehof zag ik allemaal plastic tasjes met schone kleren liggen. Na het concert stonden die gasten zich allemaal op straat om te kleden.”
Geruchten over aanhangers met kratten bier de zaal in Ruinerwold mee naar binnen gingen, kunnen volgens Albert Brunsting naar het rijk der fabelen worden verwezen. ,,Maar bier werd wel nog in glazen geschonken. De concerten van Normaal waren de laatste hier waarbij dat gebeurde.” Op een gegeven moment wordt er zeil in de zaal gelegd. ,,Normaliter worden in de zaal gymlessen gegeven. Na een concert bleven er glassplinters op de vloer liggen en dat werd met het gymmen te gevaarlijk.”
Duitse band Accept kwam gratis naar Ruinerwold
Geen ABBA, maar wel Normaal en veel andere grote namen kwamen in de daaropvolgende jaren naar Buddingehof. Albert heeft er een stapel plakboeken vol concertkaartjes, contracten en krantenartikelen aan overgehouden. ,,In ruim 10 jaar hebben hier zo’n 150 bands opgetreden. Herman Brood, The Bintangs, Harry Muskee, Sweet d’Buster en Earth & Fire, maar ook Dr. Feelgood en de Duitse rockband Accept. Met de kennis van nu was die laatste wel de grootste naam, maar in 1980 nog totaal onbekend. In eerste instantie kwam de band niet, ondanks dat we toch driehonderd kaarten hadden verkocht. De reden kregen we niet te horen. Na wat getouwtrek reed Accept uiteindelijk wel naar Ruinerwold. ‘We komen gratis, als jullie voor een hotel zorgen.’ Nou, dat hebben we geweten. Inmiddels stond de teller op zevenhonderd verkochte kaarten. Bingo, want de recette konden wij in de zak steken. En een jaar later kwam ze terug.”
‘Had je gymles, rook alles nog naar Normaal’
Halverwege de jaren 80 gooien Brunsting en Westerbeek het bijltje erbij neer. ,,We hadden het allemaal wel gezien en er zat geen lijn meer in de programmering. Toen zijn we uit de stichting gestapt.”
Normaal blijft tot 1996 in Buddingehof spelen, op initiatief van de toenmalige beheerders Jan en Marla Schra. Daarna keert de Veldtocht van Normaal in Zuidwest-Drenthe jaarlijks terug naar Pesse, waar de band tot 2015 blijft spelen. Verdwijnt de livemuziek uit het dorpshuis van Ruinerwold met het vertrek van Normaal gaandeweg, Ronald Buld is anno 2024 van plan de draad weer op te pakken. Alhoewel? ,,Dan houdt de gemeente hier een controle en krijg je te horen dat er maximaal 400 bezoekers in de zaal mogen. Geen ambtenaar kan mij uitleggen waarom. ‘Vroeger waren er bij Normaal wel 1200 mensen en daar was nooit gezeur’, zeg ik dan. Tja, de tijden zijn wel veranderd.”
Hun mooiste herinneringen aan Normaal? Henk: ,,Mooie vrouwen. En de sfeer, die was ongekend. Nooit trammelant.” Brunsting: ,,Het moment dat ’s middags tijdens de soundcheck de geluidsinstallatie aanging. Zó hard en zó goed, daar krijg ik nog rillingen van.” Ronald: ,,Die geur van bier en zweet. Alles rook nog naar Normaal als je hier maandag gymles had. Dat vonden we super stoer.”
Allerlaatste tentoptreden was in Siddeburen
Ook in Siddeburen buitelen de herinneringen bijna over elkaar heen. Een kapotte biertap vanwege bevroren koolzuur, stakend barpersoneel, een boze scriba van de hervormde kerk, een touwtrekvereniging uit Eelde als ordedienst, de ontdekking dat een kachel mist in de tent kon uitblazen, een bar midden in de tent volledig ontwricht door de drukte en de 96-jarige Alie die op het podium Alie mag meezingen voor de camera’s van Henny Huismans Surpriseshow. Maar wat zullen ze écht nooit meer vergeten?
De Haan: ,,De allerlaatste keer in 2015, tevens het laatste tentoptreden dat Normaal gaf. Alleen al de voorverkoop was een happening op zich. Ruim een dag voor de start stonden de eerste fans hier al in de rij. Inclusief caravans.”
De Vries: ,,De toenmalige locoburgemeester maakte zich over die enorme toeloop zorgen, maar wij zeiden: ‘Er gebeurt niets, ze willen gewoon een kaartje.’ En dat was ook zo. Na ruim een uur waren alle vierduizend kaarten weg. Hoe het concert was? Prachtig, erg bijzonder ook. In voorgaande jaren zei Bennie altijd na het laatste nummer ‘tot volgend joar’. Nu was het alleen ‘Ajuu’. En dat was het dan.”
De organisatie van Schanspop biedt Normaal-zanger Bennie Jolink een schilderij aan. Eigen foto
Normaal voor de 28ste keer in actie tijdens Schanspop in Siddeburen, 2014. Foto: Harry Tielman
Feesten als wilde beesten - Nederland 50 jaar Normaal
Schrijver Dolf Ruesink legt in Feesten als wilde beesten - Nederland 50 jaar Normaal de bewogen geschiedenis van Normaal vast vanuit het perspectief van de fans. Geen interviews en lange verhalen, maar een prachtige en overzichtelijke impressie van de 50-jarige Veldtocht door Nederland met meer dan drieduizend optredens en meer dan vijf miljoen bezoekers in zalen en feesttenten. Elke provincie heeft eigen Normaal-tradities die in het boek uitgebreid in beeld en tekst aan bod komen. Zoals het gooien met bier, natte T-shirts en lingerie, varkensraces, moddergevechten, kermisruzies, bruiloftsgeschenken, fanclubdagen en het vervoer van publiek naar concerten per trekker en veewagens. Wat duidelijk wordt, is dat Normaal juist in de plattelandsgebieden, die zich vaak achtergesteld voelen door de Randstad en landelijke politiek, immens populair is.
Ruesink (1952) volgde Normaal sinds de oprichting in 1975, schreef met drummer Jan Manschot het boek Wat is Normaal? en was jarenlang hoofdredacteur van het fanclubblad Anhangerschapbode.
