Het is aanpassen, aanpassen en nog eens aanpassen voor Oleg uit Irpin: 'We hebben geen keuze en moeten hiermee omgaan'

,,From another side....” Het is een zin die Oleg Svetlichny veel gebruikt aan de keukentafel in zijn appartement in Irpin, onder de rook van Kyiv. Sinds we elkaar hebben leren kennen in de zomer van 2022 laat hij mij zo de verschillende kanten van de oorlog en het leven in Oekraïne zien en horen.

Iedere trip naar Oekraïne begint (en eindigt meestal) met een bezoek aan Oleg, Svitlana en hun zoon Dima aan de Ukrains’ka street 85. Er is dan ook geen betere graadmeter voor verandering in de gemoedstoestand in het land dan Oleg.

Vorig jaar zomer liet hij mij de verwoestingen in Irpin zien, de stad waar ruim een maand lang hevig was gevochten tijdens het beleg van Kyiv. ‘s Middags nam hij mij mee naar zijn huis waar ik zijn gezin ontmoette en de buren.

Urenlang zaten we aan tafel terwijl Oleg de ene na de andere anekdote vertelde van hoe hij en buurman Dima terugkeerden naar hun beschadigde appartementen, in april 2022. Over hoe ze opruimden, de schade provisorisch herstelden en van een wortel en een mandarijn probeerden een maaltijd te maken.

Het werd een middag waar er veel, heel veel en hard werd gelachen. Hoe gek dat ook mag klinken in een zwaar beschadigde stad in een land dat volop in gevecht is.

Een paar maanden later, in oktober 2022, begon Rusland met grootscheepse raket- en dronesaanvallen op Oekraïense steden en elektriciteitscentrales. Met name Kyiv lag geregeld onder vuur. Oleg, Svitlana en Dima verbleven weer regelmatig in de kelder onder het appartementencomplex. Net als in de eerste dagen van de oorlog. Dagelijks valt de stroom een aantal uren uit, net als de verwarming.

,,Als de stroom een week uitvalt, dan is het te overzien. Maar als het langer duurt of als centrales niet te repareren zijn, dan moeten Svetlana en Dima gaan. Want dan stopt het leven hier. Na een week geen stroom bederven de producten in de winkels, ontstaat er schaarste. Zolang er regelmatig stroom is, staat het leven hooguit even in de pauzestand”, vatte Oleg de situatie samen.

In januari, bij een volgend bezoek, was het niet veel anders: de perioden met stroomuitval duurden langer. Maar er was een groot geluk, aldus Oleg. ,,De winter is uitgebleven dit jaar, het vriest gelukkig amper.” De bevrijding van grote delen bezet gebied in het zuiden en oosten van het land in de herfst, maakten het ongemak dragelijk. De toezeggingen van westerse landen dat ze Leopard-tanks zouden sturen voor het aangekondigde offensief van Oekraïne stemden haast optimistisch.

Maar het verwachte offensief, startte niet in het voorjaar. En begin juni, als de raketaanvallen door blijven gaan, de dam van het stuwmeer bij Nova Khakovka wordt opgeblazen en grote delen van de zuidelijke provincie Kherson onder water komen te staan, wordt de tol van de oorlog zichtbaar in het gezin van Oleg.

,,Een paar weken geleden waren er drie aanvallen op Kyiv in een nacht. Dima was helemaal kapot, ook al lukt het hem vaak nog wel om op een stoel in de kelder te slapen. Zelf lukt mij dat niet, ik hoor alle geluiden en check continu Telegram om te weten wat er gebeurt”, vertelt Svitlana, de vrouw van Oleg. ,,Als we geluk hebben kunnen we in de ochtend nog wat slapen omdat Dima vaak pas om twaalf uur naar school hoeft, en dan open ik mijn winkel een paar uur later. De nachtelijke aanvallen maken me moe en nerveus. En elke dag wordt het moeilijker, vorige week moesten we zes keer naar de kelder.”

De zomer komt, en daarmee het langverwachte offensief van het Oekraïense leger. Maar het offensief loopt niet zoals verwacht. Vaker en vaker zijn er begrafenisstoeten te zien in Irpin en de omliggende dorpen zoals Bucha, Hostomel en Vorzel.

Als ik in oktober kort bij hen op bezoek ben, laat Oleg zien hoe hij en zijn gezin zich voorbereiden op een nieuwe oorlogswinter. Een generator is geïnstalleerd, in het aquarium zitten geen vissen maar wel water en de schade aan zijn appartement, ontstaan tijdens de gevechten in februari en maart vorig jaar, is grotendeels hersteld. Er wordt nog wel gelachen om de verhalen aan de keukentafel, maar de stemming is somberder. Zorgen om familieleden in het bezette gebied, zorgen om de aanhoudende aanvallen. Zorgen om het vastlopende offensief.

,,Hoe het nu voelt?” Het is half december, een ruime week voor kerst. De setting is zoals altijd: aan de keukentafel. ,,In vergelijking met de zomer en herfst is het pessimistischer. We maken ons zorgen over de hulp uit het Westen. Van de andere kant: er keren nog steeds meer mensen terug en we leren ons aan te passen aan de situatie, we hebben geen andere keuze dan om te gaan met hoe het is.”

,,Ik zie wel om me heen dat steeds meer mensen moeite hebben om rond te komen. En steeds vaker horen we dat mensen uit Irpin zijn gesneuveld of gewond geraakt aan de frontlinie. Op facebook wordt er om de zoveel dagen weer een begrafenis aangekondigd van een militair. Meestal ben ik dan aan het werk in Kyiv en zie ik de stoet niet. Want het zijn ingrijpende ervaringen, en het blijft maar doorgaan.”

,,Vorige winter hadden we het idee dat onze vrienden in het Westen ons militair en financieel zouden blijven steunen. Dat we zouden krijgen wat we nodig hebben om de Russen te verslaan. Om een doorbraak aan het front te bewerkstelligen. Nu is alles veranderd, we weten niet hoe en of het Westen ons blijft steunen. Volgend jaar kon wel eens veel slechter worden, zeker aan het front. Rusland lijkt een inhaalslag te maken. En zonder financiële steun loopt de hele maatschappij vast. Is er geen geld meer om leraren, dokters, ambtenaren en andere overheidsdiensten te betalen. Nee, het ziet er op dit moment niet rooskleurig uit.” De vertrouwde zin ‘From another side’ blijft dit keer uit.