„Dat is wel een ding, hoor, die kopjes thee" Foto: Ilva Stoelwinder
Paula Heeger (30) maakt zich op Instagram en TikTok elegant druk over boeken en trends, gericht op haar generatie. En dat gaat ze voortaan ook in MEER doen. Wie is zij eigenlijk, deze Leeuwarder auteur?
Ja, wat gaat Paula Heeger eigenlijk doen voor ons? „Eigenlijk wat ik ook op TikTok doe”, zegt ze. „Een brug proberen te slaan met wat er allemaal online gebeurt. Populaire TikTok-boeken, wat voor trends er zijn. En ik wil een vertaalslag maken naar jongeren. Omdat ik wil dat die ook bezig zijn met literatuur, met boeken. Om te laten zien dat er heel veel leuke Nederlandse en ook Vlaamse auteurs zijn, waarvan ik denk: die mogen meer gelezen worden.”
Dus een beetje van beide. De trends in populaire genres als feelgood en fantasy, maar ook de serieuzere Nederlandse literatuur. „Want ik lees zelf ook allebei heel graag. Soms een leuk romantisch verhaal om bij weg te dromen, soms recente Nederlandse literatuur. Of een klassieker. Simon Vestdijk, ik noem maar wat. Of Hella Haasse, dat stond bij mijn oma in de kast. Daar was ik best van onder de indruk.”
Paula Heeger. Foto: Ilva Stoelwinder
Je zou denken dat Paula (geboren en getogen in Leeuwarden, opgegroeid in de Transvaalwijk en later Bilgaard) de liefde voor lezen meegekregen heeft op de middelbare school, van een bevlogen leraar Nederlands. Maar zo werkt dat dus niet. „Lezen voor de lijst! Daar heb ik niet per se positieve ervaringen mee. Ik wist niet dat er ook heel veel leuke recente Nederlandse literatuur bestaat, van jonge auteurs. Boeken die jongeren meer aanspreken. Die gaan over identiteit, waarin je je kunt herkennen. Of juist een totaal ander verhaal, waar je ook weer van kunt leren.”
Queer young adult
De ware boekenliefde, die sloeg pas later toe. „Ik dacht eerst ook, net als veel jongeren, dat literatuur heel moeilijk is, heel stoffig. Ja, zulke schrijvers heb je nu natuurlijk ook, maar die komen niet in mijn boekenkast terecht.” Of in haar TikTok-filmpjes, of op haar MEER-pagina’s.
„Ik kijk altijd: vind ik het fris geschreven? En dat kan een combinatie zijn van wat vroeger is geschreven en echt van nu. Een recent queer young adult-boek, maar ook Andreas Burnier. Dat vind ik leuk om naast elkaar te hebben.”
Tja, dat onderscheid tussen feelgood, fantasy, young adult enerzijds en ‘echte’, al of niet stoffige ‘literatuur’ anderzijds.... Haar eigen debuutroman, Volgeboekt, is dus wel typisch feelgood.
,,Je eigen naam op zo’n omslag, dat is ook zo vreemd." Foto: Ilva Stoelwinder
„Ik zou mijn eigen boek geen literatuur noemen. Ik vind het juist leuk om te kijken: wat voor verschillende genres zijn er? Je merkt ook dat elk genre zijn eigen community heeft, en eigen events. Een bubbel van mensen die daar dan erg in zitten. Fantasyboeken bijvoorbeeld, of romantasy. Dan zie je dat mensen dan verkleed naar een soort bal gaan. Met manga gebeurt dat ook, en dat vind ik fascinerend om te zien. En om te analyseren, wat er eigenlijk allemaal gebeurt.”
Spicy scènes
Wat ze daarmee ook wil laten zien: het leeft echt wel bij jongeren, die wereld van boeken en de werelden die daarin opgeroepen worden. „Ze vinden verschillende genres leuk, en kunnen dat ook prima door elkaar lezen. Ik lees graag feelgood, ik lees graag literatuur en af en toe iets buiten mijn comfort zone. Een thriller, een fantasyboek. Het kan allemaal, je hoeft niet te kiezen.”
De werkplek van een booktokker. Foto: Ilva Stoelwinder
Dat jongeren best veel lezen komt ook door TikTok, en booktokkers zoals Paula zelf. Waar ook weer een schaduwkant aan zit. Want op die manier komen ze vooral aan boeken in het Engels. „Ik vind het jammer om zo een hele taal weg te zetten. Ik wil juist laten zien: hee, er bestaan ook heel goede Nederlandse, auteurs, al zie je die niet op TikTok. Omdat ik de Nederlandse taal ook heel erg mooi vind.”
Veel jongeren, omringd door Engels op de socials en op Netflix, zeggen haar dat niet na. „Dan zeggen ze dat Nederlands ongemakkelijk is. Cringe. Zeker een romantisch boek, met spicy scènes. Dat hebben ze liever in het Engels. Maar vaak krijg je meer nuances mee als je in je moedertaal leest.” Wat bij al te pittige taferelen misschien niet de bedoeling is.
Maar een goed begrip van je eigen taal is ook van belang bij aanzienlijk saaiere zaken, zegt ze. „Om te kunnen functioneren in een samenleving die gewoon Nederlands is. Brieven van de overheid...”
Healing fiction
Lezen, waar is dat verder allemaal wel niet goed voor? Paula waarschuwt maar vast: ze heeft een hekel aan het woord ‘leesbevordering’. Maar: „Wat ik er heel fijn aan vind is dat je heel andere werelden leert kennen. Dat je echt in het hoofd zit van een personage, waarvan je soms nooit had gedacht dat je daar begrip voor zou kunnen opbrengen. En dat je met het personage door allemaal landen kunt reizen. Als je een Japans boek leest, of een Zuid-Koreaans boek, dan zit je meteen in een totaal andere cultuur. En daar krijg je van alles over mee. Je ziet de verschillen, maar ook de gelijkenissen.”
Dat allemaal. Plus: „Het lezen zelf. Dat het gewoon stil is.”
Over Japan en vooral Zuid-Korea gesproken, en dat deed Paula net: daar komt een interessante boekentrend vandaan. Healing fiction, ze vertelde er al over in radioprogramma De Nieuws BV.
Paula Heeger. Foto: Ilva Stoelwinder
„Dat gaat vaak over een personage dat in het begin een beetje onzeker is, niet lekker in zijn vel zit. En gedurende dat boek wordt dat geheeld. Heel vaak is er iets van een winkeltje, een community. Dat dat personage meer betrokken raakt bij de samenleving. Ja, zulke boeken laten ook de kracht zien van zo’n community. En verder gebeurt er niet zo veel. Er zit meestal wel een kat in. Het is soms een beetje treurig, ontroerend Maar ook weer hoopvol. Dus een cozy read. Iets dat je kunt lezen met een kopje thee.”
Geurkaars voor de vibe
Ze drinkt zelf ook thee, bij onze afspraak in Paddy O’Ryan, de Ierse pub van Leeuwarden. Naderhand schakelen we over op tonic (zij dan) en bitterballen. Voor de gezelligheid.
„Dat is wel een ding, hoor, die kopjes thee. Dat het lezen op TikTok wordt doorgetrokken naar een lifestyle. Met kopjes koffie en thee, en dat ze dat gaan filmen. Geurkaars voor de vibe, dekentje. Helemaal een ding.” Hoe lees je eigenlijk je boek, waar, op wat voor manier, wat zijn nou fijne plekken om je boek tot je te nemen? Dat lees je nou nooit in traditionele recensies, maar Paula Heeger gaat het er over hebben.
Het zat er al vroeg in dat Paula Heeger ooit voor ons zou gaan werken. Eigen foto
Eigenlijk heeft haar debuut als auteur,Volgeboekt, ook wel trekken van healing fiction. Tot en met dat winkeltje, compleet met troostende community, een boekwinkel annex b&b op Terschelling in dat geval. En hoofdpersonen die te maken hebben met rouwverwerking — en elkaar natuurlijk krijgen. Dat je dat vantevoren aan ziet komen, dat gaat zo in dit soort boeken. En dat is helemaal niet erg.
„Dat hoort ook bij feelgood”, zegt Paula. „Je weet dat het allemaal goed af gaat lopen. Maar er zijn wel wat hobbels op de weg.” En die hobbels, daar gaat het om. De weg daarnaartoe. „De emoties en zo. Dat vind ik ook heerlijk om te lezen. Zeker bij feelgood is dat zo, dat je er dingen in kunt herkennen.”
Herkenning, verkenning
Misschien is dat ook wel een soort onderscheid. Dat feelgood meer draait om herkenning, en literatuur eerder om het verkennen van nieuwe werelden. Zonder nu meteen te beweren dat het een beter of hoger is dan het ander. Want dat soort onderscheid, daar willen we nou net van af.
En van het stempel dat literatuur iets is van oudere witte mannen. „Die mogen er ook zijn, hè. Daar kun je ook heel veel van leren. Het jaar dat een boek uitkomt, zegt niet per se iets over of het nog actueel is of zo. Maar je hebt ook heel veel jongere auteurs, verschillende stemmen, verschillende culturele achtergronden. En veel meer vrouwen. Ook literatuur is heel breed.” Je moet alles in zijn waarde laten, dat wil Paula maar zeggen.
Paula Heeger, met haar eigen boek. Het is nog te koop. Foto: Ilva Stoelwinder
Intussen schrijft ze aan haar tweede feelgood-roman, die zich in haar eigen Leeuwarden gaat afspelen. En tegelijkertijd werkt ze aan een literair boek. „Ik weet zelf nog niet precies waar dat boek naar toe gaat. Ik wil proberen of ik dat kan, ik weet natuurlijk niet of het ook goed wordt. Maar ik vind het gewoon leuk om als schrijver meerdere dingen te proberen.”
Bij literatuur kun je, als schrijver, veel meer spelen met vorm, vindt ze. „Dat je kunt spelen met tijden, dat je alles door elkaar kunt gooien. Meer dingen proberen. Bij feelgood liggen de regels veel meer vast. Het eindigt meestal positief, en dat hoeft in literatuur niet. Bij feelgood gaat het om herkenning, emoties. En het plot. In literatuur kun je personages hebben die je verschrikkelijk vindt, waarin je je helemaal niet herkent. Je kunt in allebei dingen aankaarten.”
Slechte literatuur
Spelen met vormen, nieuwe dingen uitproberen: dat zou in feelgood ook nog wel kunnen. „Dat gebeurt eigenlijk niet. Je hebt wel een beetje overlap-achtige boeken, contemporary fiction noemen ze dat in Engeland. Een roman die een beetje literair is, en toch een liefdesverhaal bevat. Emily Henry doet dat, op een meer literaire manier dan veel anderen. Taylor Jenkins Reid schrijft over sterke vrouwen, dat is meestal ook een liefdesverhaal. Dat zou ik niet per se literatuur noemen, maar ook niet feelgood. Dat vind ik wel een interessant grensgebied.”
En, trouwens: „Er is ook heel veel slechte literatuur. Met Ilja Leonard Pfeijffer of Tommy Wieringa hoef je bij mij niet aan te komen. Die zijn zo vol van zichzelf! Dat staat me ook tegen.”
Wat haar mooi zou lijken: dat die twee werelden, literatuur enerzijds en al die andere, laagdrempeliger genres anderzijds, elkaar ontmoeten. In haar privéleven is dat al zo, en niet alleen in haar eigen lees- en schrijfpraktijk. Haar vriend is Chrétien Breukers, een ‘echte’ schrijver, wel „letterlijk in de marge”, en in literaire kringen tamelijk berucht vanwege zijn vroegere weblog De contrabas. „Er zijn nog steeds mensen die hem daarom niet aankijken.” Tegenwoordig maakt hij podcast De nieuwe contrabas. „Daar gaat hij er soms ook hard in.”
Schrijf- en leesstel
„Iedereen in de boekenwereld ontmoet elkaar, op events en boekpresentatie. Zo hebben Chrétien en ik elkaar ook ontmoet. Je hebt wel verschillende bubbels, maar ook mensen die, zoals ik, overal een beetje doorheen hoppen.”
Een echt schrijversstel dus. Een lezersstel ook, „we vinden elkaar echt in de boeken. Maar we zitten wel altijd allebei in ons eigen boek. En ik laat hem pas iets van mezelf lezen als het af is.” Volgeboekt vond hij leuk, vlot leesbaar. „Ik had wel tegen hem gezegd: je moet het niet lezen als literatuur.” En eerlijk blijven. „Je moet natuurlijk fan zijn van je partner, maar niet op zo’n ongemakkelijke manier.” Haar vriend luistert wel naar haar, „maar ook naar zijn uitgever. Die zei over zijn laatste boek ongeveer hetzelfde als ik.”
Hoe dan ook: ze moedigen elkaar wel aan om vooral te blijven schrijven. „Omdat we dat allebei het liefste doen. Allebei die drang.” En waar die drang bij haar vandaan komt? Als kind al vond ze het zo leuk om dingen te maken. „Boekjes over Katinka de kat, tekeningetjes en een verhaaltje.” Na de middelbare school studeerde ze journalistiek, waarna ze in de wereld van de tijdschriften verzeild raakte.
Van blog naar TikTok
„Wat ik fijn vind is dat je wat langere projecten hebt, dat je daar helemaal in duikt en dat het op een bepaald moment af is. Dat vind ik een heel fijn gevoel. En ik wil mijn lezers ook iets meegeven. Of het nu feelgood is of literatuur. Een goed gevoel, of ze aan het denken zetten. En met iets bezig zijn, dat helemaal van jou is. Met een boek letterlijk een eigen wereld maken. Je kunt alles doen op papier. Je zit zelf aan de touwtjes. Ik zou denk ik niet zonder kunnen.”
Paula Heeger, in leeshouding. Foto: Ilva Stoelwinder
Nog tijdens haar studie begon ze een blog, met een paar vriendinnen. Over series, over boeken. „Ik had er nooit bij stilgestaan dat dat kon, behalve dan een boekverslag, maar dat vond ik wel heel leuk.” Ze ging het ook op Instagram doen en hee! kreeg ze ineens een boek opgestuurd, van een uitgeverij. „Schrijven combineren met lezen, wat ik ook steeds leuker begon te vinden: daar kreeg ik heel veel energie van.”
In die rare coronatijd, die tijd dat er verder bijna niks kon, begon ze met het delen van haar boekentips op TikTok. „En dat is helemaal uit de hand gelopen. Ik zag daar ook mensen voorbijkomen die over boeken praatten, maar dat waren altijd Amerikanen, Ik dacht ja, ik blog al heel lang over boeken en ik lees Nederlands, dus dat kan ik ook.” En nu heeft ze 14.000 volgers, „of zo.”
Om verder te lezen. Foto: Ilva Stoelwinder
En zo’n filmpje? „Dat is ook creatief, dat is ook iets maken. Dat je helemaal zelf kunt bedenken wat je wilt doen, wat je gaat zeggen. En als ik een boek helemaal niks vind, zeg ik dat ook.” Trouwens: ze werkt bij een bedrijf dat aan online-marketing doet over boeken. Maar ze heeft eerlijk beloofd om dat werk strikt te scheiden van wat ze voor MEER gaat doen.
Hij is 60, zij is 30
Nog even terug naar haar literaire vriend. Chrétien Breukers, uit Nijmegen, maar eigenlijk een Limburger. En hij is 60, precies twee keer zou oud dus als kersverse dertiger Paula. Dat behoorlijke leeftijdsverschil staat een mooie relatie, sinds drie jaar, niet in de weg. En ‘t gaat ook niemand wat aan.
Maar toch. „Er zijn veel vooroordelen, dat merk je wel hoor. Dat ze denken dat ‘t een heel toxic relatie is. Wat natuurlijk net zo goed kan bij iemand van je eigen leeftijd, en bij ons is het niet zo. Tja, dat mensen denken dat ik zijn dochter ben, ook veel meegemaakt. Ik lach er gewoon om.”
In het begin vond ze het best spannend om erover te vertellen. „Het voelt als een soort van uit de kast komen.” En ‘t heeft beiden wel degelijk vriendschappen gekost, pijnlijk genoeg. „Maar de mensen die het dichtst bij me staan vinden het allemaal prima.”
Zelfvertrouwen
Dat geldt ook voor haar ouders, nog steeds een jaar of wat ouder dan hun schoonzoon. „Mijn moeder was eerst boos op mij. Ze waren geschrokken denk ik. Maar nu kennen ze hem, weten ze dat het goed is. En dat ik gelukkig ben met hem.” En daar gaat het om. „Maar die reacties, ik vind het jammer. Mensen zijn wel ruimdenkend, maar vooral online ook heel erg van het cancelen. Je zou eigenlijk met een heel open blik moeten kijken. Naar die boekengenres, maar ook naar mensen.”
Alleen: die boekenkast van haar, waarin je jezelf juist zou kunnen herkennen: daar had ze niet veel aan. „Als zoiets in romans ter sprake komt, gaat het meestal over MeToo, of is het heel problematisch. Terwijl het dus best kan werken.”
Dat ze geen kinderwens heeft maakt ‘t allemaal wel wat gemakkelijker. „Dat is ook zo’n vooroordeel, dat iedereen maar kinderen wil. Ik had niet verwacht dat het allemaal zo zou lopen. Maar evenmin dat ik nog eens een boek zou schrijven, en dat het uitgegeven zou worden. Je eigen naam op zo’n omslag, dat is ook zo vreemd. Ik deed mee aan schrijfwedstrijden en ik dacht: als ik een verhaal kan afmaken, kan ik ook een roman schrijven. Het is ook zelfvertrouwen.”
In het kort
Paula Heeger werd geboren in 1995 in Leeuwarden, waar ze ook opgroeide (de Transvaalwijk en Bilgaard). Na de middelbare school deed ze de School voor de Journalistiek in Zwolle. Ze liep stage bij De Telegraaf, waar ze oudere witte mannen moest leren hoe stukken online te publiceren.
In die tijd sloeg Paula aan het bloggen over series en vooral boeken, iets wat ze tijdens corona op de social media mee doorging — als @paulaleest. Vooral op TikTok ging dat helemaal los, met meer dan 14.000 volgers. Dit voorjaar verscheen haar debuut Volgeboekt, dat zich afspeelt tijdens Oerol op Terschelling, zonder dat ze ooit zelf bij dat festival is geweest. Ze is ook actief op allerlei boeken-events, als openbaar interviewer en dergelijke. Ze heeft sinds drie jaar een relatie met literair margeschrijver Chrétien Breukers, uit Nijmegen. Sinds deze maand schrijft Paula Heeger ook voor Leeuwarder Courant en Dagblad van het Noorden. Paula heeft geen kinderen, wil ze ook niet.
