Na doodsbedreigingen in 2023 gaat het weer goed met Pim Lammers: hij schreef avontuurlijke jeugdroman over het belang van vriendschap

Onder in zijn kledingkast had schrijver Pim Lammers (Norg, 1993) altijd een tas klaar liggen met daarin dingen die hij nodig had voor het geval hij weg zou lopen. ,,Ik was 7 jaar oud’’, weet hij nog. ,,Ik had in die weglooptas een dun dekentje gestopt, dat leek me wel handig. Wat er nog meer in zat, weet ik niet meer. Maar ik wilde vast ook een knuffel en wat schone onderbroeken meenemen.’’

De schrijver moet glimlachen als hij vertelt over die herinnering. Net als de ouders in het boek, hadden die van hem indertijd ook vaak onenigheid. Of hij ooit zou zijn weggelopen uit Oosterwolde – het dorp waar hij opgroeide – als het op een scheiding dreigde uit te draaien, weet hij niet. ,,Uiteindelijk zijn ze toen nog even bij elkaar gebleven.’’

Die tas was de inspiratie voor zijn eind vorig jaar verschenen boek Wegloopdagen. Hoofdpersoon Luca loopt weg van huis, omdat hij hoopt dat zijn vertrek papa Sam en papa Mike tot inkeer brengt en dat ze weer lief tegen elkaar gaan doen. ‘Mijn vaders geven elkaar geen kus. Dat hoort niet bij ruzie’, vertelt Luca aan het begin tegen de lezer.

Hij wil niet alleen op pad. Omdat zijn beste vriend is verhuisd, zoekt hij een nieuwe waarmee hij er vandoor kan gaan. Aan het prikbord in de supermarkt hangt hij een advertentie op met de vraag wie zijn beste vriend wil zijn.

,,Familie is belangrijk, maar vriendschappen zijn dat ook’’, zegt de schrijver. Pim Lammers heeft in Drachten, waar het gesprek plaatsvindt, een tussenstop gemaakt. Hij is onderweg naar zijn moeder die in een dorp in de buurt woont. ,,Familiebanden zijn onvoorwaardelijk, maar vriendschappen kunnen dat ook zijn’’, is zijn ervaring. 

,,Ik vind die van mij heel waardevol. Ik kan altijd een beroep doen op mijn vrienden. Ja, die kennen mij en zijn er altijd voor mij.’’ Toen hij als jongere worstelde met zijn geaardheid, vond hij een luisterend oor bij queervrienden waarmee hij nu nog altijd omgaat. ,,Soms begrijpen vrienden je beter dan je familie, zeker als ze hetzelfde meemaken.”

In Wegloopdagen reageert Imane op de advertentie van Luca. Maar het meisje loopt niet weg omdat er thuis problemen zijn. Zij wil haar opa helpen ontsnappen die in een tehuis voor ouderen met dementie woont. Opa voelt zich daar niet zo thuis in de, volgens Imane, ‘gevangenis’. Hij wil het liefst terug naar de vertrouwde omgeving van zijn huisje in het bos. 

Pim Lammers werkte, met tussenpozen, vijf jaar aan het boek. Schrijven was vooral schrappen en opnieuw beginnen. Hij heeft wel zeven versies weggegooid. ,,Een verhaal moet, vind ik, ook echt kunnen zijn gebeurd. Kinderen hou je niet voor de gek. Daarom is het einde ook anders dan dat ik eerst had geschreven. Veel realistischer’’, vindt hij.

,,De echte wereld is momenteel best wel ingewikkeld’’, verzucht de schrijver even later, die daarom liever schrijft. Schrijven is even ontsnappen aan de werkelijkheid en ronddolen in een wereld waar het vrijwel altijd gemoedelijk is. Eentje waarin iedereen zichzelf kan en mag zijn.

Het gesprek vindt de dag na de installatie van president Donald Trump plaats. De Amerikaan heeft in zijn inauguratiespeech onder meer gezegd dat er voortaan nog maar twee geslachten in de Verenigde Staten zijn: mannen en vrouwen. ,,Het is moeilijk om vrolijk te blijven in een wereld waarin zoveel haat is tegen mensen die anders zijn. Maar mensen die als ‘anders’ worden bestempeld, zijn niet anders. Die willen ook zichzelf kunnen zijn en hun leven leiden op een manier waar zij zich prettig bij voelen. Daar heeft niemand last van.’’

Lammers probeert in zijn boeken en poëzie het gesprek op gang te brengen over dat ‘anders’ zijn en dat het niet uit maakt wie of wat je bent. Ook tijdens gastcolleges op pabo’s en in schoolklassen vertelt de schrijver daarover. De wereld is nou eenmaal divers en kleurrijk en dat zouden we moeten omarmen en koesteren.

,,Gezinnen bestaan tegenwoordig ook niet meer alleen uit een vader, moeder, twee kinderen en een labrador. Er zijn ook gezinnen met, in het geval van Luca, twee vaders en je kunt als kind ook twee moeders hebben. Er zijn bovendien ook veel alleenstaande ouders en veel kinderen hebben bonusouders.’’

Luca is voor een groot deel gebaseerd op de jonge Pim, zegt de schrijver. ,,Ik was een verlegen kind en durfde net als Luca ook niet zoveel. Ik keek altijd de kat uit de boom, maar deed soms dingen die ik helemaal niet durfde. En net als bij Luca, waren er in ons gezin spanningen en ruzies toen ik een jaar of 7 was. Dat had ik wel door. Mijn ouders zijn uiteindelijk toch gescheiden, maar dat was toen mijn broer, zus en ik al ouder waren.’’

Lammers neemt zijn vader en moeder niets kwalijk. ,,Ik vind dat als het niet meer gaat in een relatie, het dan beter is om afscheid van elkaar te nemen. Kinderen zien heus wel of hun ouders al dan niet gelukkig zijn. Ik was eens bij een vriendje toen zijn vader thuis kwam en zijn vrouw zoende. Voor mijn gevoel duurde die kus wel vijf minuten. Ik was verbaasd, want thuis zag ik mijn ouders dat nooit doen.’’

Hij heeft voor het verhaal nog meer inspiratie uit zijn eigen omgeving gehaald. De opa van Imane woont in een tehuis waar ouderen met (beginnende) dementie wonen. ,,Mijn moeder werkte in de ouderenzorg en met dit boek wil ik ook de mensen eren die in de zorg werken’’, vertelt de schrijver. 

Hij sprak er geregeld met zijn moeder over. ,,Het is een zwaar beroep’’, vertelde zij hem. ,,Het mag ook allemaal wel wat persoonlijker in de zorg. Hoewel al die zorgmedewerkers dag in dag uit hun best doen, lukt het ze vaak niet om wat extra aandacht te schenken aan de mensen waar ze mee werken. Zo is het systeem, alles moet zo snel mogelijk en efficiënt zijn. Mijn moeder vertelde hoe zij en haar collega’s daarmee worstelen. De lieve, behulpzame, verzorgende Mano in het boek, staat voor al die zorgmedewerkers die dag in dag uit hun best doen om de bewoners zo goed mogelijk te ondersteunen.’’

Dat opa terugverlangt naar zijn huisje in het bos, is ook niet geheel toevallig. Pim Lammers trekt zich geregeld terug in vakantiehuizen in de natuur om er te werken. Hij gaat vaak naar Noord-Brabant, maar brengt ook schrijftijd door in huisjes in Norg en mocht zich vorig jaar een tijdje terugtrekken in het A. Roland Holsthuis in Bergen (Noord-Holland), een huis voor schrijvers en dichters. ,,Het zijn prettige omgevingen om te werken’’, vindt hij.

Je ziet opa opbloeien als Imane en Luca hem in een rolstoel door het bos naar het huis hebben geduwd. Samen met Imane en Luca speelt hij er het Pokémon-memoryspel om zijn geheugen te trainen. Dat is belangrijk, vindt Imane. En ze maken wentelteefjes van suikerbrood, hét favoriete recept van opa.

,,Mijn pake en beppe woonden hier aan het Raadhuisplein. Bij suikerbrood, denk ik altijd aan hen. Zo heb ik toch ook een beetje mijn Friese roots in het boek verwerkt.’’ 

Illustrator Sophie Pluim maakte al eens de wentelteefjes voor de schrijver. ,,Ze zijn echt heerlijk’’, zegt Lammers. ,,Ik heb me letterlijk misselijk gegeten, ik kon niet meer stoppen, zóóó lekker zijn ze.’’ Met een glimlach: ,,Die disclaimer had nog wel bij het recept kunnen staan.’’

In het boek stipt de schrijver, het zij minder prominent dan zijn waardering voor de zorg, nog een actueel probleem aan. ,,Dat van de armoede’’, zegt hij. Imane woont met alleen haar moeder. Die is de hele dag aan het werk om geld voor het gezin te verdienen. ,,Imane wil niet dat het boshuis wordt verkocht, maar dat moet wel. Het gezin kan de centen goed gebruiken.’’ Hij had zoiets in het midden kunnen laten, maar vindt het belangrijk om toch zijdelings te benoemen. 

Wegloopdagen is spannend, avontuurlijk en ook een vrolijk en hoopvol verhaal. Het gaat over diversiteit, zijn wie je bent en vriendschap. Lammers heeft geen sprookjeseinde geschreven. ,,Dat had ik aanvankelijk wel gedaan, maar ik wil ook niemand voorliegen. Toch is het einde liefdevol. Immers, wat is er nou mooier dan een beste vriend vinden?’’