Moordenaar David Nilsson, alias Daniel Nyqvist, in de Zweedse reeks 'The breakthrough' ('Genombrottet'). Foto: Netflix
De beste Scandinavische misdaadserie in jaren, zo wordt ‘The breakthrough’ getypeerd. De thrillerreeks die de kijklijsten bestormt is gebaseerd op twee lustmoorden uit 2004. De dader werd pas 16 jaar later gepakt. Revolutionair stamboomonderzoek gaf daarbij de doorslag.
The breakthrough (in het Zweeds Genombrottet) is een aangrijpende Zweedse miniserie van vier afleveringen, die momenteel is te zien via Netflix. De reeks begint met een vader die zijn 8-jarige zoon Adnan Abbas leert hoe hij zijn horloge moet gebruiken. Die beginscène is te snappen voor wie kijkt; we verklappen uiteraard niet alles.
Adnan Abbas bestond ook in het echte leven, weliswaar onder een andere naam: Mohammed Ammouri. De 8-jarige was op 19 oktober 2004 op weg naar school in Linköping, in de provincie Östergötlands län in Zweden, toen hij een man in trainingspak passeerde in een parkje.
Er werd niets gezegd, maar plots haalde de onbekende een mes boven en stak hij de jongen neer. Hulp kon niet meer baten. Het kind stierf nadat hij nog een keer om hulp had gesmeekt.
Een 56-jarige vrouw – Gunilla Persson genoemd in de Netflixreeks – was vlakbij en wilde de jongen nog ter hulp schieten, maar besefte niet dat ze haar eigen dood tegemoet liep. Want Anna-Lena Svensson, zoals ze in het echt heet, werd door dezelfde dader en met hetzelfde mes vermoord.
Koelbloedig afgemaakt
De dader vluchtte weg op een damesfiets. Uit het eerste onderzoek bleek dat de twee willekeurige slachtoffers waren en dat ze elkaar niet kenden. ‘Koelbloedig afgemaakt’, stond in het politieverslag. In het parkje werd een muts met een bloedvlekje gevonden die de dader daar achterliet. En het moordwapen, een soort vleesmes.
De zaak zorgde destijds voor een angstpsychose in de streek. In een opsporingsbericht drukte de politie zelfs iedereen op het hart om uiterst voorzichtig te zijn naar de dader. Want, zo werd gevreesd, de dader kon nog meer onschuldige slachtoffers maken.
Het Zweedse gerecht beloofde de nabestaanden alles op alles te zetten om de dader snel te vatten. Probleem: er waren geen getuigen, de instanties beschikten slechts over een summiere beschrijving van de moordenaar. En bovendien werd in geen enkele databank een match gevonden met het DNA van de plaats delict.
Peter Eggers als John Sundin in 'The breakthrough'. Foto: Netflix
Dagen werden weken, weken werden maanden, maanden werden jaren. Het moorddossier werd een cold case, maar wel een die nooit onder een laag stof is beland. Speurders lieten de zaak nooit los, maar boekten maar weinig vooruitgang.
Het enige wat ze zo goed als zeker wisten was dat de dader een man was, tussen de 15 en 30 jaar oud, waarschijnlijk met een psychiatrische stoornis.
Revolutionair stamboomonderzoek
Het keerpunt in de Linköpingzaak, zoals de gruwelmoorden in Zweden bekendstonden, kwam er toen genealoog Peter Sjölund zich bij het onderzoek voegde. Dat was begin 2020. Forensische genealogie was een relatief nieuwe onderzoekstechniek die in de VS al een paar keer werd gebruikt, maar in Europa nog vrij onbekend was. Zeker in moordonderzoeken.
DNA-monsters worden gebruikt om de stamboom van een verdachte te maken via openbaar beschikbare genealogische databases. Een echt monnikenwerk dat wellicht de laatste kans bood om de dader te ontmaskeren, aangezien alle vorige onderzoekstechnieken niet tot succes hadden geleid. Speurders van het eerste uur geloofden er aanvankelijk niet echt in en het botste geregeld.
Peter Eggers (links) als John Sundin en Mattias Nordkvist als Per Skogkvist in de Zweedse misdaadserie 'The breakthrough'. Foto: Netflix
Door het DNA-bewijs waarover men beschikte (en dat geen enkele match had opgeleverd) opnieuw te analyseren kon Sjölund de voorouders van een verdachte meer dan 200 jaar terug in de tijd traceren, en vervolgens een ingewikkelde stamboom samenstellen die uiteindelijk leidde naar één verdachte: Daniel Nyqvist (37), David Nilsson in de Netflixreeks.
De man was duidelijk verrast toen er op een dag speurders aan zijn deur stonden, want hij had niet meer verwacht dat de politie hem 16 jaar na de feiten nog op het spoor zou komen.
Stemmen in zijn hoofd
Nyqvists DNA kwam overeen met het bewijsmateriaal dat op de plaats delict werd gevonden en hij ging snel door de knieën. In de rechtbank beweerde Nyqvist dat hij had gehandeld onder invloed van stemmen in zijn hoofd, en beschreef de aanvallen als niet-uitgelokt.
Tijdens zijn verhoor verklaarde hij: „Ik weet nog dat ik ’s ochtends mijn tanden niet poetste omdat ik wist dat ik die dag toch zou doodgaan of zou worden opgepakt. Maar ik moest het doen, het gebeurde op automatische piloot.”
In de rechtbank zei zijn advocaat: „Daniel leed aan een ernstige psychiatrische stoornis ten tijde van de feiten. Dat veroorzaakte obsessieve gedachten over het doden van twee mensen.”
De gerechtspsychiater die hem onderzocht voegde eraan toe dat hij „maar een beperkt vermogen had om zijn daden te controleren”. Uiteindelijk werd Nyqvist niet veroordeeld maar geïnterneerd. Hij zit in een gesloten psychiatrisch centrum.
The breakthrough (Genombrottet) is te streamen via Netflix.
