Het maken van een collage is experimenteel en tegelijk ambachtelijk. Knippend en plakkend komen kunstenaars tot een metamorfose | Kunst kijken met Eric Bos

Op zoek naar een andere realiteit zochten een eeuw geleden de surrealisten naar nieuwe technieken en uitdrukkingsvormen door flarden van oude afbeeldingen tot nieuwe voorstellingen om te vormen. Dada voegde daar nog letters aan toe. Beeld en tekst als manifest.

Ook in deze tijd zijn kunstenaars scheurend, knippend en plakkend bezig om nieuwe, vaak surrealistische beelden te scheppen. Op de expositie The Collager II in Galerie Noord in Groningen laten acht collagekunstenaars zien hoe maakbaar de wereld in hun handen is. Vorig jaar werd begonnen met The Collager, het begin van een jaarlijkse traditie om de aandacht op de collagekunst te vestigen.

Collagetechnieken zijn heel gevarieerd. Soms worden ze verrijkt met geschilderde toevoegingen. Bij de surrealistische beelden van Dianne Bakker uit Groningen ligt een schildering op papier aan de basis waarop vervolgens uitgeknipte beeldelementen worden geplakt tot voorstellingen die gaan over pijn en een getraumatiseerd paradijs. Johanna Oldershausen uit Berlijn plakt niet alleen, ze gebruikt ook naald en draad om fragmenten met elkaar te combineren.

Als ode aan Hendrik Nicolaas Werkman heeft Harm van Ee uit Haarlem een mooie serie abstracte composities gemaakt. Hij noemt ze Instants Collé, flarden van letters, fragmenten van teksten uit kunstboeken en stukjes over elkaar geplakt papier. Het is abstract maar tegelijkertijd ‘leesbaar’.

Soms komt er geen snipper papier aan te pas, zoals bij Marcel Prins uit Den Haag. Hij noemt zichzelf ‘meubelmaker van sculpturen.’ Zijn assemblages bestaan uit driedimensionale elementen. Die stapelt al plakkend op elkaar tot extravagante ‘schaakstukken’. Eigenwijs prijken ze op een tafel in de galerieruimte.

Al kijkend ontdek je dus veel meer dan geplakte plaatjes. Het zijn ook collages van de tijd. Oud bronmateriaal wordt beplakt met eigentijdse beeldfragmenten. Je kijkt naar iets nieuws, maar ziet opeens een flard van lang geleden opdoemen.

Collages staan bovendien dicht bij ons. We knippen en plakken allemaal weleens. Ze maken het ons meestal gemakkelijk om het maakproces te ontdekken. Hoe zitten de stadia van alle plakelementen in elkaar, wat zit er onder de ene laag en wat is eraan toegevoegd?

Het is experimenteel en tegelijkertijd heel ambachtelijk. Soms complex, soms verrassend eenvoudig. Zoals de serie Koedraken van Peter Boersma. Daarbij speelt deze kunstenaar met doodgewone foto’s van koeien die echter een metamorfose hebben ondergaan. Door middel van aangeplakte ‘drakenrugwervels’ zijn het mythologische oerbeesten geworden. Daar doen koeien toch al een beetje aan denken, besef je ineens.

Peter Boersma is tevens curator van de Collager-exposities. Hij nodigde deze keer drie Groningse kunstenaars uit, twee elders uit het land, twee uit Berlijn en één uit Tallahassee (VS) uit om hun collagekunsten aan ons te laten zien. Dat leverde een speelse en verrassende tentoonstelling op als demonstratie van de grote verbeeldingskracht van de kunst.

www.facebook.com/ericrhbos