Wat doen die twee rijen kuilbalen bij de ingang van Museum Belvédère in Heerenveen? Een steunbetuiging aan de boeren? Of juist een protest?

Kunstenaar Merijn Vrij legde in het kader van kunstproject Stroomopwaarts twee rijen kuilbalen bij de ingang van Museum Belvédère. Ook binnen op zaal ligt zo’n groen object, zij het een zogeheten minibaal.

Vrij is een van de zes kunstenaars die in het kader van Stroomopwaarts een maand lang een deel van Zuidoost-Friesland onder de loep namen. Hij richtte zich op het gebied rond De Deelen. ,,Je ziet hier hoe de veenafgraving het landschap ingrijpend heeft veranderd. Veenafgraving was destijds de zichtbare industrie. Ik heb gekeken wat dat nu is, en dat is de intensieve veehouderij. Waar destijds turf werd ‘geoogst’ als brandstof voor de mens, oogsten boeren nu gras voor de koe.’’

Vrij sprak met verschillende organisaties. Zo voer hij met Bennie Henstra in een bootje door De Deelen om te zien hoe Staatsbosbeheer probeert de natuurlijke begroeiing in het veen te herstellen, zodat de petgaten weer groen worden. Als de legoevers wegslaan, ontstaan grotere waterpartijen en valt dat niet mee.

De veenafgraving zorgde voor ritme in het landschap, met petgaten en bomenlanen. De huidige landbouw heeft de omgeving ook veranderd. ,,Het veen ligt nu hoger dan de landbouwgronden, en dus moet het waterpeil er kunstmatig hoog worden gehouden.’’ Als symbool van dit proces legde Vrij een minibaal in een van de zalen van het museum. ,,In vijf van de musea die deelnemen aan Stroomopwaarts ligt iets van turf. Zullen we in de toekomst ook naar raaigras kijken als iets dat ooit was?’’

,,De minibaal was de eerste die ik neerlegde’’, vertelt Vrij. Het is een soort ready made – een bestaand object, dat door zijn positie in een museum vragen oproept over vorm en inhoud. Vrij oordeelde dat hij nog meer wilde doen buiten het museum en kwam tot de rij van twee keer negen grote kuilbalen aan weerszijden van de ingang. ,,Ze liggen een beetje op het pad, en confronteren de bezoekers met hun grootte en massaliteit.’’

Bovendien heeft hij een presentatie gemaakt, waarin hij een nog ambitieuzer plan laat zien. Vrij zou Belvédère willen verlengen met een stapeling van zeshonderd balen, aan de kant waar het museum ooit hoopt uit te breiden. De installatie zou zowel expositie als expositieruimte zijn. Omwille van de duur van Stroomopwaarts is hiervan alleen een maquette te zien. Een boekje waarin hij uitleg geeft bij dit plan, completeert zijn bijdrage getiteld Oogst.