Donkere dagen en moedeloosheid in Oekraïne. Verslaggever Patrick van 't Haar is onderweg voor nieuwe hulpactie

Met Irpin in de achteruitkijkspiegel is Van ‘t Haar op weg naar Uman. Daar woont een boer die in Groningen is geboren en hielp bij de vorige hulpactie voor Oekraïne, eind vorig jaar. ,,Hij heeft toen voor 25.000 euro voedselpakketten samengesteld. Van zo’n pakket kan een gezin van vier twee weken leven.’’

Tussen kerst en oud en nieuw komt er een nieuwe hulpactie. Dit keer wordt er geld ingezameld voor noodhulp: denk aan voedsel, brandhout, tiny houses, medische materialen, ambulances, verbandmaterialen, ziekenhuisbenodigdheden en tourniquets die levensreddend kunnen zijn.

Er wordt ook geld opgehaald voor hulp aan kinderen: ,,Veel kinderen lijden onder de oorlog. Ze kampen met PTSS, hebben ouders verloren of moesten vluchten uit bezet gebied. We willen met de nieuwe actie projecten of organisaties financieel ondersteunen die kinderen helpen op professioneel niveau, dus bijvoorbeeld met psychologen of psychiaters. Of organisaties die kampen organiseren om de kinderen even uit de oorlog te halen.’’

Dat hebben ze hard nodig. Als Van ‘t Haar door het land rijdt, ziet hij steeds vaker Oekraïense vlaggen die op graven van gesneuvelde soldaten liggen. Ook in de kleinste dorpen. Het land is nu bijna twee jaar in oorlog en de mensen raken moedeloos, merkt Van ‘t Haar: ,,In vergelijking met mijn vorige bezoeken is er wel wat veranderd. Het is somber. Ik had gisteren een paar gesprekken met mensen die ik al een tijd ken en ik merk een soort vermoeidheid.’’

,,Zo had ik een gesprek met een vrouw die zich afvroeg of het het nog waard is om mensenlevens op te offeren. Zij stelde: wij vechten nu voor onze Oekraïense grenzen om ons land terug te krijgen, maar hoeveel doden zijn het waard om bijvoorbeeld de Donbas of de Krim terug te krijgen waar een aanzienlijk deel van de mensen pro-Russisch is? Zou het niet mogelijk zijn om het bloedvergieten te stoppen, de Russen het land te geven en de mensen die in Oekraïne willen wonen te laten verhuizen naar Oekraïense gebieden?’’

Het was voor het eerst dat de LC-verslaggever een bekende sprak die openlijk in twijfel trok of dat het allemaal waard is en dat was een shock voor hem. ,,’s Avonds sprak ik een vriend en hij zei: ‘We hebben geen keuze, met Poetin vallen geen afspraken te maken. Dat heeft hij laten zien in Georgië en Tsjetsjenië. We moeten vechten’.’’

,,Ik merk aan mijzelf dat ik voor het eerst gedeprimeerd raak door hier te zijn. Eerder keek ik altijd vol bewondering en verbazing naar de manier waarop men de rug recht houdt. En dat doen ze nog, maar ik bespeur een verandering. Een moedeloosheid en uitzichtloosheid. Ze blijven strijdbaar, maar zijn vermoeid.’’

Toen Van ‘t Haar nog in Irpin was, maakte hij zondagnacht en dinsdagnacht raketaanvallen mee. De raketten werden boven Kyiv uit de lucht geschoten door het luchtverdedigingssysteem. De brokstukken kwamen in de stad en omliggende dorpen neer en zorgden voor meer dan 50 gewonden. Ook zijn er veel huizen beschadigd of verwoest.

Dinsdag was er nog een grote cyberaanval op de grootste provider van het land: Kyivstar, en die heeft ook flinke impact: ,,Het leven is hier erg digitaal, alles gaat met de mobiel. Betalen, pakjes ophalen en versturen, geld overmaken et cetera. Je hebt je telefoon gewoon nodig en als 20 miljoen Oekraïners opeens niet meer gebruik kunnen maken van hun telefoon, heeft dat een enorme weerslag.’’ Naast al het oorlogsgeweld maakt dit soort dingen het leven extra zwaar.

Humanitaire hulporganisaties snappen dat de aandacht voor Oekraïne afneemt. Zo gaat dat nu eenmaal op een gegeven moment, zeggen ze. Wat ook niet helpt, is dat in het buitenland de steun afneemt voor Oekraïne. President Zelensky was deze week in de VS waar de Republikeinen nieuwe, grote steunpakketten blokkeren.

Ook komen er in Europa leiders op het toneel die tegen verdere militaire steun aan Oekraïne zijn en zich verzetten tegen het openen van toetredingsgesprekken van Oekraïne met de Europese Unie. ,,De mensen in Oekraïne maken zich ontzettend zorgen over deze ontwikkelingen. Iedere Oekraïner beseft dat ze zonder militaire steun gaan verliezen.’’

,,Ik zag deze week een cartoon voorbijkomen van twee soldaten die in een loopgraaf zaten. Waarop de een zei tegen de ander: ‘Ik hoorde op de radio dat ze in het Westen oorlogsmoe worden.’ Als er iemand recht heeft om oorlogsmoe te zijn is het Oekraïne.’’