'Crash! Bang! Wallop!' is een aanstekelijke verzameling Nederlandse en Belgische underground-metal uit de oerjaren 1979-1984. 'Het zoeken en de bezieling', volgens samensteller A.H.J. Dautzenberg

Nederlands èn Belgisch, ja. Als je opgroeide in Kerkrade, maakten die landsgrenzen niet uit. ,,We gingen naar al die concerten. Op de fiets”, zegt schrijver en provocateur A.H.J. (zeg maar Anton) Dautzenberg. Zijn eerste metalconcert was dan ook in Gent, van Tygers Of Pan Tang. Toen wist hij het al, ,,dit is mijn muziek”. Toen kwam Iron Maiden in zijn eigen Kerkrade, en toen was hij helemaal om.

Wij in het Noorden weten het wel: metal gedijt goed in de periferie, op het platteland. ,,Dat zei Arjen Lucassen ook al in onze interviews. In Den Haag speelde hij met zijn band voor 50 man, in de provincie was dat al snel 300, 400 man. Dankbaar publiek ook, niet verwend.” Min plus min is plus, zo omschrijft hij dat. ,,Metal werd niet helemaal serieus genomen, en in de provincie hadden ze ook een minderwaardigheidscomplex ten opzichte van de grote stad.”

Dautzenberg werd aan streek- en leeftijdgenoot Vincent Loozen gekoppeld door gemeenschappelijke vriend Ferry Roseboom, van festival Into The Great Wide Open maar vooral van platenlabel Excelsior. Voor Re, de reissuetak daarvan, stelden ze een dubbelaar samen onder de knallende titel Crash! Bang! Wallop! Met de beste Belgische en Nederlandse underground-metal uit de jaren 1979-1984, toen de genreversplintering nog niet had toegeslagen en de hairspray nog in de spuitbussen bleef. Raw and ballad free.

Daaronder zijn bekende namen als Teaser, met meestergitarist Adje van den Berg, Bodine, met Arjen Lucassen die nu vooral bekend is van projecten als Ayreon, en Picture, met de van oorsprong Israëlische, inmiddels overleden zanger Schmoulik Avigal. Maar ook namen die voor het eerst in tijden aan de vergetelheid ontrukt zijn. Uniek is het demo-nummer van Mover, Lucassens eerste band, toevallig ook met Avigal.

De meest luxueuze versie bevat, naast twee plakken vinyl, een uitgebreid boekwerk, waarin Dautzenberg herinneringen ophaalt aan zijn metal-inwijding en hij en Loozen sleutelfiguren uit de scene interviewen. Onder hen is ook Jack Poels, bekend van Rowwen Hèze, die daarvoor in de Thin Lizzy-achtige band Bad Edge zat. Die ontbreekt op de compilatie: ,,te slecht”. Poels onthult dat hij ooit als gitarist is gevraagd door de destijds succesvolle Duitse band Accept (net als Lucassen overigens), maar hij zag het niet zitten om in leren broek met een Flying V-gitaar over het podium te banjeren terwijl hij eigenlijk liever naar Heintje luisterde.

Ook in dat boekwerk, naast Dautzenbergs beruchte nepinterview over economie met Lemmy van Motörhead: een echt gesprek met Hanneke Kappen, de Groninger zangeres die met haar landelijke radioprogramma Stampij heel wat harde bands de ether in slingerde. Haar band White Honey, met gitarist Erwin Java, ontbreekt op de plaat: ,,dat was toch meer new wave”.

Nu wordt het Noorden vertegenwoordigd door Vault, uit Emmen, en de Vopo’s uit Zwolle: begonnen als punkband, een worsteling die bij hun latere wending naar de metal goed terug te horen is. Dat sluit wel aan bij de uiterst invloedrijke New Wave Of British Heavy Metal uit ongeveer diezelfde tijd, die met bands als Iron Maiden de metal flink vooruit hielp.

Het peil van zo’n band werd in de Lage Landen natuurlijk niet gehaald. Toch kun je je, met Dautzenberg, best verbazen over het onstuitbare enthousiasme van deze bands. Ook al klonk het soms niet direct heel professioneel. Dautzenberg: ,,Het was heel erg do it yourself, goedkope studio’s, een groezelig en donker geluid.” Dat is ook weer de charme. Nog zo’n achilleshiel bij de meeste bands: de zang. ,,Bij Ostrogoth hebben we met opzet een instrumentaal nummer gekozen. De zang was echt te slecht.”

Maar hoe dan ook. ,,Je hoort de liefde en het avontuur in die muziek. Het zoeken en de bezieling. Er zaten totaal geen commerciële bedoelingen in die muziek. Dat vind ik heerlijk.”