Een deelneemster aan 'Huilende Bruiden' loopt langs de wél goed onderhouden Remkesheerd aan de Hamdijk. Foto: Huisman Media
Het zou spijtig zijn als de luisterwandeling Huilende Bruiden van Peergroup voorgoed ‘dood’ is als de reeks volgende week zondag is ‘uitgelopen’.
De podcastwandeling gaat van Klein Ulsda richting Bad Nieuweschans, via de Hamdijk. Ze is een voorbeeld van het type mondelinge geschiedenis (oral history) dat deelnemers bewust maakt van de omgeving en haar verleden. En wellicht ook bestuurders kan overtuigen van het belang van behoud. Wat resteert als al het tastbare verdwijnt.
Geen geld, geen onderhoud
De titel slaat op het verval van de grootse boerderijen die in het Oldambt zijn gebouwd tijdens de graanrijkdom van de 19de eeuw. Of nauwkeuriger, op de witte vrouwenbeelden voor panden, waarvan het pleisterwerk door verwaarlozing gestaag afbladderde. Symbolisch voor het verval. Het onderhoud kostte en kost per pand een vermogen. En vermogens zijn verdampt.
Het door documentairemaker Tom Tieman bedachte, geschreven en als podcast ingesproken project laat over een route van vijf kilometer horen en zien hoe beroerd er met erfgoed wordt omgesprongen. Het startpunt ligt in Klein Ulsda in Club Chantall. De helft van de lopers zal zeggen dat ze voor het eerst van hun leven in een seksboerderij zijn geweest (de mannen), bij de andere helft klopt dat (de vrouwen). Het pand is bij de start overigens niet in bedrijf.
Vergelijkingen met oma’s huis
Tieman legt gaandeweg een link tussen de teloorgang van de Oldambster boerderijen en de nagelaten woning en huisraad van zijn oma in Delft. Hij verwoordt het gevoel van verlies en wegdoen, of juist meenemen, en het belang van achterlaten op de plek waar ‘t hoort. Een enkel object past bij hem thuis, maar veel zou er uit de toon vallen. Vergelijk het met meenslepen van een fles pastis uit Frankrijk. Daar is het lekker, hier blijft het onaangeraakt. Dus zeker geldt voor wat vast bij een huis hoort: laat het daar voortbestaan.
Dat voortbestaan langs deze route zwaar op de tocht, zoals dat van talloze soortgelijke panden elders in de wijde omgeving. De wandeling komt al snel bij een boerderij die twintig centimeter is verzakt, op instorten staat en kraakgeluiden produceert. Een bord in de tuin zegt ‘te koop’, maar de eigenaar vertelt dat er een koper is gevonden. Een held.
Het verval van nabij
Zo loop je (individueel, met koptelefoon) langs en om het huis van de Servische Bela. Ze vond hier ruimte te maar kreeg er uiteindelijk scheuren en ingestorte muren bij. Verderop staat een arbeidershuisje verkrot te zijn. Niemand die zich er om bekommert. Een stuk erna staat aan de overzijde de bouwval van Joke, ook al half ingestort. Ze kwam na een scheiding uit het landsmidden. Haar moeder zei nog zo: kind doe het niet. Ze deed het wel. De ‘landbouw’ was voor haar intern geweest: een wietkwekerij.
Tieman vertelt zijn verhaal prettig en met gevoel. Zoals meer kunstenaars is hij gefascineerd door verval. Vindt het mooi. Dat lijkt even in tegenspraak met zijn impliciete pleidooi voor restauratie van dit erfgoed. Ook heeft hij oog voor de omgeving, de bestuurders en hun invloed. Twee boerderijen zijn opgenomen die laten zien hoe het kan: de Remkesheerd van Doeko van ‘t Westeinde, met schitterende slingertuin, en het eindpunt: de Mellemaheerd van 80’er Piet Mellema. Prachtige schuur. Mellema vertelt hier graag verder.
De podcast zou technisch moeten worden omgetoverd tot een blijvertje. Ook mooi voor het onderwijs. Want wat goed is mag niet weg.
