Pieter Omtzigt in een debat in de Tweede Kamer. Foto: Archief ANP/Bart Maat
De breuk tussen Pieter Omtzigt en het CDA tekende zich na het openbaar worden van zijn explosieve memo in rap tempo af. Naar buiten toe werd gezegd dat alles op alles zou worden gezet om de boel te lijmen, maar een vertrek bleek nog voor die verzoeningsgesprekken onvermijdelijk.
In een tirade tegen alles wat er mis is bij het CDA legt Omtzigt deze week een bom onder zijn partij. In een interne memo, bedoeld om de dramatisch verlopen verkiezingen voor het CDA te evalueren, schetst Omtzigt hoe hij door partijgenoten is dwarsgezeten. In whatsapp-berichten van CDA’ers wordt Omtzigt uitgemaakt voor ’klootzak’, ’psychopaat’, ’teringhond’.
Verwijten vallen verkeerd bij kopstukken
Prominente CDA’ers komen daardoor in een lastige positie. Ze kunnen de verwijten in de memo van de man die de toeslagenaffaire aanzwengelde niet hardop tegenspreken, omdat ze daarmee iemand afvallen die thuiszit met een burn-out. Toch wordt achter de schermen duidelijk dat de stevige verwijten bij sommige kopstukken compleet verkeerd zijn gevallen.
Zij zijn ervan overtuigd dat Omtzigt de memo zelf heeft gelekt, net op het moment dat er een nieuwe coalitie moet worden gevormd. In het stuk staan volgens hen bovendien meerdere onwaarheden. Het verwijt klinkt dan ook dat de man die de toeslagenaffaire aanzwengelde geen teamspeler is.
Ondertussen wordt koortsachtig geprobeerd de neuzen dezelfde kant op te krijgen, want er zijn ook machtige CDA’ers die wél een lans breken voor Omtzigt. Zij zeggen een breuk onverteerbaar te vinden. Er wordt druk gebeld met het in Enschede thuiszittende Kamerlid. Vooral partijleider Wopke Hoekstra, interim-voorzitter Marnix van Rij en demissionair minister Ank Bijleveld werpen zich op als contactpersonen.
Ultieme lijmpoging mislukt
Dit weekend wordt uitgetrokken om in een ultieme poging de neuzen dezelfde kant op de krijgen. Er moet vooral veel worden gebeld, weten betrokkenen. Maar Omtzigt heeft de knoop doorgehakt en wil die lijmpoging aan zich voorbij laten gaan. Hij wacht ook de interne evaluatie van de commissie-Spies niet meer af, waarvoor zijn 76 pagina’s tellende relaas eigenlijk was bedoeld.
„Voor ons is dit echt een verrassing”, zegt een betrokkene. „We dachten dat er nu gesprekken moesten worden gevoerd. Het is ook moeilijk om nu nog verder te praten door zijn wens tot absolute rust.” Ook in de club bewindslieden van de partij klinkt verbazing. „Ik ben er echt door verrast, hoorde het vanmiddag pas”, zegt een CDA-bewindspersoon.
Omtzigt zegt dat het stuk op een voor hem onbekende wijze is gelekt. Juist dat het stuk op straat ligt, maakt functioneren in het CDA voor hem ’nog moeilijker’, stelt hij. Dat is volgens hem dan ook de reden dat hij zijn lidmaatschap opzegt. Partijleider Hoekstra zegt dat er alles aan is gedaan ’om dit te voorkomen’.
Roddels en pestkoppen
Een Limburgse bron die de partijstructuur goed kent is witheet. Omtzigt is volgens hem opgestapt omdat er in het CDA sprake is van een pestcultuur. De partij lijkt op een schoolplein, schetst hij. Er wordt geroddeld en er zijn pestkoppen. „Marnix van Rij staat voor de pittige opgave deze pestkoppen op te sporen en te verwijderen.”
Er zullen nu vast individuele leden opstappen, verwacht hij bovendien. „De vraag is of ook afdelingsbesturen gaan muiten. Als dat gebeurt zijn de poppen echt aan het dansen.” Voorlopig is dat niet het geval. Zelfs Ayfer Koç, de partner van Omtzigt, blijft fractievoorzitter van het CDA in Enschede. „Omdat ik lokaal mijn christendemocratische waarden met veel passie en plezier nog steeds kan verwezenlijken.”
