Protestactie van klimaatactivisten overschaduwt tentoonstelling Megalith in het Groninger Museum. Dit is er te zien

‘Veel Duitsers”, zegt de suppoost van het Groninger Museum. ,,Gister ook al. Ze komen vooral voor de tentoonstelling JR: Chronicles.” Misschien zijn de man en vrouw die voor mij het paviljoen van Coop Himmelb(l)au betreden ook wel Duitsers. Ik zou het kunnen vragen, maar ze lopen alsof ze met haast de hond uitlaten en volgen het pad langs het groen gekleurde veld.

Echt aandacht lijkt het tweetal niet te hebben voor de onheilspellende boodschap die kunstenaar Marit Westerhuis (Winschoten, 1992) met Megalith wil overbrengen. Het past wel bij het kunstwerk om alleen te zijn in de enorme ruimte tijdens de bezichtiging. Immers, mensen zie je daarin niet, Westerhuis toont een post-apocalyptisch landschap, een wereld na het menselijke tijdperk. Dat noemt de Groningse kunstenaar post-antropoceen en daarbij sluit ze aan bij geologen die de tijd waarin we nu leven antropoceen noemen, het tijdperk waarin de aarde en de atmosfeer de desastreuze gevolgen ondervinden van menselijke activiteit. Op haar manier bevraagt Westerhuis de relatie tussen mens, mythe en natuur.

Megalith omvat negen werken waarvan het grootste werk het meest in het oog springt. Het is dat heuvelachtige landschap waar de route langs voert. Gifgroen is het mos, gifgroen is ook het water.

De dikke, inktzwarte pijpen die zijn gemaakt van olievaten en vanuit de grond omhoog steken, doen denken aan periscopen van een onderzeeër. Afgezien van de begroeiing ontbreekt ieder teken van leven. Kunststof is het. Echt mos mocht ook niet van het museum dat bang was voor ongedierte. ,,Daar sta ik ook achter hoor”, vertelt Westerhuis. ,,Het moest ook nep zijn.” Het materiaal krijgt een tweede leven en zal worden hergebruikt, onder meer om dementerende ouderen een tuingevoel te geven.

Oer-Hollandse gezelligheid en een vrolijke lentedag zien er anders uit; daar heeft Megalith natuurlijk ook niets mee te maken. Dit is eerder de verbeelding van naargeestigheid, het trieste resultaat van menselijk falen.

De formaties in het landschap verwijzen naar megalieten, prehistorische stenen monumenten die door de mens werden gebouwd om rituele handelingen bij uit te voeren; de Drentse hunebedden, het Engelse Stonehenge. Zo’n steencirkel toont Westerhuis in een van de zeven capsules die in een donkere ruimte staan opgesteld. In wat een oude Griekse tempel lijkt, staat een leus geschreven: ,,Abandon an hope ye who enter here.” In een andere vitrine blijft een jaknikker neurotisch pompen. Naar wat? Als de mens de aarde heeft uitgeput, zal er niet veel meer uit de bodem komen.

Wie Megalith bezoekt en de achterliggende gedachte ervan goed tot zich door laat dringen, zal zeggen dat het zo gek niet is dat Fossil Free Culture NL (Fossielvrij NL) de opening van de tentoonstelling anderhalve week geleden aangreep om een punt te maken. Geïnspireerd door Dante liepen de betogers achteruit, een verwijzing naar de straf die toekomstvoorspellers in zijn geschetste hel krijgen. De burgerbeweging wil de macht van olie-, kolen- en gasbedrijven doorbreken en strijdt voor klimaatrechtvaardigheid. ,,De klimaatcrisis is hier en nu.” Westerhuis nodigde de activisten uit en riep zelf tot verrassing en ontsteltenis van Groninger Museum-directeur Andreas Blühm tijdens de opening op de banden met Gasunie en GasTerra, sponsoren van de kunstinstelling, door te snijden.

De protestactie schoot Blühm in het verkeerde keelgat, maar ondertussen heeft het aangekondigde gesprek plaatsgevonden. De storm is gaan liggen, de tentoonstelling blijft te bezichtigen. En Westerhuis, winnaar van Young Grunn Artist III, heeft haar punt gemaakt. Ze neemt de reacties op Twitter op de koop toe. ,,Hypocriete linkse deugmuts noemde iemand me, dat vind ik wel een mooie.” Of ze vooraf bang was dat dit haar werk zou overschaduwen? ,,Eigenlijk niet, want hoewel je een en ander los kan zien, gaat mijn werk juist over de klimaatcrisis en de fossiele industrie. Daar komt bij dat ik ben opgegroeid in Oost-Groningen, ik vind het noodzakelijk hier de aandacht op te vestigen.”

Op weg naar de uitgang zie ik om een hoek plakkaten op het mos liggen vol met symbolen en hiërogliefen. Of zijn het grafstenen? Runestenen noemt Westerhuis ze zelf, verwijzend naar hoe in Scandinavië op plekken waar historische gebeurtenissen plaatsvonden worden geduid. Hier kan het gezien worden als nalatenschap, als informatie voor de toekomstige mens. Zoals de NASA aliens wil bedienen.

Tijdens een snel rondje JR: Chronicles zie ik vervolgens op de muur een tekst: ,,.”