Op de dag dat het Fonds Podiumkunsten (FPk) bekendmaakte het Peter de Grote Festival financieel niet te willen steunen vanwege onvoldoende kwaliteit, gebrekkig ondernemerschap en de geringe bijdrage aan de ontwikkeling van nieuw talent werd in de Lutherse Kerk in Groningen de onzinnigheid van die beoordeling gedemonstreerd.
De kerk was compleet volgelopen (ondernemerschap!) voor een programma met muziek die je bijna nooit hoort: werken van de Pools-joodse componist Mieczyslaw Weinberg, die in 1939 na de inval door de nazi’s naar de Sovjet-Unie vluchtte om daar na de oorlog ten prooi te vallen aan Stalins antisemitisme. Zijn ouders en zus bleven in Warschau achter en werden vermoord in een concentratiekamp, een lot dat Weinberg bespaard bleef door Stalins dood, vlak na zijn arrestatie in 1953.
Weinberg was goed bevriend met Sjostakovitsj en dat hoorde je woensdag in zijn muziek terug. Terwijl zijn vriend hoog van hem opgaf, werd hij vanwege zijn componeerstijl en joodse afkomst volledig genegeerd. Hij overleefde door muziek voor films, circus en theater te schrijven, en ook dat hoorde je terug, met name in zijn uit 1959, dat intens en meeslepend werd uitgevoerd door het voortreffelijke Hermitage Kwartet.
Dat kwartet – ontstaan dankzij het Peter de Grote Festival – wordt gevormd door twee ervaren musici/docenten en twee jonge alumni (talentontwikkeling!). Na de pauze schitterde het samen met pianiste Nata Tsvereli opnieuw in Weinbergs krankzinnige uit 1944, een fragmentarisch stuk met de lengte van een symfonie dat overloopt van de muzikale ideeën, en dat zo’n beetje alle denkbare emoties uitdrukt. Een briljante compositie waarin zoveel gebeurde dat je af en toe naar adem hapte – alsof Weinberg alle ervaringen van zijn veelbewogen leven tot dan toe in 45 minuten had samengepropt.
Het fragmentarische – korte motiefjes die over elkaar heen buitelen en met elkaar in gesprek gaan – was in uitgebeende vorm ook al te horen in zijn krachtige uit 1967 waar het concert mee begon, daterend uit de tijd dat Weinberg gerehabiliteerd was en gold als een van de grote Sovjet-componisten. Het was, kortom, een avond vol verrassingen, waarin gemusiceerd werd op het scherp van de snede (kwaliteit!).
Misschien moet de muziekcommissie van het FPk in de toekomst eens bij het Peter de Grote Festival komen kijken alvorens te oordelen.
