Eigenzinniger dan Grigory Sokolov krijg je ze niet. De concerten van de Russische pianist zijn muzikale belevenissen van de hoogste orde. Op dinsdag 6 juni is hij weer eens in Groningen. Mis het niet.
Sokolov geldt als de laatste grote pianist uit de Russische school. Veel muziekliefhebbers beschouwen hem zelfs als de grootste, levende pianist. In De Oosterpoort, waar hij regelmatig te gast was tijdens zijn lange carrière, speelt hij werken van Henry Purcell en Wolfang Amadeus Mozart.
Sokolov is inmiddels 72 jaar en sinds 2022 officieel Spanjaard. Vlak na het uitbreken van de oorlog in Oekraïne schonk hij de opbrengst van een recital in Wenen aan het Oekraïense Rode Kruis, waarmee hij stelling nam tegen de Russische agressie. Maar bij Sokolov draait alles om de muziek.
De vleugel als partner
Als klein kind wilde hij dirigent worden, maar nadat hij op zijn vijfde een piano kreeg, wilde hij nooit meer iets anders. ,,Tegenwoordig zie je overal pianisten en violisten die op latere leeftijd dirigent willen worden”, zegt hij daarover in een van de zeldzame interviews die hij gaf. ,,Bij mij was het dus andersom.”
In datzelfde interview laat hij zich weinig vleiend uit over de samenwerking met dirigenten met wie hij tijdens zijn loopbaan heeft opgetreden. Daarom speelt hij al jaren niet meer als solist bij orkesten. ,,Ik geef liever recitals. Dan heb ik alles in eigen hand.”
Sokolov staat erom bekend dat hij de vleugels waarop hij speelt voor zijn concerten uitgebreid onderzoekt. ,,Ik beschouw een vleugel als een partner met gelijke rechten en een eigen leven”, heeft hij daarover eens gezegd. ,,We moeten een gezamenlijke basis vinden.”
Concours als noodzakelijk kwaad
Sinds 2014 staat hij onder contract bij het label Deutsche Grammophon waar hij alleen maar albums met concertregistraties uitbrengt. ,,Geen concert is hetzelfde en bij goede artiesten zijn de concerten beter dan de platen”, zegt hij daarover. ,,Bij middelmatige zijn de platen vaak veel beter.”
Sokolov geeft al recitals sinds hij in 1966 als 16-jarige het fameuze Tsjaikovski Concours in Moskou won. Hij beschouwde zijn deelname als een noodzakelijk kwaad, want competitie en muziek gaan volgens hem niet samen. ,,Het was de enige manier om een carrière te kunnen beginnen.”
Immense muzikaliteit
De eigenzinnigheid en eigenheid die Sokolov kenmerken, hoor je ook terug in de muziek die hij speelt. In 2014 gaf Sokolov in Groningen een Chopin-recital, maar dacht je als bezoeker het ene moment naar Beethoven te zitten luisteren en het volgende naar Scarlatti. Een van Chopins late mazurka’s liet hij zelfs uiteenvallen alsof het een twintigste-eeuwse compositie betrof.
Grigory Sokolov is een muzikaal genie. Niemand kan zo toveren met klankkleuren en frasering als hij. In mijn recensie schreef ik destijds: ‘Sokolovs kennis van de materie is zo groot, zijn beheersing van de piano zo volkomen, en – dat bovenal – zijn muzikaliteit zo immens, dat je als luisteraar vaak niet anders kunt dan met hem meegaan in zijn particuliere muzikale logica.’
